Ίσως να σας φανεί παράδοξο το ερώτημα του τίτλου, αλλά τη συζήτηση δεν την άρχισα εγώ.
Πριν από μερικές μέρες, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ο Νίκος Ανδρουλάκης, όταν ρωτήθηκε για τη στάση του κόμματός του στο θέμα του γάμου των ομοφύλων, απάντησε: «Δεν θα μεταβιβάσει ο κ. Μητσοτάκης τα εσωκομματικά του προβλήματα στο ΠΑΣΟΚ. Είναι δικά του κι ας τα λύσει. Η κυβέρνηση νομοθετεί. Εμείς δεν πρόκειται να “δέσουμε τα κορδόνια” της Νέας Δημοκρατίας».
Εφόσον το ΠΑΣΟΚ προτίθεται να ψηφίσει καταρχήν το νομοσχέδιο, το οποίο διστάζουν ή αρνούνται να ψηφίσουν πάρα πολλοί βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, δεν καταλαβαίνω απόλυτα τι εννοούσε με τη φράση του, αλλά ας το προσπεράσουμε.
Καναδυό μέρες μετά, στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ, ο κ. Μητσοτάκης ρωτήθηκε για τα κορδόνια που δεν θα του δέσει ο κ. Ανδρουλάκης, και απάντησε, γελώντας:
«Είπε δεν θα δέσω τα κορδόνια. Εγώ βλέπω σήμερα τουλάχιστον φοράω παπούτσι, παπούτσια, χωρίς κορδόνια, οπότε το θέμα δεν με αφορά, τουλάχιστον ως προς τα παπούτσια τα οποία φοράω επιλέγω γενικά να μην φοράω παπούτσια με κορδόνια».
Μπορείτε να δείτε το απόσπασμα εδώ -να πω παρεμπιπτόντως ότι, ενώ ο κ. Μητσοτάκης ήθελε να αστειευτεί χαλαρά, μου φάνηκε κάπως σφιγμένος και αφύσικος, αλλά ίσως είναι εντύπωσή μου.
Η δήλωση προκάλεσε θυμηδία στα σόσιαλ. Μια πετυχημένη ατάκα που διάβασα έλεγε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης φοράει παπούτσια χωρίς κορδόνια από τότε που πέθανε η Μαρίκα Μητσοτάκη. Άλλοι πάλι θυμήθηκαν ότι πρόσφατα εμφανίστηκε να φοράει παπούτσια με κορδόνια, άρα γεννάται το ερώτημα ποιος του τα έδεσε.
Ωστόσο, υπάρχει μια φωτογραφία, παλιότερη, που τον εμφανίζει να δένει τα κορδόνια του πάνω στο κολονάκι του μνημείου -μάλιστα κάποιοι τον είχαν κατηγορήσει για ασέβεια, άποψη που δεν τη συμμερίζομαι. Άρα, ξέρει να δένει τα κορδόνια του ο πρωθυπουργός, απλώς προτιμά παπούτσια χωρίς κορδόνια, κοινώς παντοφλέ.
Επειδή κι εγώ τα προτιμώ, δεν θα του ρίξω την πρώτη πέτρα, θα πάρω όμως την αφορμή να λεξιλογήσω για το κορδόνι.
Κορδόνια έχουμε στα παπούτσια μας, αλλά όχι μόνο. Κατά το ΛΚΝ, το κορδόνι είναι «είδος πολύ λεπτού σκοινιού ή πολύ στενής ταινίας, το οποίο έχει ποικίλες χρήσεις».
Τα παντελόνια φόρμας ή τα σορτσάκια έχουν πολύ συχνά κορδόνι, κορδόνια έχουν οι κουκούλες του μπουφάν για να κλείνουν, κορδόνια έχουν οι κουρτίνες, αλλά και όσοι λόγω πρεσβυωπίας βάζουν και βγάζουν συχνά τα γυαλιά τους συνηθίζουν να τα δένουν σε κορδόνι και να τα έχουν να κρέμονται από τον λαιμό τους.
Το κορδόνι είναι αντιδάνειο. Ήρθε σε μας ως δάνειο από το βενετικό cordon, το οποίο όμως ανάγεται στο αρχαίο ελλ. χορδή.
Στα αρχαία ελληνικά χορδή ήταν το έντερο, και στη συνέχεια η λέξη χρησιμοποιήθηκε και για τις χορδές της λύρας και άλλων έγχορδων οργάνων -που άλλωστε από έντερα ζώων φτιάχνονταν, όπως βέβαια και οι χορδές του τόξου.
Εδώ και κάμποσους μήνες άρχισα να δημοσιεύω, ύστερα και από τη δική σας ενθάρρυνση, ένα ανέκδοτο μυθιστόρημα του πατέρα μου.
Οι δημοσιεύσεις γίνονται κανονικά κάθε δεύτερη Τρίτη. Η σημερινή συνέχεια είναι η δέκατη έκτη, η προηγούμενη βρίσκεται εδώ.
Η δράση ξεκίνησε επί δικτατορίας και συνεχίζεται στη μεταπολίτευση. Ο Δήμος, ο κεντρικός ήρωας, είναι φιλόλογος που αρχικά υπηρετούσε σε κωμόπολη της Πιερίας. Έχει μια μπερδεμένη σχέση με τη ζωγράφο Βασιλική ή Έζμπα. Σήμερα μπαίνουμε στο ένατο κεφάλαιο. Βρισκόμαστε στα τέλη του 1978.
ΕΝΝΕΑ
ΑΠΡΟΣΔΟΚΗΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Τελικά, μετά τις Γιορτές, τον πήρε εκείνος ο γνωστός του στη Σύγχρονη Εποχή κι όταν συναντήθηκαν του είπε πως μάλλον δε θα εκδώσουν τις «Ιστορίες συνηθισμένων ανθρώπων», όχι γιατί το βιβλίο δεν είναι καλό, αλλά η θεματολογία του βρίσκεται έξω από το πνεύμα της εποχής.
«Είναι πολύ καλογραμμένο» το επαίνεσε «δεν απηχεί όμως την έξαρση των αγώνων τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμια κλίμακα».
«Δε συμφωνεί με το πνεύμα της εποχής, θες να πεις;»
«Ακριβώς. Και κάθε εκδοτική επιχείρηση, το παίρνει αυτό σοβαρά υπ΄ όψιν. Ύστερα ο τίτλος δεν τραβάει: «Ιστορίες συνηθισμένων ανθρώπων», δε συγκινεί. Αν τον άλλαζες, να πούμε «Στο τέλμα της μικροαστικής ζωής» ίσως κάτι να γινόταν».
