Τα τελευταία μεζεδάκια του 2023

Είναι από τις  φορές που δεν δυσκολεύομαι να βρω  τίτλο για το καθιερωμένο  σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας  άρθρο, που αυτή τη φορά δημοσιεύεται προπαραμονή της πρωτοχρονιάς του 2024. Τελειώνει ο χρόνος, αλλά σήμερα το απόγευμα τελειώνει και η ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς 2023. Όσοι λοιπόν το έχετε αμελήσει ή όσοι εθιμικά ψηφίζετε με το κλείσιμο, να σπεύσετε να ψηφίσετε στην ωραιότατη ειδική σελίδα που έχουμε φτιάξει. Στις 18.00 ώρα Ελλάδος κλείνει η ψηφοφορία. Διαβάζω

* Aπό βιτρίνα σαντουιτσάδικου.

Δεν το βάζω για να σχολιάσω τις τιμές, αλλά για να προσέξετε το Τρίφωνο, που θα είναι ασφαλώς κάποιο πολύ μελωδικό αρτοσκεύασμα -δοκιμάστε το και θα την ακούσετε,  που λέμε.

Βέβαια, το Γ είναι δίπλα στο Φ στο ελληνικό πληκτρολόγιο.

* Διαβάζω δηλώσεις βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ,  ότι:

Όπως φαίνεται από την αποτυχημένη διαχείριση του τραγικού αυτού συμβάντος, οι περίφημες «δεσμεύσεις» της ΝΔ διήρκησαν μόλις 4 μήνες, όσο χρειάστηκε για να κατευναστεί η οργή της κοινής γνώμης και τώρα βρισκόμαστε πάλι στο ίδιο έργο θεατές: Εκτόξευση της βίας σε όλα τα επίπεδα και ένας άκρατος λαϊκισμός ο οποίος προφανώς δε σκοπεύει στην επίλυση των εν λόγω μείζονων προβλημάτων, αλλά στην απόκρυψή τους χωρίς το παραμικρό αίσθημα Δικαίου.

Όλα καλά, αλλά επισημαίνω τον τύπο «διήρκΗσαν». Διαρκώ είναι το ρήμα, άρα ο αόριστος διάρκεσα ή (με αύξηση) διήρκεσα. Το δεύτερο η μπορεί να είναι  έλξη αλλά δεν έχει βάση.

Προτιμώ πάντως την επιλογή του υλατζή της εφημερίδας: Οι «δεσμεύσεις» της ΝΔ … κράτησαν μόλις 4 μήνες.

* Θα μπορούσα να του αφιερώσω ειδικό άρθρο και ίσως το κάνω,  αλλά προς το παρόν σας το παρουσιάζω σαν  κουίζ. Από ποιαν  ελληνική λέξη (υποτίθεται ότι) προέρχεται η  αγγλική end;

Εθνεγερσιακά μεζεδάκια

Που βέβαια τα λέω έτσι διότι σήμερα έχουμε 25η Μαρτίου. Γιατί όχι εθνεγερτικά; Διότι τον τίτλο αυτό τον έχω ήδη χρησιμοποιήσει, και μάλιστα δυο φορές, σε προηγούμενες χρονιές που έπεφτε η 25/3 Σάββατο ή εκεί κοντά, οπότε είπα να μην επαναλάβω τρίτη και φαρμακερή φορά τον ίδιο τίτλο και παράλληλα να συμβάλω στην εθνική προσπάθεια να πιάσουμε τα 5 εκατομμύρια λέξεις (σημειώνω ότι ο τύπος «εθνεγερσιακός» βγάζει μόνο 1-2 γκουγκλιές ενώ ο τύπος «εθνεγερσιακά» δεν έβγαζε καμία έως τώρα).

Μια άλλη λέξη που βγάζει λίγες γκουγκλιές είναι το «ενεκπαίδευτο», όπως εδώ στο σουπεράκι του Σταρ.

Φυσικά, πρόκειται για «ανεκπαίδευτο» προσωπικό με μια μικρή αλλαγή στον επικεφαλής του, από λάθος πληκτρολόγησης.

