Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και… όλα τα άλλα

Posts Tagged ‘Θάνος Τζήμερος’

Δευτεροχριστουγεννιάτικα μεζεδάκια

Posted by sarant στο 26 Δεκεμβρίου, 2020

Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή τα διαβάζετε τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων. Θα μπορούσα να τα πω και «κορονοχριστουγεννιάτικα», που θα ήταν ακριβέστατο για τα φετινα σημαδεμένα Χριστούγεννα, αλλά δεν ήθελα να το βλέπω στον τίτλο.

Έτσι κι αλλιώς η κορόνα σημάδεψε τη χρονιά που κλείνει, κι αυτό αναμένεται να αποτυπωθεί και στην παραδοσιακή μας ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς 2020, που συνεχίζεται έως το βραδάκι της Τετάρτης 30 Δεκεμβρίου -πρωί της παραμονής θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα.

Στην απίθανη περίπτωση που δεν εχετε ακόμα ψηφίσει, μπορείτε να το κάνετε στην ειδική μας σελίδα. Φέτος, ίσως λόγω λοκντάουν, η συμμετοχή είναι αυξημένη και δεν αποκλείεται να ξεπεράσουμε το ιστορικό ρεκόρ του θεσμού, που έγινε πρόπερσι (2367 συμμετοχές), Μια λέξη προηγείται προς το παρόν αλλά για τη δεύτερη θέση μαίνεται αμφίρροπη μάχη. Οπότε, ψηφίστε!

* Για ορντέβρ κάτι άσχετο και με την πανδημία και με τα Χριστούγεννα, μια ακλισιά που επισήμανε φίλος. Σε άρθρο για κάποιον ημιδιάσημο, διαβάζουμε:

Στο λιμάνι του Πειραιά όλοι ξέρουν τον πατήρ Λεβεντάκη ώς τον «νερουλά» της Αίγινας, στο λιμάνι της οποίας είναι μόνιμα μια υδροφόρα του, χειμώνα-καλοκαίρι.

Ο πατήρ Λεβεντάκης, αν θέλουμε να το πούμε έτσι στα επίσημα (εγώ προτιμώ «ο Λεβεντάκης πατήρ»), αλλά τα μεταξωτά κλίνονται! Κι έτσι βλέπουμε τη χρησιμότητα του άκλιτου προτακτικού «πατερ», αφού με το «ο πάτερ Νικόδημος» καταλαβαίνουμε αμέσως ότι πρόκειται για ιερωμένο και όχι για τον πατέρα κάποιου.

* Συνεχιζω με ένα δυσκλαίμηρον (disclaimer, που λέει ο Μπαμπινιωτης). Επειδή η βορειοανατολική πλευρα του πληκτρολογίου μου έχει πρόβλημα, το πληκτρο που βγαζει τους τόνους μία δουλευει και μία δεν δουλευει. Οπότε, αν λείπουν οι τόνοι σε πολλες λέξεις, μην θεωρείτε ότι έχω αρχισει να ρετάρω. Ή μάλλον, μπορεί να έχω αρχίσει να ρετάρω, αλλά μην το συμπεραίνετε από αυτο το ψεγαδι.

* Η ευχετήρια κάρτα του Άδωνι Γεωργιάδη συζητήθηκε στα σόσιαλ για λόγους, ας πούμε, γλωσσικούς:

Το πολυτονικό δεν εξέπληξε όσους θυμούνται ότι πρώτο μέλημα του Άδωνη, όταν ανέλαβε πρώτη γφορά υπουργός στην κυβέρνηση Παπαδήμου, ήταν να βάλει αυτοσχέδιες πινακίδες με πολυτονικό στις αίθουσες του υπουργείου του.