Στο σημείο αυτό ο Δήμος πήρε τα χαρτιά του, τον χαιρέτησε και έφυγε. Ένιωσε μεγάλο θυμό. Ακούς εκεί «στο τέλμα της μικροαστικής ζωής» και γιατί όχι «βουβοί μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα», τουλάχιστον είναι πιο ποιητικό. Μόλο που στεναχωρήθηκε, δεν αποδέχτηκε την ετυμηγορία αυτών που κρίνανε τα βιβλία στο εκδοτικό. Πολύ μεγαλύτερη εμπιστοσύνη είχε στην κρίση του Αντρέα και της Βασιλικής και όχι από το γεγονός πως ήταν επαινετική για τα γραφτά του, αλλά γιατί ήταν άνθρωποι συγκροτημένοι. Αποφάσισε να δοκιμάσει με άλλον εκδότη. Αποτάνθηκε σε κάποιον που είχε γνωρίσει στις θυελλώδεις μέρες της Μεταπολίτευσης. Δούλευε δημοσιογράφος στη νεοεμφανισθείσα τότε «Ελευθεροτυπία» και κάλυπτε με το ρεπορτάζ του τις δραστηριότητες των διαφόρων Δημοκρατικών Παρατάξεων. Αργότερα έφυγε από την εφημερίδα και με δυο φίλους του ιδρύσανε έναν εκδοτικό οίκο με πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα και πολύ επισφαλείς οικονομικές δυνατότητες.
Από την αρχή του εξήγησαν πως έπρεπε να καλύψει αυτός ένα, σημαντικό, ποσοστό των δαπανών της έκδοσης. Δέχτηκε, μ΄ όλο που δεν του περίσσευαν πολλά λεφτά. Ήθελε όμως να βγει το βιβλίο και με την επιτυχία του να δείξει σ΄ εκείνους που το απέρριψαν, πως είχαν κάνει λάθος.
Σε έναν από τους πρώτους δίσκους του, ο Χάρρυ Κλυνν είχε ένα κομμάτι όπου παρουσίαζε, υποτίθεται, αποτελέσματα εκλογών. Και αφού έλεγε τα ποσοστά των μεγάλων κομμάτων, συνέχιζε:
Τροτσκιστές-Επιπλοποιοί-Σαλαμέμποροι: 12 μποφόρ
Μήλα, σαγκουίνια…
Η ατάκα, που αδικεί βεβαίως ιστορικές οργανώσεις με πολύχρονη παρουσία στους κοινωνικούς αγώνες, έγινε παροιμιώδης στα χρόνια εκείνα (δεκαετία του 80, να εξηγούμαστε) αλλά συνεχίζει να ακούγεται ακόμα, όπως φαίνεται αν τη γκουγκλίσουμε, σαν ένα χαριτολόγημα για την αναφορά σε εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις της αριστεράς.
Την εποχή εκείνη, τα περισσότερα μικρά εξωκοινοβουλευτικά κόμματα βρίσκονταν στο αριστερό άκρο του πολιτικού φάσματος, αλλά στη συνέχεια, και ιδίως με την κρίση, φυγόκεντρα φαινόμενα παρουσιάστηκαν σε όλους τους πολιτικούς χώρους. Οι εκλογές του 2012 ήταν η αποθέωση του κατακερματισμού: όχι μόνο μπήκαν 7 κόμματα στη Βουλή αλλά και άλλα 12 συγκέντρωσαν ποσοστά από 0,5% έως 2,9%. Ανάμεσά τους, με 0,51% το Κόμμα Πειρατών, ελληνική ενσάρκωση ενός διεθνούς κινήματος που ξεκίνησε από τις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες έκανε έναν κύκλο με μικρές επιτυχίες, εκλέγοντας σποραδικά έναν ή δύο βουλευτές και ευρωβουλευτές και τώρα μάλλον ξεφουσκώνει.
Ίσως επειδή είναι μικρό και επαρχιακό, στο Λουξεμβούργο οι Πειρατές βρίσκονται ακόμα σε άνοδο. Στις εκλογές που έγιναν την Κυριακή που μας πέρασε, το Κόμμα των Πειρατών Λουξεμβούργου υπερδιπλασίασε το ποσοστό του πιάνοντας 6,45% και εξέλεξε δυο βουλευτές στο εξηκονταμελές κοινοβούλιο του Δουκάτου. Είχαν κάνει πολύ δραστήρια προεκλογική εκστρατεία, με αφίσες ως και στα μικρά χωριά αλλά και με χορηγούμενες αγγελίες στα κοινωνικά μέσα, με βιντεάκια που προπαγάνδιζαν τις θέσεις τους -όπως, ας πούμε, την οικοδόμηση διαμερισμάτων με χαμηλό ενοίκιο 10 ευρώ το τ.μ. (που είναι εξαιρετικά χαμηλό στο Λουξεμβούργο).
Ξεπέρασαν έτσι οι Πειρατές το κόμμα της Αριστεράς, που αύξησε ελάχιστα τα ποσοστά του και με 5,5% έμεινε κι αυτό στις 2 έδρες που είχε, ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα Λουξεμβούργου, αδελφό κόμμα με το ΚΚΕ αν και πιο κριτικό απέναντι στον υπαρκτό σοσιαλισμό, σημείωσε μικρή πτώση στο 1,27% συνεχίζοντας μια σταθερή φθίνουσα πορεία. Στις διαδηλώσεις για τη συμφωνία ΤΤΙΡ, οι Πειρατές είχαν συμπορευτεί με την Αριστερά και το ΚΚΛ (το οποίο δεν κάνει χωριστές πορείες) αλλά θα ήταν υπερβολικό να τους μετρήσουμε στην αριστερά, όπως δεν μπορούμε να μετρήσουμε στην αριστερά ούτε τους Πράσινους του Λουξεμβούργου, που ηταν οι μεγάλοι νικητές των εκλογών και με 15% (από 10% την περασμένη φορά) αύξησαν πολύ τη δύναμή τους και θα είναι, και πάλι, ο ένας από τους τρεις εταίρους της συμμαχικής κυβέρνησης που κυβερνά τη χώρα από το 2013, Φιλελεύθεροι-Σοσιαλιστές-Πράσινοι, η λεγόμενη «Γκάμπια» αφού τα χρώματά τους (μπλε-κόκκινο-πράσινο) είναι τα χρώματα της σημαίας της αφρικανικής χώρας. Το συντηρητικό Χριστιανοκοινωνικό Λαϊκό Κόμμα, στο οποίο ανήκει και ο Γιούνκερ, εξακολουθεί να είναι το πρώτο κόμμα της χώρας αλλά σημείωσε πτώση 5 μονάδων και θα μείνει στην αντιπολίτευση για δεύτερη συνεχόμενη κοινοβουλευτική περίοδο, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ από τότε που υπάρχει καθολική ψηφοφορία καταβολής κοινοβουλευτισμού στο Λουξεμβούργο. Ένα μικρότερο ακροδεξιό κόμμα, που έκανε εκστρατεία εστιασμένη στην εθνική ταυτότητα και στην υπεράσπιση της εθνικής γλώσσας, είχε μικρή άνοδο, πολύ μικρότερη από την πτώση των Χριστιανοκοινωνικών.