* Σε άλλα νέα, συνεχείς είναι οι ανακατατάξεις στον, ας πούμε, πατριωτικό χώρο, όπου η πολιτεύτρια Αφροδίτη Λατινοπούλου, αφού διαγράφτηκε από το κόμμα ΠΑΤΡΙ.Δ.Α. του Κ. Μπογδάνου επειδή διαφώνησε με τη συμμετοχή του κόμματος στον συνασπισμό Πατριωτική Ένωση, ανακοίνωσε ότι ιδρύει δικό της κόμμα, που το ονόμασε ΠΑΤΡΙΔΑ, όχι ακρώνυμο (Πατριωτική Δύναμη Αλλαγής, νομίζω) αλλά μία λέξη, στο στιλ των Abibas και SFIKO.

Παρακολουθώντας τον σκυλοκαβγά που έχει ξεσπάσει, θυμήθηκα τον Σάμουελ Τζόνσον, που είχε πει ότι ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των καθαρμάτων. Αν έβλεπε τον τωρινό σκυλοκαβγά με την ΠΑΤΡΙΔΑ-ΜΛΚ και την ΜΛΚ-ΠΑΤΡΙΔΑ, θα συμπλήρωνε: και των σούργελων.

* Κι άλλη μια καινούργια λέξη, αυτή στα (πιο) σοβαρά.

Υιοθέτης, αυτός που υιοθετεί, όπως ταξιθέτης αυτός που ταξιθετεί, αθλοθέτης  αυτός που αθλοθετεί, επίσης καταθέτης, διαθέτης και τα παρόμοια.

Κανονικός σχηματισμός, πιθανώς χρήσιμος όρος.

* Φίλος μού έστειλε την εξής φωτογραφία από σύνθημα, μόνο που δεν βρίσκω τώρα το μέιλ του κι έτσι δεν μπορώ να σας πω από ποια πόλη είναι

Και αναρωτιέται ο φίλος αν η λέξη «Υγειονομικό» είχε ξεχαστεί στην αρχή και μπήκε εκ των υστέρων ή αν επίτηδες μπήκε έτσι για να φαίνεται καλύτερα.

Δεν ξέρω. Ίσως ο συνθηματογράφος να συνειδητοποίησε ότι δεν χωράει στην επάνω σειρά.

Εκδρομικά μεζεδάκια

Εκδρομικά μεζεδάκια, δηλαδή μεζεδάκια σε ταπεράκια, χωρίς πολλές σάλτσες; Θα μπορούσε, αλλά τα λέω έτσι επειδή αυτές τις μέρες έχω πάει μια μικρή εκδρομή. Και για να μπορεί να διατηρηθεί η απρόσκοπτη παρουσίαση ενός άρθρου την ημέρα (τον γιατρό τον κάνει πέρα;) στο ιστολόγιο, όταν φεύγω για π.χ. τετραήμερη εκδρομή πρέπει να έχω ετοιμάσει από τα πριν πέντε άρθρα -και που σημαίνει ότι τα εκδρομικά μεζεδάκια γράφονται από τα πριν, οπότε ίσως φανούν μπαγιάτικα, τι να σας πω.

Τέλος πάντων, ξεκινάμε με μια οθονιά από φωτογραφικό ιστότοπο, όπου η μετάφραση των τίτλων γίνεται αυτόματα.

Μου κίνησε το ενδιαφέρον επειδή δεν μπόρεσα να αναγνωρίσω σε ποιο μέρος του Φαλήρου έχει τραβηχτεί η φωτογραφία, αν και Φαληριώτης.

Το γλωσσικό ενδιαφέρον, βέβαια, ή μάλλον μεταφραστικό, βρίσκεται στο ότι το μηχανάκι μετέφρασε το λατινογραμμένο Faliro σε I’m broke, που σημαίνει ότι το ερμήνευσε όχι ως «Φάλήρο» αλλά ως «φαλίρω», ενεστώτας του «φαλίρησα».

Θα μπορούσαν να γίνουν ωραία λογοπαίγνια με το Φάληρο και το φαλίρω (Φαλίρησα στο Φάληρο, δε μου’μεινε ούτε τάλιρο). Υπάρχει άλλωστε ένα τετράστιχο του Μπάμπη Άννινου:

Πήγα και στο Φάληρο,
είδα και τη θάλασσα.
Είχα κι ένα τάλιρο
κρίμα που το χάλασα

* Ενδιαφέρον μεταφραστικό λάθος σε άρθρο του Πρόταγκον για τον Τζον Λε Καρέ. Διαβάζουμε:

Πέρασε την εφηβεία του σε αγγλικά δημόσια σχολεία αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου τα αγόρια έκαναν στρατιωτική εκπαίδευση με στολή…

Ολοφάνερα, το πρωτότυπο έλεγε public schools, αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτά που οι Άγγλοι ονομάζουν  public schools είναι τα σχολεία που εμείς (και όλοι οι άλλοι, ίσως) τα λέμε «ιδιωτικά»! Θα έπρεπε να υποψιαστεί ο συντάκτης από τις αναφορές σε στολή και στρατιωτική εκπαίδευση.