Εδώ όμως προχωράει, αφού εύχεται (πολυτονιστί, είπαμε) «Καλά Χριστούγεννα με υγίεια». Και βέβαια, ο τύπος «υγίεια» είναι υπαρκτός στην αρχαία ελληνική -όχι απλως υπαρκτος, αλλά αυτός ηταν ο βασικός τύπος στην κλασική αρχαιότητα, υγίεια και υγιεία (ο τόνος έπαιζε), ενώ ο σημερινός τύπος υγεία είναι ελληνιστικός.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Κοτσανολόγιο, Μαργαριτάρια, Μεταφραστικά, Μεταμπλόγκειν, Μεζεδάκια, Παρουσίαση βιβλίου, Πανδημικά, Χριστούγεννα | Με ετικέτα: , , , , , , | 311 Σχόλια »

Μεταπολιτευτικά μεζεδάκια

Posted by sarant στο 23 Ιουλίου, 2016

Και τα λέω έτσι, βέβαια, επειδή σήμερα είναι η επέτειος από την πτώση της δικτατορίας το 1974, και ταυτόχρονα η ημερομηνία έναρξης της μεταπολίτευσης, μιας περιόδου που πολλοί βιάζονται πολύ να την τελειώσουν ή να της φορτώσουν όλα τα στραβά κουλούρια -ξεπλένοντας έτσι τη δικτατορία που προηγήθηκε.

Θα μπορούσα να τα πω και «πραξικοπημένα» μεζεδάκια, μια και η βδομάδα που μας πέρασε κυριαρχήθηκε από την αντεπίθεση του καθεστώτος Ερντογάν που εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία που του πρόσφερε το πεντάωρο πραξικόπημα για να θέσει υπό τον ελεγχό του τη γειτονική μας χώρα -αλλά και «απλοαναλογικά» μεζεδάκια, αφού χτες ψηφίστηκε στη Βουλή η απλή αναλογική, έστω και με όριο εισόδου, αν και όχι με την ενισχυμένη πλειοψηφία που χρειαζόταν για να εφαρμοστεί από τις επόμενες εκλογές, όποτε γίνουν αυτές.

Έτσι κι αλλιώς, και τα δύο αυτά γεγονότα, πραξικόπημα και συζήτηση στη Βουλή, έδωσαν κάποια από τα μεζεδάκια της σημερινής μας πιατέλας.

* Και ξεκινάμε με ένα μαργαριταρένιο κολιεδάκι που βρέθηκε σε μιαν ανάλυση για την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία. Γράφει ο, προσοχή, συγγραφέας Αλέξανδρος Μασαβέτας:

Αν πετύχαινε, θα ήταν το τέταρτο «κλασικό» πραξικόπημα της τουρκικής ιστορίας. Επίσης θα είχε –παρά τα όσα διατίθενται πολλοί εκ των υστέρων – σημαντικής στήριξης.

Ολοφάνερα, ήθελε να γράψει «διατείνονται» και έγραψε «διατίθενται», ενώ στο «θα είχε … σημαντικής στήριξης» ή είναι λάθος η πτώση ή, το πιθανότερο, δεν μπήκε το ρήμα (π.χ. θα είχε τύχει σημαντικής στήριξης).

Αλλά τόση τσαπατσουλιά πια; Κανείς στην εφημερίδα δεν διαβάζει τα κείμενα πριν δημοσιευτούν;

tzimerosiptikos* Συνεχίζουμε με μια τζημεριά, που όμως έχει ενδιαφέρον διότι είναι ενδεικτική της στάσης απέναντι στη γλώσσα. Ο Θάνος Τζήμερος δημοσίευσε στον τοίχο του στο Φέισμπουκ το σχόλιο που βλέπετε αριστερά, στο οποίο εξανίσταται με τον όρο «σηπτικό χειρουργείο», που φαίνεται πως τον θεωρεί οξύμωρο, και με την ευκαιρία επιτίθεται και στον υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Βουλή, Γιουτουμπάκια, Κοτσανολόγιο, Μαργαριτάρια, Μεταφραστικά, Μεζεδάκια, Χόακες | Με ετικέτα: , , , , , | 163 Σχόλια »

Το μπούμερανγκ του Τζήμερου και άλλα μεζεδάκια

Posted by sarant στο 2 Αυγούστου, 2014

Σύμφωνα με την ορολογία που συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε στο ιστολόγιο, ο Νόμος του Μπούμερανγκ ορίζει πως όταν κάποιος στο Διαδίκτυο θελήσει να καυτηριάσει τα γλωσσικά λάθη ή τις λειψές γνώσεις κάποιου άλλου, γίνεται μια συνωμοσία του σύμπαντος και στην ίδια πρόταση κάνει κι ο ίδιος γλωσσικό ή άλλο λάθος. Ωστόσο, ένας φίλος μού υπέδειξε χτες ότι υπάρχει ήδη παλιότερη και καθιερωμένη ονομασία για το φαινόμενο αυτό, τουλάχιστον στα αγγλικά: ονομάζεται νόμος του Μέφρι (Muphry’s law), που είναι βέβαια εξεπίτηδες λαθεμένη γραφή του νόμου του Μέρφι. Σύμφωνα με την αγγλική Βικιπαίδεια, ο νόμος του Μέφρι λέει ότι: when a person criticises another’s editing or proofreading, there will be a mistake of a similar kind in that criticism.