Αλλά εκλογές είχαμε και στη Βαβαρία (να τη γράψω έτσι ακτιβιστικά, για να πειράξω μια φίλη που δεν σχολιάζει πια εδώ). Εκεί έδρασαν τα συγκοινωνούντα δοχεία. Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία, στην πρώτη της συμμετοχή σε βαβαρικές εκλογές, εκτοξεύτηκε στο 10,2% -ενώ η κυρίαρχη CSU, η τοπική παραλλαγή της CDU της Μέρκελ και πολύ πιο συντηρητική από αυτήν, ήρθε μεν πρώτη αλλά με απώλειες 10,4 ποσοστιαίων μονάδων. Το ίδιο εντυπωσιακό φαινόμενο και στην αλλη πλευρά: οι σοσιαλδημοκράτες έχασαν 11 μονάδες και έπεσαν σε μονοψήφιο ποσοστό, αλλά οι Πράσινοι ανέβηκαν κατά 9 μονάδες. Η μικρή άνοδος του Κόμματος της Αριστεράς (Ντι Λίνκε) δεν ήταν αρκετή για να περάσει το όριο του 5% και να μπει στην τοπική Βουλή. Η εκλογική επίδοση των ακροδεξιών είναι μεν δυσάρεστη, αλλά θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη -στις περυσινές γενικές γερμανικές εκλογές, η AfD είχε πάρει μεγαλύτερο ποσοστό στη Βαβαρία, οπότε η σημερινή της επίδοση είναι ένδειξη μάλλον στασιμότητας. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το σημερινό άρθρο είναι συνεργασία: το έχει γράψει ο φίλος μας ο Αλέξης, στον οποίο το ιστολόγιο χρωστάει επίσης άλλα δυο πολύ καλά άρθρα, τη συλλογή ιστορικών λέξεων και φράσεων της μεταπολίτευσης, πριν από τρία χρόνια, και την ανασύσταση των Ομηρικών επών το 2011.
Στο σημερινό άρθρο ο Αλέξης συγκέντρωσε 85 λέξεις και φράσεις που έχουν γίνει κλισέ τα τελευταία χρόνια στον πολιτικό-δημοσιογραφικό λόγο. Ο τίτλος του άρθρου είναι δικός μου: ο Αλέξης το είχε τιτλοφορήσει «Σύντομος πολιτικός λεξιλογικός οδηγός (για επίδοξους πολιτικούς και μη)». Ωστόσο, όλο το άρθρο είναι δική του δουλειά, εγώ δεν έχω αλλάξει ούτε ένα γιώτα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συμφωνώ πάντοτε με τα γραφόμενα. Οπότε, ο έπαινος ανήκει στον Αλέξη.
Το θέμα ασφαλώς έχει πολύ ενδιαφέρον και ενδιαφέρει και πολύ το ιστολόγιό μας. Εννοείται ότι η κατάρτιση του καταλόγου ενέχει υποκειμενισμό: ο καθένας μας μπορεί να έκανε κάποιες διαφορετικές επιλογές αν κατάρτιζε έναν ανάλογο κατάλογο. Τα σχόλια ασφαλώς θα προσθέσουν πολλά.
Οι φράσεις είναι καταταγμένες σε απόλυτη αλφαβητική σειρά, ένας τρόπος με αφοπλιστική απλότητα, που όμως δεν βολεύει πάντοτε στην αναζήτηση -η κατάταξη με λέξεις-κλειδιά είναι σαφώς προτιμότερη από αυτή την άποψη. Βέβαια, ο κατάλογος έτσι κι αλλιώς δεν είναι πολύ μεγάλος, και υπάρχει πάντα και το Ctrl-F.
Δεν λέω περισσότερα διότι το άρθρο του Αλέξη είναι εκτενές. Ιδού λοιπόν ο……
Συμπληρώνονται σήμερα 35 χρόνια από τις 18 Οκτωβρίου 1981, τη μέρα που έγιναν οι εκλογές «της Αλλαγής», μια οπωσδήποτε πολύ σημαντική μέρα για τη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας.
Στις επετείους συνηθίζεται να γίνεται απολογισμός, αλλά τον απολογισμό των πεπραγμένων του ΠΑΣΟΚ το ιστολόγιο τον έχει ήδη κάνει, πρόπερσι, τότε που έκλειναν τα 40 χρόνια από την ίδρυση του κόμματος.
Τότε είχα γράψει:
Ενώ μέσα στο ίδιο το αποδυναμωμένο ΠΑΣΟΚ ακούγονται έντονες οι φωνές αμφισβήτησης της σημερινής ηγεσίας του, από το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα διατυπώνεται δριμύτατη κριτική για τα πεπραγμένα αυτού του κόμματος. Και από τη μεν δεξιά επιχειρείται, με την καταδίκη του ΠΑΣΟΚ, να απαξιωθούν τα κεκτημένα εκείνα που κερδήθηκαν στα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ: άνοδος του βιοτικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων, συντριβή του αυταρχικού κράτους της δεξιάς και του ‘φόβου του χωροφύλακα’, αναγνώριση της εθνικής αντίστασης και επιστροφή (όχι όλων) των πολιτικών προσφύγων, εκδημοκρατισμός και επέκταση του συνδικαλιστικού κινήματος, νόμος-πλαίσιο στα πανεπιστήμια, πολιτικός γάμος, μονοτονικό κτλ.
Η αριστερά είχε αμφίθυμη σχέση απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο οικειοποιήθηκε τα συνθήματά της, ικανοποίησε κάποια αιτήματά της και προσεταιρίστηκε τους ψηφοφόρους της. Στις 18 Οκτωβρίου 1981 βγήκαν στο δρόμο να πανηγυρίσουν όχι μόνο νέοι με πράσινες σημαίες αλλά και με πολίτες με κόκκινες. Όντας το μόνο αριστερό κοινοβουλευτικό κόμμα κατά την πρώτη τετραετία διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ συμπορεύθηκε σε πολλά με το ΠΑΣΟΚ ακολουθώντας μια στάση κριτικής στήριξης, και στήριξε καθοριστικά την υποψηφιότητα Σαρτζετάκη για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 1985 (…) Αλλά και η ανανεωτική αριστερά κράτησε φιλική στάση, ενώ μετά την ίδρυση του ενιαίου ΣΥΝ πολλά στελέχη της συμμετείχαν στον κρατικό μηχανισμό και στήριξαν π.χ. τις κυβερνήσεις Σημίτη.
Ωστόσο, η κριτική της αριστεράς απέναντι στα εκφυλιστικά φαινόμενα του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι ίδιας τάξης με την κριτική της δεξιάς -αλλιώς, επαληθεύεται το παλιό κλισέ για το μωρό και τα βρομόνερα του μπάνιου του. Και αυτό το λέω εγώ που πρέπει να ανήκω στη μειοψηφία, αφού δεν έχω ποτέ μου ψηφίσει ΠΑΣΟΚ σε καμιά απολύτως εκλογική διαδικασία.
Οπότε, σήμερα θα μπορούσαμε να εστιαστούμε ακριβώς σε κείνη τη μέρα, στις 18.10.1981, τη μέρα που έγιναν οι εκλογές -καθώς και στις αμέσως επόμενες μέρες.
