Αύριο δεν είναι μόνο η εργατική Πρωτομαγιά ούτε μόνο η μέρα που πιάνουμε τον Μάη. Είναι και μια θλιβερή και ηρωική επέτειος -τα 74 χρόνια από την εκτέλεση των 200 κομμουνιστών στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944.
Ο τουφεκισμός των 200 στην Καισαριανή έγινε σε αντίποινα για τον σκοτωμό ενός Γερμανού στρατηγού στους Μολάους από αντάρτες. Οι 200 της Καισαριανής δεν ήταν τα μόνα θύματα: οι ταγματασφαλίτες συνεργάτες των Γερμανών «εφόνευσαν αυτοβούλως» άλλους 100 κομμουνιστές κρατούμενους, ένα έγκλημα που μάλλον δεν διερευνήθηκε ποτέ αφού μετά την απελευθερωση οι συνεργάτες των Ναζί συμμετειχαν στη διακυβέρνηση της χώρας.
Η εκτέλεση της Καισαριανής ήρθε πρόσφατα σε περίοπτη θέση στην επικαιρότητα χάρη στην ταινία «Το τελευταίο σημείωμα» του Παντελή Βούλγαρη, στην οποία βέβαια πρωταγωνιστει η ηρωική μορφή του Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Eίχαμε γράψει άρθρο για αυτή την πολύ σημαντική ταινία, και ειχαν επισημανθεί κάποιες μικρες ανακολουθίες στον καταλογο των 200 εκτελεσμένων, και πράγματι, οσο κι αν φαίνεται περίεργο -τελικά δεν νομίζω ότι ειναι περίεργο- η αλήθεια ειναι πως δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα για τα 200 ονόματα.
Ο φίλος μας ο Spiridione, που έχει προσφερει στο ιστολόγιο και άλλα άρθρα εξαιρετικής ποιότητας και τεκμηρίωσης, ενέκυψε στο ζήτημα, αντιπαρέβαλε τις πηγες και πρόσθεσε αρκετά βιογραφικά στοιχεία. Κάνω την αυτοκριτική μου που δεν μπόρεσα να συμβάλω κι εγώ στην προσθήκη στοιχείων.
Δεν θα πω περισσοτερα διότι η μελέτη του Spiridione εξ ορισμού είναι εκτενής -του δίνω τον λόγο, πρώτα ομως θέλω να σας παροτρύνω, όχι σήμερα αλλα σε βάθος χρόνου, όποτε βρίσκετε κάποιο στοιχείο για κάποιον από τους 200 του καταλόγου των εκτελεσμένων, να το προσθέτετε με σχόλιό σας, έτσι ώστε να σκιαγραφηθει η ζωή και των 200 ηρώων.
Οι 200 της Καισαριανής
Στον παρακάτω κατάλογο παρατίθενται τα ονόματα των 200 εκτελεσμένων στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944, όπως ακριβώς είναι χαραγμένα στο μνημείο, στο Θυσιαστήριο της Λευτεριάς, που ανεγέρθηκε το 2005. Ο κατάλογος είναι ίδιος, με ελάχιστες διαφοροποιήσεις, με αυτόν που υπάρχει στο βιβλίο του Γιάννη Κουβά Σκοπευτήριο Καισαριανής, η ματωμένη καρδιά της Ελλάδας (2003). Ο Γ. Κουβάς, που ήταν και ένας απ’ τους υπεύθυνους στον Δήμο Καισαριανής για τη σύνταξη του καταλόγου, γράφει ότι μετά από μεγάλες προσπάθειες κατέληξε σε αυτά τα 200 ονόματα.
Πράγματι, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι απ’ το στρατόπεδο Χαϊδαρίου εκείνη τη μέρα πήραν για εκτέλεση 200 κρατούμενους, δεν έχει εξακριβωθεί (φοβάμαι και μέχρι σήμερα) η ταυτότητα όλων των εκτελεσμένων. Η Μέλπω Αξιώτη, σ’ ένα μικρό βιβλιαράκι που εξέδωσε το 1945 με τίτλο Πρωτομαγιές, αναφέρει 122 ονόματα. Δεν μπόρεσε, γράφει, να βρει άλλα, γιατί οι Γερμανοί φεύγοντας έκαψαν τα αρχεία του στρατοπέδου. Η Ιωάννα Τσάτσου, στο βιβλίο της Εκτελεσθέντες επί Κατοχής, που εξέδωσε το 1947 με στοιχεία που πήρε από τα αρχεία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, αναφέρει τα ονόματα 93 από τους 200. Σε καταστάσεις αστυνομικών τμημάτων υπάρχουν περίπου 100 ονόματα.
Ξεκινάμε με ένα απλό ορθογραφικό στα σουπεράκια της ΕΡΤ από το μεσημεριανό δελτίο του περασμένου Σαββάτου, όπου ο Τραμπ δηλώνει πως δεν είναι «απομονοτιστής».
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 