tzimeroboomerangΤο συμβούλιο ορολογίας του ιστολογίου θα συνεδριάσει προσεχώς για να αποφασίσει αν θα συμμορφωθούμε με τη διεθνή ορολογία ή αν θα διατηρήσουμε και τον δικό μας όρο έστω σαν τοπική παραλλαγή (όπως συμβαίνει συχνά με τους νόμους και τα φαινόμενα της Φυσικής, που σε κάποια χώρα μπορεί να λέγονται αλλιώς, τιμώντας άλλον επιστήμονα). Προς το παρόν όμως, ας κρατήσουμε τον όρο «μπούμερανγκ» για τα σημερινά μεζεδάκια μας, μια και ένα από τα κύρια πιάτα τους είναι ακριβώς η μεγαλοπρεπής γκάφα του κ. Θάνου Τζήμερου.

Ο κ. Τζήμερος έτυχε να δει πρόσφατα (ασφαλώς σε κάποια ΔΟΥ) μια χειρόγραφη πινακίδα που έγραφε ΜΗΤΡΟΩ αντί ΜΗΤΡΩΟ. Όπως θα έκαναν πολλοί, τη φωτογράφησε και την ανέβασε στο Τουίτερ, συνοδεύοντάς την με ένα ειρωνικό σχόλιο. Επειδή όμως (σε αντίθεση με τους πολλούς) έπρεπε οπωσδήποτε να ιδεολογικοποιήσει την ανορθογραφία, παρασύρθηκε και φλυάρησε στον σχολιασμό, μην ακολουθώντας το σοφό παράδειγμα του ηγεμόνα από τη Δυτική Λιβύη, που μετρούσε τα λόγια του για να μην ξεφουρνίσει καμιά κοτσάνα. Κι έτσι, νομοτελειακά θα έλεγε κανείς, έπεσε θύμα του Νόμου του Μπούμερανγκ (ή του Μέφρι, αν προτιμάτε), αφού τα ρήματα κλίνονται βεβαίως και δεν κλείνονται.

(Όπου θυμάμαι την παλιά κωμωδία του Άννινου, όπου ο δάσκαλος, μιλώντας για την υπηρέτρια, λέει «της Μαριγούς» και ακολουθεί ο διάλογος:

– Δεν με λένε Μαριγού, Μαριγώ με λένε!

– Ναι αγαπητή μου, αλλά κλίνεσαι.

– Και γιατί να κλείνομαι; Καμιά ασκημομούρα είμαι;

– Όχι Θάνο μου, μια χαρά είσαι).

* Αλλά αν το πάθημα του κ. Τζήμερου είναι απλώς αστείο, σκέφτομαι πως μετά την επίσκεψη στην Εφορία πολλοί φορολογούμενοι θα σκεφτούν όχι το Μητρώο, όχι το ανύπαρκτο τζημερικό ρήμα «μητρόω», αλλά το πολύ απειλητικό «μητρώω»….

* Και ενώ η εκεχειρία που αποφασίστηκε στη Γάζα δεν κράτησε παρά ελάχιστες από τις 72 ώρες που είχαν αρχικά συμφωνηθεί, προσέχω σε ένα άρθρο το εξής απόσπασμα: Από τότε που ο Ανδρέας Παπανδρέου μετέτρεψε τα κολλητιλίκια με τους Καντάφι και τους Σιχανούκ του κόσμου σε ελληνική εξωτερική πολιτική, το ελληνικό zeitgeist έβαφε το Μεσανατολικό πεντακάθαρα ασπρόμαυρο, και γι’ αυτό υποθέτω σήμερα η Ελλάδα είναι η πιο αντισημιτική χώρα του δυτικού κόσμου…