«Στις 18 σοσιαλισμός» έλεγε ένα σύνθημα που ίσως θυμούνται κάποιοι, αλλά το σύνθημα αυτό δεν ακούστηκε στις εκλογές του 1981 αλλά σε μια παλιότερη εκλογική αναμέτρηση, στις πρώτες μεταπολιτευτικές εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974. Το νεοπαγές τότε ΠΑΣΟΚ πλειοδοτούσε σε αριστερή φρασεολογία και η νεολαία του, ανάμεσα στα άλλα, είχε ρίξει και το σύνθημα αυτό.
Αντίθετα, τον Οκτώβριο του 1981, που η εκλογική νίκη ήταν σχεδόν σίγουρη, το σύνθημα που κυριαρχούσε ήταν η «Αλλαγή», αν και ακούγονταν επίσης τα περί σοσιαλισμού, ή μάλλον περί σοσιαλιστικής κυβέρνησης («Να διαλυθεί τώρα η Βουλή, θέλουμε κυβέρνηση σοσιαλιστική» ήταν ένα σύνθημα του ΠΑΣΟΚ στις διαδηλώσεις του 1980, παραλλαγή στο «…θέλουμε κυβέρνηση δημοκρατική» που φωναζόταν από τα μπλοκ του ΚΚΕ).
Την αλλαγή του 1981 διάλεξα να τη δούμε μέσα από τα σκίτσα του Γιάννη Ιωάννου, που ήταν ασφαλώς ο κυρίαρχος πολιτικός γελοιογράφος της ευρύτερης δεκαετίας του 80 (από το 1977 ως το 1990 δηλαδή). Όπως θα δείτε και από τα σκίτσα αυτού του αφιερώματος, ο Ιωάννου σατίριζε όλες τις πλευρές -απέχει δηλαδή πολύ από στρατευμένους σκιτσογράφους τύπου Χαντζόπουλου, που στρέφονται μονομανιακά κατά της αριστεράς, είτε αυτή είναι κυβέρνηση είτε αντιπολίτευση.
Τριτοσεπτεμβριανά επειδή σήμερα είναι σημαδιακή ημερομηνία, λαέ του ιστολογίου, 3 του Σεπτέμβρη, επέτειος της επανάστασης του 1843 αλλά και της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ το 1974 -σύμπτωση βέβαια κάθε άλλο παρά τυχαία, αφού ο Ανδρέας Παπανδρέου την είχε διαλέξει την ημερομηνία για τον συμβολισμό της. Και πάλι, επειδή και πριν από πέντε χρόνια είχα μεζεδάκια με αυτόν τον τίτλο -μόνο πέντε, αφού μεσολάβησαν και δύο δίσεκτα έτη.
Για τις 3 του Σεπτέμβρη 1843 δεν έχουμε γράψει στο ιστολόγιο, πριν από δυο χρόνια όμως, που είχαμε τα σαράντα (χρόνια) του ΠΑΣΟΚ είχα δημοσιεύσει εδώ ένα άρθρο.
Η επέτειος του 1843 δεν νομίζω να τιμάται επίσημα. Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ θα γιορταστεί από το κόμμα, στην Πάτρα, τη γενέθλια γη των Παπανδρέου. Κάποιοι είπαν ότι θα ταίριαζε περισσότερο να γιορταστεί στην Κουμουνδούρου, αλλά ψηφοφόρους κυρίως έχει πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ από το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, όχι στελέχη. Αλλά για να μπούμε στο κλίμα της ημέρας, ας ακούσουμε ένα εμβληματικό (νομίζω πως το κλισέ δικαιολογείται εδώ) τραγούδι για τις 3 του Σεπτέμβρη, που σύνδεσε, ας πούμε, τις δύο επετείους αφού γράφτηκε για την πρώτη αλλά χρησιμοποιήθηκε από τους θιασώτες της δεύτερης.
Γίνεται αυτές τις μέρες το Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, του κόμματος που σημάδεψε τα χρόνια από τη μεταπολίτευση ίσαμε σήμερα, που κυβέρνησε τη χώρα επί 21 από τα 30 χρόνια ανάμεσα στο 1981 και το 2011, και που κατρακύλησε στις τελευταίες εκλογές στην έβδομη θέση -με αποτέλεσμα σήμερα να βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Στα κοινωνικά μέσα δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες από το συνέδριο του κόμματος, που έδιναν την εντύπωση ότι επικρατούσε πένθιμη μάλλον ατμόσφαιρα, και που έγιναν δεκτές με δηκτικά σχόλια -σαν κι αυτήν που έχω βάλει στο άρθρο.
Πριν από εννιά μήνες, το ΠΑΣΟΚ, που τότε συγκυβερνούσε ακόμα, είχε γιορτάσει (αν και όχι με πολύ ενθουσιασμό) τα τεσσαρακοστά του γενέθλια, και με την ευκαιρία εκείνη είχα γράψει, ανάμεσα στ’ άλλα: Αν ήταν άνθρωπος, το ΠΑΣΟΚ θα βρισκόταν σήμερα στο απόγειο της δύναμής του, συνδυάζοντας πείρα με ορμή -αλλά είναι συλλογικότητα και βρίσκεται ημιθανής, σε σημείο που η επέτειος των σαράντα (χρόνων) να παραπέμπει εξίσου στα σαράντα των πεθαμένων. Καλώς ή κακώς, η κρίση έσκασε στα χέρια του ΠΑΣΟΚ και καθώς το κόμμα αυτό διακυβέρνησε τη χώρα πάνω από το μισό των τεσσάρων προηγούμενων δεκαετιών θεωρείται βασικός υπεύθυνος για όλα τα δεινά που περνάμε τώρα.
Αλλά δεν έχω σκοπό να γράψω πάλι τη γνώμη μου για το ΠΑΣΟΚ, η οποία δεν άλλαξε άλλωστε μέσα στους εννιά μήνες που μεσολάβησαν από το προηγούμενο άρθρο -αν και βέβαια στα σχόλιά σας μπορείτε να γράψετε τη δική σας γνώμη. Εμείς εδώ, ως γνωστόν, λεξιλογούμε. Και αν στο προηγούμενο άρθρο είχα καταγράψει τα «λεξιλογικά του ΠΑΣΟΚ» (Πασοκτζής, Πασόκος κτλ.), σήμερα θα επικεντρωθώ σε μία από αυτές τις λέξεις, που έχει στο μεταξύ αξιωθεί διεθνή καριέρα, αν και με μια μεταβολή της σημασίας.
Κλείνουν σήμερα 40 χρόνια από τις 3 του Σεπτέμβρη του 1974, ημερομηνία που διάλεξε για το συμβολισμό της ο Ανδρέας Παπανδρέου για να ανακοινώσει την ίδρυση του κινήματος που έμελλε να ονομαστεί ΠΑΣΟΚ και να σημαδέψει την πολιτική και όχι μόνο ζωή του τόπου για τα περισσότερα από τα σαράντα χρόνια που ακολούθησαν.
Αν ήταν άνθρωπος, το ΠΑΣΟΚ θα βρισκόταν σήμερα στο απόγειο της δύναμής του, συνδυάζοντας πείρα με ορμή -αλλά είναι συλλογικότητα και βρίσκεται ημιθανής, σε σημείο που η επέτειος των σαράντα (χρόνων) να παραπέμπει εξίσου στα σαράντα των πεθαμένων. Καλώς ή κακώς, η κρίση έσκασε στα χέρια του ΠΑΣΟΚ και το κόμμα αυτό διακυβέρνησε τη χώρα πάνω από τα μισό των τεσσάρων προηγούμενων δεκαετιών κι έτσι θεωρείται βασικός υπεύθυνος για όλα τα δεινά που περνάμε τώρα.