Ασφαλώς δεν συμφωνώ με την ανάλυση, για πολλούς λόγους μεταξύ των οποίων ότι γράφεται σε μια εποχή όπου, εδώ και αρκετά χρόνια, ο όρος «ελληνική εξωτερική πολιτική» έχει πάρει τη θέση που είχε κάποτε ο Αλβανός τουρίστας. Όμως με παραξενεύει η αναφορά του Σιχανούκ πλάι στον Καντάφι. O Καμποτζιανός ηγέτης, απ’ όσο θυμάμαι, ποτέ δεν είχε ιδιαίτερες φιλίες με τον Ανδρέα Παπανδρέου -αναρωτιέμαι αν ο αρθρογράφος τον μπέρδεψε με κάποιον άλλον ή αν χρησιμοποιεί το όνομα Σιχανούκ σαν το αρχέτυπο του τριτοκοσμικού αυταρχικού ή «γραφικού» (για τους Αμερικανούς) ηγέτη.

* Γράψαμε και χτες για την ανοησία που διαδίδεται στη μπλογκόσφαιρα, ότι δήθεν ο φετινός Αύγουστος είναι πολύ σπάνιος διότι έχει 5 Παρασκευές, 5 Σάββατα και 5 Κυριακές, και ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει δήθεν κάθε… 823 χρόνια. Όπως είπαμε και χτες, για να έχει 5 παρασκευοσαββατοκύριακα κάποιος μήνας πρέπει η πρώτη μέρα του μηνός να πέφτει Παρασκευή, κι αυτό συμβαίνει πολύ συχνά, χοντρικά κάθε εφτά χρόνια. Η απορία μου όμως είναι άλλη. Πώς εξηγείται αυτό το απίθανο 823; Πώς το λογάριασε εκείνος που το σκέφτηκε; Γιατί κάθε 823 κι όχι κάθε 868 ή κάθε 853 ή κάθε 883 χρόνια; Σκέφτηκα μήπως είναι κάποιο γινόμενο, αλλά το 823 είναι πρώτος αριθμός, οπότε το μυστήριο παραμένει.

* Η γονατογραφία της εβδομάδας, πολύ ταιριαστά παρουσιάστηκε σε ένα άρθρο για… τα πόδια των ποδηλατών. Το αρχικό άρθρο του in.gr αποτελεί μνημείο τσαπατσουλιάς, καθώς περιέχει ίσαμε δέκα ορθογραφικά λάθη, που μερικά βγάζουν μάτι. Και, σαν κερασάκι στην τούρτα, ανέφερε ότι έχουν συμβεί πολλά σκάνδαλα με ντοπαρισμένους ποδηλάτες, «με ποιο (sic) γνωστή περίπτωση αυτή του Νιλ Άρμστρονγκ». Βεβαίως ο απατεώνας ήταν ο Λανς, και στο in.gr το είδαν και το διόρθωσαν, αφήνοντας την τούρτα χωρίς κερασάκι. Σε ιστότοπους που αναδημοσίευσαν την είδηση, το κερασάκι μένει άθικτο στη θέση του.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Κοτσανολόγιο, Μαργαριτάρια, Μεταφραστικά, Μεζεδάκια, Ορολογία, Ομόηχα | Με ετικέτα: , , , , | 203 Σχόλια »

Μεζεδάκια για Νόμπελ

Posted by sarant στο 12 Οκτωβρίου, 2013

Παραπλανητικός ο τίτλος, θα πείτε και με το δίκιο σας, αφού δεν είναι τα μεζεδάκια που διεκδικούν Νόμπελ (δεν έχει θεσπιστεί ακόμα τέτοιο βραβείο, αν και το Ig Nobel δεν απέχει και τόσο), αλλά απλώς ότι η εβδομάδα που τελειώνει ήταν η εβδομάδα της απονομής των βραβείων Νόμπελ. Δεν έχουμε νομπελικά μεζεδάκια, αν και θα μπορούσαμε να σχολιάσουμε το Νόμπελ Λογοτεχνίας που απονεμήθηκε στην Καναδέζα Alice Munro. Όχι το αν είναι σωστή η βράβευση, μια και ομολογώ κοκκινίζοντας ότι έχω σταματήσει προ πολλού να παρακολουθώ την ξένη λογοτεχνία (από την εποχή που έκανε τα πρώτα του βήματα ένας πολλά υποσχόμενος Ρώσος που τον λέγαν Ντοστογιέφσκι), αλλά, μια και είμαστε γλωσσικό ιστολόγιο, το επώνυμο της συγγραφέας (σικ), το οποίο, αν ανατρέξετε στη Βιβλιονέτ, θα δείτε πως έχει αποδοθεί πλουραλιστικότατα: Μονρό και Μάνρο, αλλά και Μούνρο, σε διάφορα βιβλία ή έργα της που έχουν εκδοθεί. Όπως έγραψε ο Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία: Η σωστή προφορά είναι Μανρόου. Ελάχιστοι γράφουν το απλούστερο Μανρό και πολλοί προτιμούν το Μονρό. Γέλασα και με τη μούφα είδηση του Πρόταγκον, για σοβαρά επεισόδια από εξαγριωμένους θαυμαστές του Μουρακάμι στο Σύνταγμα (ο Μουρακάμι δινόταν ανάμεσα στα φαβορί για το φετινό Νόμπελ).

Ξεκινάμε με ένα μημεζεδάκι, ή μάλλον μ’ ένα μημαργαριτάρι, διότι μεζεδάκια είναι όλα. Έγραψε ο Πάσχος Μανδραβέλης για τους Χρυσαβγίτες: σαν αντικρίσουν τους δικαστές φέρονται όπως έγραψε και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου: «Τώρα κλαίει κι οδύρεται, μαζεύεται κουβάρι // μήπως τους κρύους δικαστές μπορέσει να τουμπάρει // αχ μη καλοί μου άνθρωποι, εγώ δεν είμαι γάτος // εγώ είμαι ένας άνθρωπος με αισθήματα γεμάτος». Έσπευσαν κάποιοι να τον διορθώσουν, επισημαίνοντας ότι το τραγούδι το λέει ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, αλλά ο αρθρογράφους τούς απάντησε ότι τους στίχους τους έχει γράψει ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου. Δεν είχα προσέξει τη σύμπτωση. Θυμάμαι στην πρώτη Γυμνασίου, είχαμε κι εμείς στην τάξη δύο Παπακωνσταντίνου. και φυσικά καθιερώθηκε να τους φωνάζει ο καθηγητής στο μάθημα με τα μικρά τους ονόματα, κατ’ εξαίρεση -όλους τους άλλους φυσικά με το επώνυμο τις εποχές εκείνες: Σαββόπουλος, Σαραμάσκος, Σαραντάκος, Σερκεδάκης.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Ακλισιά, Κοτσανολόγιο, Μαργαριτάρια, Μεταφραστικά, Μεταμπλόγκειν | Με ετικέτα: , , , , , , , , | 225 Σχόλια »

Και τον Αλ Καπόνε τον έβαλαν στη φυλακή για φορολογικά

Posted by sarant στο 20 Μαΐου, 2013

Το επεισόδιο που οδήγησε στην αποβολή του χρυσαβγίτη βουλευτή Ηλιόπουλου από την αίθουσα συνεδριάσεων της Βουλής την Παρασκευή που μας πέρασε, δεν πρόλαβα να το σχολιάσω τη μέρα που έγινε, λόγω πληθώρας άλλης επικαίρου ύλης, όπως έλεγε το παλιό κλισέ των περιοδικών, αλλά ίσως ήταν και καλύτερα έτσι, αφού τώρα ξέρουμε όλοι τι έγινε και επιπλέον έχουν υπάρξει και κάποιες αντιδράσεις που ίσως αξίζουν σχολιασμό.

Όπως θα ξέρετε, στη συνεδρίαση της Παρασκευής 17 Μαΐου, ενώ είχε ολοκληρωθεί επίκαιρη ερώτηση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Αντώνη Ρουπακιώτη, με θέμα το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, πήρε το λόγο ο βουλευτής της ΧΑ κ. Παναγιώτης Ηλιόπουλος για να αναπτύξει ερώτησή του προς τον Υπουργό Οικονομικών, με θέμα  «την ελάφρυνση των ελληνικών νοικοκυριών από την επιβολή των υπέρογκων φόρων» (αντιγράφω από τα πρακτικά). Δείχνοντας έμπρακτα την περιφρόνησή του προς τα ελληνικά νοικοκυριά και προς τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες, ο χρυσαβγίτης βουλευτής δήλωσε εκ προοιμίου ότι θα αφήσει σε δεύτερη μοίρα τον Υπουργό Οικονομικών και ζήτησε την ανοχή του Προεδρείου, υπαινισσόμενος ότι θα υπερβεί τον χρόνο των 2 λεπτών που είχε στη διάθεσή του, προκειμένου να… απαντήσει στα όσα είχει πει προηγουμένως ο Αλέξης Τσίπρας.