Ενώ μέσα στο ίδιο το αποδυναμωμένο ΠΑΣΟΚ ακούγονται έντονες οι φωνές αμφισβήτησης της σημερινής ηγεσίας του, από το υπόλοιπο πολιτικό φάσμα διατυπώνεται δριμύτατη κριτική για τα πεπραγμένα αυτού του κόμματος. Και από τη μεν δεξιά επιχειρείται, με την καταδίκη του ΠΑΣΟΚ, να απαξιωθούν τα κεκτημένα εκείνα που κερδήθηκαν στα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ: άνοδος του βιοτικού επιπέδου των λαϊκών στρωμάτων, συντριβή του αυταρχικού κράτους της δεξιάς και του ‘φόβου του χωροφύλακα’, αναγνώριση της εθνικής αντίστασης και επιστροφή (όχι όλων) των πολιτικών προσφύγων, εκδημοκρατισμός και επέκταση του συνδικαλιστικού κινήματος, νόμος-πλαίσιο στα πανεπιστήμια, πολιτικός γάμος, μονοτονικό κτλ.
Η αριστερά είχε αμφίθυμη σχέση απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, το οποίο οικειποιήθηκε τα συνθήματά της, ικανοποίησε κάποια αιτήματά της και προσεταιρίστηκε τους ψηφοφόρους της. Στις 18 Οκτωβρίου 1981 βγήκαν στο δρόμο να πανηγυρίσουν όχι μόνο νέοι με πράσινες σημαίες αλλά και με πολίτες με κόκκινες. Όντας το μόνο αριστερό κοινοβουλευτικό κόμμα κατά την πρώτη τετραετία διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ συμπορεύθηκε σε πολλά με το ΠΑΣΟΚ ακολουθώντας μια στάση κριτικής στήριξης, και στήριξε καθοριστικά την υποψηφιότητα Σαρτζετάκη για την Προεδρία της Δημοκρατίας το 1985 (το ΚΚΕ, ως τμήμα του ΣΥΝ, ψήφισε ξανά για ΠτΔ το 1989-1990, οπότε προκαλεί ερωτήματα η πρόσφατη δήλωση του Δ. Κουτσούμπα ότι το ΚΚΕ «από θέση αρχών» δεν ψηφίζει ΠτΔ -έχει αλλάξει αρχές το ΚΚΕ ή έχει ασθενή μνήμη ο Δ. Κουτσούμπας; ) Αλλά και η ανανεωτική αριστερά κράτησε φιλική στάση, ενώ μετά την ίδρυση του ενιαίου ΣΥΝ πολλά στελέχη της συμμετείχαν στον κρατικό μηχανισμό και στήριξαν π.χ. τις κυβερνήσεις Σημίτη.
Ωστόσο, η κριτική της αριστεράς απέναντι στα εκφυλιστικά φαινόμενα του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι ίδιας τάξης με την κριτική της δεξιάς -αλλιώς, επαληθεύεται το παλιό κλισέ για το μωρό και τα βρομόνερα του μπάνιου του. Και αυτό το λέω εγώ που πρέπει να ανήκω στη μειοψηφία, αφού δεν έχω ποτέ μου ψηφίσει ΠΑΣΟΚ σε καμιά απολύτως εκλογική διαδικασία.
Συνεχίζουμε από χτες σε επετειακό στιλ και πάλι και παρουσιάζω με χαρά και λίγες τύψεις μια εξαιρετική συνεργασία, του φίλου Αλέξη, στον οποίο το ιστολόγιο χρωστάει και μια άλλη πολύ καλή δουλειά πριν από λίγα χρόνια.
Ο Αλέξης συγκέντρωσε σαράντα (σημαδιακό νούμερο) λέξεις και φράσεις που σημάδεψαν τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Τέτοια «κλισεδολόγια» υπάρχουν πολλά στο Διαδίκτυο, όμως αυτό που θα διαβάσετε νομίζω ότι ξεχωρίζει εξαιτίας της διεξοδικής έρευνας που έχει κάνει ο Αλέξης. Πρόκειται για πολύ σοβαρή δουλειά. Τα 40 λήμματα τα διάλεξε από ευρύτερο λημματολόγιο 80-85 λημμάτων που έχει καταρτίσει.
Εξού και οι τύψεις που έχω. Επειδή το αρχικό κείμενο ήταν πολύ μεγάλο, σχεδόν 8000 λέξεις, αναγκάστηκα με πόνο ψυχής να κάνω περικοπές στα λήμματα. Σε μερικά διάσημα και πολύ πρόσφατα λήμματα (Λεφτά υπάρχουν, Μαζί τα φάγαμε) έκοψα όλη την ανάπτυξη του λήμματος. Αν μάλιστα το είχαμε συνεννοηθεί από τα πριν θα πρότεινα στον Αλέξη να διαλέξει λήμματα μόνο της πρώτης περιόδου αυτών των 40 χρόνων (ως το 1989 ή ως το 1996). Τέλος πάντων, έτσι εξοικονομήθηκαν κάπου 2500 λέξεις και το κείμενο έγινε πιο ματζόβολο. Έβαλα κάποια λινκ, ενώ σε ένα-δυ0 σημεία που έχω διαφορετική άποψη σημειώνω και τη δική μου γνώμη.
Ωστόσο: τα μπράβο ανήκουν στον Αλέξη.
1974-2014: ΣΑΡΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
ακουμπάμε τους τρομοκράτες: Τον Οκτώβριο του 1987 ο στρατηγός Αντώνης Δροσογιάννης, υπουργός Δημόσιας Τάξης τότε, ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους ότι «ακουμπάμε τους τρομοκράτες». Η δήλωση Δροσογιάννη είχε στηριχτεί στον ισχυρισμό της Αστυνομίας ότι στη γιάφκα της οδού Καλαμά βρέθηκε ένα κλειδί που ανοίγει τις πόρτες του αυτοκινήτου, μάρκας Σίμκα, που χρησιμοποίησε η 17Ν στην δολοφονία του Γουέλς.
Είχε προηγηθεί (1 Οκτωβρίου 1987) η σύλληψη των Μαρίνου και Σμυρναίου μετά από καταδίωξη, ενώ ο Μιχάλης Πρέκας ταμπουρώθηκε σε κάποιο σπίτι κι έπεσε νεκρός λίγες ώρες μετά από πυρά αστυνομικών.
Η φράση του Δροσογιάννη πάντως έμεινε ιστορική και χρησιμοποιείται έκτοτε σταθερά, από τους δημοσιογράφους κυρίως και με ειρωνική χροιά, σε ανάλογες περιπτώσεις που η Αστυνομία πλησιάζει στην εξιχνίαση κάποιας υπόθεσης τρομοκρατίας.
αλλαγή: Λέξη που χαρακτήρισε και σημάδεψε μία ολόκληρη εποχή. Κεντρικό πολιτικό σύνθημα του ΠΑΣΟΚ από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, έγινε κυρίαρχο στις εκλογές του 1981, που “έφεραν την αλλαγή”, αλλά χρησιμοποιήθηκε πάρα πολύ και τα χρόνια που ακολούθησαν. “Εδώ και τώρα αλλαγή” ήταν το κεντρικό σύνθημα που ακουγόταν κάτω από τα προεκλογικά μπαλκόνια το 1981. “Στηρίζουμε την αλλαγή, ελέγχουμε την εξουσία” ήταν το σλόγκαν που είχε υιοθετήσει η εφημερίδα “Ελευθεροτυπία” και το είχε επί χρόνια σαν υπότιτλο, κάτω από το λογότυπό της.
“Αλλαγή κι απάνω τούρλα” ήταν ο τίτλος επιθεώρησης της “Ελεύθερης σκηνής”, με Φασουλή, Λαζόπουλο, Παναγιωτοπούλου που παίχτηκε τη θεατρική περίοδο 1982-1983.
“Αλλαγή και πάσης Ελλάδος”, τίτλος θεατρικής παράστασης με το Χάρρυ Κλυνν την ίδια χρονιά (χειμώνας 1983).
“Αλλαγή και το λουρί της μάνας”, τίτλος ελληνικής ταινίας του 1982, με τη γνωστή …ποιότητα των greek movies των ’80s.
Με τον καιρό η λέξη ξεθώριασε εντελώς ως πολιτικό σύνθημα και σήμερα εάν βάλεις σε μία μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο τις λέξεις “ΠΑΣΟΚ” και “αλλαγή” συνδυασμένα, είναι περισσότερο πιθανό να σου βγάλει άρθρα για την …κλιματική αλλαγή ή για την αλλαγή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ παρά για την συγκεκριμένη “αλλαγή”.
(αν δεν υπήρχε ο Α. Παπανδρέου) δεν θα μας ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας μας: Εμβληματική φράση που ειπώθηκε από τον Γιώργο Κατσιφάρα, στενό φίλο του Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργό των πρώτων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Άγνωστο που και πότε ακριβώς ειπώθηκε, πιθανόν σε συνέντευξη, πιθανόν σε κάποιο υπουργικό συμβούλιο, απευθυνόμενος στους συναδέλφους του υπουργούς. Σίγουρο είναι πάντως ότι ειπώθηκε στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, περί το 1982-83, τότε που οι περισσότεροι υπουργοί και υφυπουργοί ήταν παντελώς άγνωστοι στον κόσμο, και επί πλέον προκαλούσαν ποικίλα σχόλια με την εξωτερική τους εμφάνιση (ευμεγέθη μουστάκια και μούσια στα πλαίσια της «αγωνιστικής» παράδοσης της μεταπολίτευσης, αντισυμβατικό ντύσιμο κλπ.).
Σήμερα η φράση ελάχιστα ακούγεται και σχεδόν πάντα ως αναφορά σ’ εκείνες τις εποχές, αφού όταν θέλουμε να πούμε για κάποιον ότι είναι παντελώς άγνωστος σαν όνομα χρησιμοποιούμε συνήθως τη συνώνυμη φράση «δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του».
αν το δηλώσεις μπορείς να το σώσεις: Θρυλικό σλόγκαν κρατικής διαφήμισης που προπαγάνδιζε την υπαγωγή όσων είχαν αυθαίρετο κτίσμα στον περίφημο νόμο Τρίτση. Ήταν το 1983 όταν το Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΥΧΟΠ), με υπουργό τον Αντώνη Τρίτση, προχώρησε στην ψήφιση του νόμου 1337/83 στα πλαίσια της λεγόμενης Ε.Π.Α. (Επιχείρηση Πολεοδομική Ανασυγκρότηση). Ήταν το πρώτο ολοκληρωμένο νομοθέτημα της ελληνικής πολιτείας που φιλοδοξούσε να βάλει τάξη στον άναρχο χώρο της αυθαίρετης δόμησης.
Το ιστολόγιο προτιμά να λεξιλογεί παρά να πολιτικολογεί, αλλά δεν ζει και σε άλλο πλανήτη. Την επομένη μιας σημαντικής εκλογικής αναμέτρησης, έτσι κι αλλιώς το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στα εκλογικά αποτελέσματα, οπότε ένα αμιγώς λεξιλογικό άρθρο θα φαινόταν παράταιρο. Έτσι, στα επόμενα θα πολιτικολογήσω α βολοντέ, όχι σαν ουδέτερος παρατηρητής (υπάρχουν;) αλλά σαν έντιμος σχολιαστής που έχει σαφώς ταχθεί με μια συγκεκριμένη πλευρά. Έντιμος με την έννοια ότι θα πω αυτά που σκέφτομαι, χωρίς να προσπαθώ να τα παρουσιάσω πειραγμένα για να κερδίσω κάποιαν αντιπαράθεση ή να σας πείσω -και θα περιμένω φυσικά να ακούσω και τις δικές σας απόψεις.
Υπό κανονικές συνθήκες, όταν κρίνουμε τα αποτελέσματα εκλογών, για να δούμε πώς τα πήγαν οι πολιτικές δυνάμεις, κάνουμε σύγκριση με τα αποτελέσματα των αμέσως προηγούμενων ομοειδών εκλογών. Αν κρίναμε με το μέτρο αυτό και συγκρίναμε με τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010, θα συμπεραίναμε θρίαμβο του ΣΥΡΙΖΑ, σημαντική υποχώρηση των κομμάτων της συγκυβέρνησης, μικρή πτώση του ΚΚΕ -και στρατοσφαιρική άνοδο της Χρυσής Αυγής. Ωστόσο, οι συνθήκες δεν είναι κανονικές: από το 2010 ως σήμερα έχουν έρθει τα πάνω κάτω, ο ΣΥΡΙΖΑ από το 4% έχει εκτοξευτεί στο 27% ενώ το κραταιό ΠΑΣΟΚ του 2010 πνέει τώρα τα λοίσθια. Οπότε, είναι εύλογο να γίνονται συγκρίσεις και με τις εκλογές του 2012. Αν κάνουμε αυτή τη σύγκριση, τότε ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη πανωλεθρία, αφού μάλλον σε καμιά περιφέρεια δεν συγκρατεί τις δυνάμεις του 2012, ενώ η συγκυβέρνηση τα πήγε μάλλον καλά, ιδίως η κεντροαριστερή συνιστώσα της. Αλλά και αυτή η σύγκριση θα ήταν παραπλανητική, και μάλιστα περισσότερο παραπλανητική.