Ήδη και μ’ αυτό, ο χρυσαβγίτης βουλευτής βρίσκεται εκτός διαδικασίας, αφού δεν έχει κανένα δικαίωμα να… απαντήσει σε προηγούμενη ερώτηση -φανταστείτε να το έκαναν αυτό όλοι. Ωστόσο, ο κ. Ηλιόπουλος δεν αρκέστηκε σ’ αυτό: χαρακτήρισε «σούπα» την ερώτηση, «που προετοιμάζει τον mister Αλέξη για πρωθυπουργό, ο οποίος mister Αλέξης κοιμάται τον ύπνο του δικαίου και περιμένει να ξυπνήσει πρωθυπουργός!» (αντιγράφω πάλι από τα πρακτικά). Στο σημείο αυτό ο προεδρεύων, ο αντιπρόεδρος της Βουλής Γιάννης Δραγασάκης, διέκοψε τον ασχημονούντα βουλευτή και του επισήμανε ότι αυτά που λέει είναι υβριστικά και εκτός θέματος, και τον κάλεσε να περιοριστεί στην ερώτησή του «διαφορετικά θα ληφθούν μέτρα με βάση τον Κανονισμό». Επειδή ο εγκαλούμενος βουλευτής δεν συμμορφώθηκε, ο προεδρεύων κάλεσε τον Φρούραρχο στην αίθουσα, κι όταν ο βουλευτής ξέσπασε σε ύβρεις προς συναδέλφους του («γίδια», «ξεφτιλισμένοι»), και αφού η συζήτηση εκτραχύνθηκε, του επέβαλε την ποινή που προβλέπεται από το άρθρο 80 του Κανονισμού, τη μομφή, και τον απέβαλε από την αίθουσα. Μαζί αποχώρησε σύσσωμη η κοινοβουλευτική ομάδα της Χρυσής Αβγής, και κατά την αποχώρηση ακούστηκε και η φράση «Χάιλ Χίτλερ» -σύμφωνα με τα πρακτικά, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Πάντζας, απαντώντας στο «Είστε ξεφτίλες! Καλή συγκυβέρνηση! Αυτό αποδεικνύει πόσο ξεφτίλες είστε!» του Π. Ηλιόπουλου, είπε «Βγάλε και το πιστόλι να μας πυροβολήσεις! Χάιλ Χίτλερ!» (προφανώς υπαινιγμός στο τατουάζ με Sieg Heil που, όπως είναι γνωστό, έχει στο μπράτσο του ο κ. Ηλιόπουλος).

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Βουλή, Επικαιρότητα, Χρυσαβγίτες | Με ετικέτα: , , , , | 128 Σχόλια »

Ανθυποψήφια μεζεδάκια

Posted by sarant στο 9 Φεβρουαρίου, 2013

Ο τίτλος του σημερινού άρθρου διαμορφώθηκε τελευταία στιγμή, επί του ηλεπιεστηρίου θα μπορούσαμε να πούμε. Βλέπετε, χτες ο κ. Θ. Τζήμερος, πρόεδρος του κόμματος Δημιουργία Ξανά, ανακοίνωσε ότι παραιτείται από τη θέση του, προσωρινά όμως, ενόψει των εσωκομματικών εκλογών για την ανάδειξη νέου προέδρου, έτσι ώστε να μην έχει πλεονέκτημα απέναντι στους ανθυποψηφίους τους. Η λέξη παραξένεψε πολύ κόσμο στη μπλογκόσφαιρα, και κάμποσοι φίλοι με ρώτησαν αν είναι νεολογισμός η λέξη. Θα μπορούσα ν’ αφιερώσω ειδικό σημείωμα στο ερώτημα αυτό, αλλά τελικά αποφάσισα να το βάλω στα μεζεδάκια, που έτσι αποκτήσανε τίτλο: ανθυποψήφια μεζεδάκια.