Πριν προχωρήσω, μια παρένθεση: παρόμοιο μεθοδολογικό πρόβλημα σύγκρισης θα έχουμε και την επόμενη Κυριακή όπου θα κληθούμε να αξιολογήσουμε τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Ολοφάνερο γίνεται ότι η σύγκριση με τις προηγούμενες ομοειδείς εκλογές -τις ευρωεκλογές του 2009- πολύ λίγο νόημα έχει, όσο κι αν η κυβέρνηση αποφάσισε να μοιράσει την εκλογική επιχορήγηση για τις ευρωεκλογές κυρίως με βάση τα αποτελέσματα του 2009. Για να έχει νόημα η σύγκρισή μας, σε ό,τι αφορά τις ευρωεκλογές, πρέπει να πάρουμε πολύ περισσότερο υπόψη τα αποτελέσματα του 2012.
Υποστηρίζω ότι, αν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών μπορούν βάσιμα να συγκριθούν με τα αποτελέσματα του 2012, αυτό ισχύει πολύ λιγότερο για τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών. Στις αυτοδιοικητικές εκλογές, τόσο στους δήμους όσο και στις περιφέρειες, οι απερχόμενοι αιρετοί άρχοντες έχουν πανίσχυρους μηχανισμούς πελατείας κι έτσι η εκλογική τους επιρροή τοπικά βρίσκεται σε πλήρη αναντιστοιχία με την επιρροή των κομμάτων που τους στηρίζουν, εκτός αν πιστεύει κανείς π.χ. ότι το ΠΑΣΟΚ θα συγκεντρώσει την επόμενη Κυριακή 22% στην Αττική επειδή πήρε τόσο ο κ. Σγουρός στις περιφερειακές.
Σάββατο σήμερα και επανερχόμαστε στο κανονικό μας πρόγραμμα, δηλαδή σερβίρουμε μεζεδάκια -θυμίζω πως το περασμένο Σάββατο, που ήταν πρωτομηνιά, τα μεζεδάκια μετατέθηκαν την Κυριακή. Κι επειδή τα περισσότερα μεζεδάκια ψαρεύτηκαν μέσα στα Νικολοβάρβαρα, είπα να τα βαφτίσω «νικολοβαρβαρικά», παρόλο που δεν έχουν σχέση ούτε με βαρβάρους ούτε με τον Νικολό Μπάρμπαρο, τον βενετσιάνο γιατρό που βρέθηκε αυτόπτης μάρτυρας της Άλωσης της Πόλης.
Πριν από μερικές μέρες είχαμε την αναγγελία της νέας πολιτικής κίνησης του Ανδρ. Λοβέρδου και τη διαγραφή του από το ΠΑΣΟΚ. Ο τίτλος της νέας κίνησης, ΡΙΚΣΣΥ, σχολιάστηκε κι εδώ αρκετά. (Στο Φέισμπουκ πρότεινα έναν εναλλακτικό τίτλο, ΡΙΚΣΣΥ ΣΠΛΗΝΟΣ = ΡΙζοσπαστική Κίνηση Σοσιαλδημοκρατικής ΣΥμμαχίας Σε ΠΛΗρη ΝΟητική Σύγχυση). Ο Ευάγγ. Βενιζέλος όμως διέγραψε τον Λοβέρδο, διότι θεώρησε «ασέβεια» την ανακοίνωση της ίδρυσης της ΡΙΚΣΣΥ την ίδια μέρα που το ΠΑΣΟΚ ανακοίνωνε, με πολλές τυμπανοκρουσίες, την πρωτοβουλία του εναντίον της Χρυσής Αυγής. Με τα εσωκομματικά του ΠΑΣΟΚ δεν θέλω να ασχοληθώ, ούτε να σχολιάσω την πρωτοβουλία του, αλλά θα παρατηρήσω πως φοβάμαι πολύ πως το φιλοναζιστικό κόμμα κερδίζει όταν του επιτίθεται ο κ. Βενιζέλος. Αλλά επειδή σήμερα έχουμε μεζεδάκια στο μενού, θα εστιαστώ στη λέξη «ασέβεια» που χρησιμοποίησε ο κ. Βενιζέλος για να χαρακτηρίσει την ενέργεια του κ. Λοβέρδου. Με παραξένεψε η επιλογή της λέξης διότι συνήθως ασέβεια έχουμε απέναντι στα θεία ή απέναντι στους θεσμούς, και κανένα από τα δύο δεν ισχύει για το ΠΑΣΟΚ. Υπάρχει βέβαια και η ασέβεια προς τους νεκρούς, και ίσως αυτό εννοούσε ο κ. Βενιζέλος.
Η νίκη έχει πολλούς πατεράδες, η ήττα κανέναν, είπε κάποιος μεγάλος που δεν τον θυμάμαι. Τα μαργαριτάρια, αναρωτιέμαι, πόσους πατεράδες έχουν; Συνήθως έναν, αλλά όχι πάντοτε. Για παράδειγμα, σε αυτό εδώ το άρθρο του ηλεΒήματος πρόσεξα τη φράση: Όταν πριν από λίγες εβδομάδες είχα επισκεφτεί τον κ. Σόιμπλε μου είχε ενεχηρίσει μία λίστα με αυτά που δεν είχαν γίνει. Η φράση αποδίδεται στον υπουργό Οικονομικών κ. Στουρνάρα, οπότε γεννάται το ερώτημα αν το τερατούργημα το διέπραξε ο υπουργός ή ο δημοσιογράφος. Χωρίς να είμαι βέβαιος, υποψιάζομαι πως το φραγκεσταϊνάκι έχει δυο μπαμπάδες: ο υπουργός είπε «ενεχειρίσει» και ο δημοσιογράφος έγραψε «ενεχηρίσει». Πάλι καλά που δεν το πέρασαν από τον Σπελ Τσέκερ, τον χαλκέντερο διορθωτή των περισσότερων εφημερίδων, να το κάνει «ενεχυριάσει»! (Αυτή είναι η πρώτη πρόταση που σας προτείνει ο ακούραστος Σπελ όταν γράψετε «ενεχειρήσει»).
Σε μια περίεργη σύμπτωση, μια μέρα μετά τον Λευτέρη Βερυβάκη, στον οποίο αφιέρωσα το προχτεσινό μου σημείωμα, χτες αποχαιρέτισε τη ζωή ένας συνάδελφός του στην πρώτη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1981, ο Γιώργος Κατσιφάρας. Ίσως βέβαια η σύμπτωση να μην είναι και τόσο εντυπωσιακή κατά βάθος, αφού οι δυο τους ήταν συνομήλικοι, γεννημένοι κι οι δυο το 1935, αλλά και πάλι η ζωή δεν έχει επετηρίδα ώστε όσοι ήρθαν μαζί να φεύγουν πάλι μαζί.
Ο Κατσιφάρας ήταν συγχωριανός των Παπανδρέου από το Καλέντζι Αχαΐας και προσωπικός φίλος του Ανδρέα, έναν καιρό ιδιαίτερος γραμματέας του, καθώς και ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ. Συμπορεύθηκε πιστά στον Ανδρέα, πάντοτε αφοσιωμένος στον αρχηγό. Οι σημερινοί τριαντάρηδες μπορεί και να μην τον πολυπρόλαβαν, αφού μετά το 2000 αποσύρθηκε θαρρώ από την πολιτική, αν και το όνομα ακούγεται αφού ο ανιψιός του Απόστολος έχει εκλεγεί περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας.