Η λέξη ανθυποψήφιος δεν είναι νεολογισμός, αλλά είναι σχετικά καινούργια στα ελληνικά της Ελλάδας. Λέω στα ελληνικά της Ελλάδας, επειδή τη λέξη τη χρησιμοποιούν στην Κύπρο από δεκαετίες, πιθανόν από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης του ανεξάρτητου κυπριακού κράτους. Τη λέξη την έχω δει να χρησιμοποιείται στις κυπριακές προεδρικές εκλογές, ακόμα από τη δεκαετία του 1960, όταν στις εκλογές του 1968 ο Μακάριος αντιμετώπισε τον υποψήφιο των Ενωτικών (που λεγόταν Ευδόκας) και νίκησε με ένα συντριπτικό ποσοστό, κοντά στο 90% (τουρκοκύπριοι δεν ψήφισαν, αλλά δεν μας ένοιαζε τότε). Τότε γράφτηκε για πρώτη φορά, σε ανταπόκριση από την Κύπρο, η λέξη «ανθυποψήφιος» στον ελληνικό τυπο: ο αντίπαλος υποψήφιος. Αντί + υποψήφιος, κι επειδή οι λέξεις από ύψιλον έπαιρναν δασεία, το τ τράπηκε σε θ και ο αντυποψήφιος τράπηκε σε ανθυποψήφιο. Ο κανόνας αυτός είναι απομεινάρι από τα αρχαία και στα νέα ελληνικά εφαρμόζεται μόνο κατ’ αναλογία και όταν το θυμόμαστε (π.χ. λέμε «εφ’ όλης της ύλης» αλλά «πρώτα απ’ όλα»), αλλά ας μην ξεστρατίσω τη συζήτηση.

Πάντως, για δυο τουλάχιστον δεκαετίες, ο ανθυποψήφιος έμενε καθαρά κυπριακή λέξη, σαν την αφυπηρέτηση και την εργοδότηση, κι έτσι μόνο σε ανταποκρίσεις από την Κύπρο τη διάβαζε κανείς. Στις κυπριακές προεδρικές εκλογές του 1993, που πήραν αρκετά μεγάλη δημοσιότητα και στην Ελλάδα, ακούστηκε αρκετά ο ανθυποψήφιος και έτσι, από τότε, αρχίζει δειλά-δειλά να εμφανίζεται και σε ελλαδικά συμφραζόμενα.  Σε συνέντευξη του 1993 για τις εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ, ο Βουλγαράκης είχε πει ότι «δεν υπάρχουν αντίπαλοι, αλλά ανθυποψήφιοι». Αν θυμάμαι καλά, ο πρώτος πολιτικός που χρησιμοποίησε τη λέξη για εκλογικό του αντίπαλο ήταν ο Δ. Αβραμόπουλος, στις δημοτικές εκλογές του 1994, όταν αποκάλεσε έτσι τον αντίπαλό του (για το δήμο Αθηναίων) Θ. Πάγκαλο, τονίζοντας μάλιστα ότι άκουσε τη λέξη στην Κύπρο και την βρήκε εύστοχη. Μετά, χρησιμοποιήθηκε από τον τύπο στα ρεπορτάζ για το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ και την ανάδειξη του διαδόχου του Α. Παπανδρέου, αλλά εκεί που πολυακούστηκε ήταν οι νομαρχιακές εκλογές του 2002, όταν τη χρησιμοποιούσε με στόμφο ο Γιάννης Τζαννετάκος για να χαρακτηρίζει τη Φώφη Γεννηματά (από την οποία κατάφερε να χάσει, ένα αρκετά δύσκολο κατόρθωμα). Τότε συμπεριλήφθηκε η λέξη και στο Λεξικό Μπαμπινιώτη, στη Β΄έκδοση του 2002 (στην α’ έκδοση, του 1998, δεν υπάρχει, κι αυτό παρέσυρε τον Γιάννη Χάρη, που τη χαρακτήρισε, αργότερα, λέξη ανύπαρκτη στα λεξικά, διότι προφανώς δεν μπορεί κανείς να σκάει ογδοντάευρα κάθε δεύτερο χρόνο για να αγοράζει τη νέα έκδοση του λεξικού Μπαμπινιώτη.

Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »

Posted in Ληξιαρχεία λέξεων, Μαργαριτάρια, Μεταφραστικά, Μεζεδάκια, Νεολογισμοί | Με ετικέτα: , , , , , | 121 Σχόλια »