Δεν ανέλαβε ποτέ «βαρύ» υπουργείο. Σε εκείνη την πρώτη κυβέρνηση του 1981 είχε αναλάβει υφυπουργός Προεδρίας με αρμοδιότητα στον αθλητισμό, αλλά τον περισσότερο καιρό ήταν υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, πόστο που ήταν και το τελευταίο του σε κυβέρνηση, το 1996. Πλούτισε την ελληνική παραπολιτική φρασεολογία με μια διάσημη φράση, που την είχε πει τα πρώτα χρόνια, ίσως σε συνέντευξη, ίσως σε υπουργικό συμβούλιο απευθυνόμενος σε συναδέλφους του υπουργούς: «Αν δεν ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, όλους εμάς δεν θα μας ήξερε ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας μας», φράση που, τροποποιημένη, πέρασε και στο ευρύτερο φρασεολόγιο για να χαρακτηρίσει κάποιον παντελώς άγνωστο: «αυτόν δεν τον ξέρει ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας του». Βέβαια, σήμερα λέμε πιο πολύ «αυτόν δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του», κυρίως επειδή στις σημερινές πολυκατοικίες οι θυρωροί είναι σπάνιο είδος, που οδεύει προς εξαφάνιση.
Πλησιάζει στα τελειώματα το καλοκαίρι και θυμάμαι πως χρωστάω, σε εκλεκτό φίλο του ιστολογίου, ένα άρθρο για ένα φρούτο εποχής –μόνο που εξαιτίας της καλοκαιρινής χαλάρωσης (διότι… ραστόνι δεν γράφω που να μου καεί το βίντεο) περάσαν οι μέρες και πρέπει να βιαστώ αν θέλω να προλάβω να κρατήσω την υπόσχεσή μου, γιατί τώρα έχουν περάσει στο προσκήνιο τα σύκα και τα σταφύλια, ενώ εγώ έταξα να γράψω για το καρπούζι.
Φαίνεται πως για τους περισσότερους το καρπούζι είναι ο βασιλιάς των φρούτων του καλοκαιριού –όμως εγώ έχω κηρύξει δημοκρατία· θέλω να πω, δεν συμμερίζομαι τη γενική λατρεία για το καρπούζι –ευχαρίστως θα το γευτώ στο εστιατόριο, στο τέλος του γεύματος, αλλά με κανένα τρόπο δεν θα το θεωρούσα το αγαπημένο μου φρούτο. Αν όμως γευστικά το καρπούζι βρίσκεται χαμηλά στην κλίμακα των προτιμήσεών μου, γλωσσικά έχει μεγάλο ενδιαφέρον, και μεγάλη ποικιλία από ονόματα σε διάφορες γλώσσες.
Εμείς βέβαια το λέμε καρπούζι, το οποίο είναι τουρκικό δάνειο (karpuz), αν και δεν είναι σαφές από πού το πήραν οι Τούρκοι. Και οι Ρώσοι, που το λένε Αρμπούζ, από τα τούρκικα πρέπει να το έχουν πάρει. Βρίσκω ότι καρπούζ το λένε (μεταξύ άλλων ονομάτων) και οι Βούλγαροι. Βέβαια, επειδή λέξη όπως το καρπούζι δεν θα μπορούσε να γίνει ανεκτή στην επίσημη ονοματολογία, πλάστηκε η «ελληνική» ονομασία υδροπέπων, που τη βάζω σε εισαγωγικά διότι είναι καραμπινάτο μεταφραστικό δάνειο, από το γαλλικό melon d’eau και άλλες ανάλογες ονομασίες στα αγγλικά (watermelon), στα γερμανικά (Wassermelone) και σε άλλες γλώσσες. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Το άρθρο αυτό του πατέρα μου, Δημήτρη Σαραντάκου, δημοσιεύτηκε χτες στην εφημερίδα «Εμπρός» της Μυτιλήνης.
Μέσα στο κλίμα φόβου και απαισιοδοξίας, που καλλιεργούν συστηματικά τα διάφορα παπαγαλάκια των Μέσων Μαζικού Εκμαυλισμού, ένα παρήγορο, κατά τη γνώμη μου, σημάδι είναι πως ο κόσμος ξανάρχισε να μιλάει πολιτικά. Όπου κι αν βρεθείς: σε ταξί, στο λεωφορείο, ακόμα και στο ψιλικατζίδικο ή το περίπτερο της γειτονιάς σου, με οποιαδήποτε αφορμή κάποιος θα ανοίξει πολιτική συζήτηση, στην οποία αμέσως θα μπούνε πολλοί παριστάμενοι, λέγοντας ο καθένας το κοντό του και το μακρύ του.
Το ότι κανείς από τους τυχαίους, και για τον λόγον αυτόν αντιπροσωπευτικούς του κοινού αισθήματος, συζητητές δεν υπερασπίζεται την πολιτική, τόσο των κυβερνώντων, όσο και των προκατόχων τους, το θεωρώ φυσικό. Πώς να υπερασπιστεί κανείς την πολιτική εκείνων, που οχτώ μήνες τώρα πάνε να τα ρίξουν όλα τα στραβά στους προκατόχους τους και των άλλων που επικαλούνται συνεχώς την 20ετία της ΠΑΣΟΚικής διακυβέρνησης, αποσιωπώντας τα Βατοπέδια, τα δομημένα ομόλογα και μύρια άλλα. Ποιον να υπερασπιστείς όταν το μόνο που κάνει ο Ένας είναι να προσπαθεί να αποδείξει πως ο Άλλος είναι μεγαλύτερος κλέφτης από αυτόν;
Εκείνο, που με προβληματίζει όμως, είναι το γεγονός πως κανείς επίσης δεν προτείνει κάποιο άλλο κόμμα, από τα πέντε της Βουλής και τα… 50 εκτός Βουλής, σαν τον ενδεχόμενο φορέα κάποιας λύσης. Ούτε το θορυβώδη Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό, ούτε το τιμημένο Κ.Κ.Ε. (κι αυτό το «τιμημένο» το λέω χωρίς ίχνος ειρωνείας, αλλά γιατί το πιστεύω), ούτε το μετέωρο μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας ΣΥΡΙΖΑ, ούτε και τον έντιμο Συνασπισμό (και αυτό επίσης, το «έντιμο», το λέω χωρίς ίχνος ειρωνείας, αλλά γιατί το πιστεύω).
Η δήλωση προκάλεσε θυμηδία στα σόσιαλ. Μια πετυχημένη ατάκα που διάβασα έλεγε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης φοράει παπούτσια χωρίς κορδόνια από τότε που πέθανε η Μαρίκα Μητσοτάκη. Άλλοι πάλι θυμήθηκαν ότι πρόσφατα εμφανίστηκε να φοράει παπούτσια με κορδόνια, άρα γεννάται το ερώτημα ποιος του τα έδεσε.
ΕΝΝΕΑ
Οπότε, σήμερα θα μπορούσαμε να εστιαστούμε ακριβώς σε κείνη τη μέρα, στις 18.10.1981, τη μέρα που έγιναν οι εκλογές -καθώς και στις αμέσως επόμενες μέρες.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 