Γιατί λέγονται public; Διότι ο καθένας μπορεί να φοιτήσει σε αυτά, αν έχει βέβαια τη δυνατότητα να πληρώσει τα δίδακτρα.

Kατά τον ορισμό της Βικιπαίδειας: In England and Wales, a public school is a type of fee-charging private school originally for older boys. They are «public» in the sense of being open to pupils irrespective of locality, denomination or paternal trade or profession.

Αυτά που εμείς λέμε «δημόσια σχολεία» στην Αγγλία και Ουαλία λέγονται state schools. Στη Σκωτία όμως public schools είναι τα (δικά μας) δημόσια σχολεία.

Επισυνδεδεμένα μεζεδάκια

Χτες, μετά τις αλλεπάλληλες παραιτήσεις του πρωθυπουργικού ανιψιού Γρηγόρη Δημητριάδη και του απτυχίωτου διοικητή της ΕΥΠ κ. Κοντολέοντα, μπήκε στο λεξιλόγιό μας ο ειδικός όρος «επισύνδεση»  -κι έτσι άλλαξα τίτλο στα μεζεδάκια, που αφελώς είχα αρχίσει να τα γράφω λογαριάζοντας χωρίς τον ξενοδόχο. Και μετά μας λέει ο Έκο ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις!

Βέβαια, ούτε μικρά παιδιά δεν πιστεύουν ότι ο Γ.Γ. του Μαξίμου παραιτήθηκε λόγω του… τοξικού κλίματος (δηλαδή επειδή τον βρίζανε στα σόσιαλ;). Ούτε μικρά παιδιά δεν πιστεύουν επίσης ότι πρωθυπουργός, στον οποίο υπάγεται άμεσα η ΕΥΠ κατόπιν δικής του απόφασης, πληροφορήθηκε μόλις χτες ότι η ΕΥΠ παρακολουθεί τον κ. Ανδρουλάκη. Όσο για τη δικαιολογία ότι, τάχα, η «νόμιμη» παρακολούθηση ενός ευρωβουλευτή και υποψήφιου πολιτικού αρχηγού έγινε εξαιτίας επαφών του με… αμφιλεγόμενους Κινέζους όχι μόνο εκθέτει διεθνώς τη χώρα αλλά και επιβάλλει, μετά τις εκλογές, η υπόθεση του παρακράτους να απασχολήσει ειδικό δικαστήριο.

Όμως παρασύρθηκα και ζητώ συγγνώμη.

Οπότε, ξεκινάμε τα μεζεδάκια μας με μια φωτογραφία (έχουμε πολλές στο σημερινό άρθρο), που τη στέλνει φίλος παπαδιαμαντιστής. Την τράβηξε στον Βόλο.

Οδός Αλ. Μωραϊτίνη, λοιπόν κι αναρωτιέσαι ποιον ήθελε τάχα να τιμήσει η επιτροπή ονοματοδοσίας του δήμου: τον Τίμο Μωραϊτίνη ή τον Αλέξανδρο Μωραϊτιδη, τον συγγραφέα και ξάδερφο του Παπαδιαμάντη;

Μάλλον τον δεύτερο λόγω εντοπιότητας, Σκιαθίτης γαρ, αλλά κάπου τα μπέρδεψαν. Οπότε τώρα ή πρέπει να διορθώσουν την πινακίδα ή να ονομάσουν κάποιον άλλον δρόμο Οδός Τίμου Μωραϊτίδη, να αποκατασταθεί η ισορροπία. Ίσως μάλιστα να είναι και κάθετος με την Αλ. Μωραϊτίνη, ώστε στη γωνία τους να βρίσκει προς στιγμή η μάνα το παιδί και το επώνυμο το όνομά του.

* Στο νοσοκομείο ο Αλέξης Κούγιας για αφαίρεση καρκινικών λεμφαδένων, και του ευχόμαστε να ξεμπέρδεψε, αλλά έβγαλε και μια ανακοίνωση εναντίον του πρώην υπουργού Θοδωρή Δρίτσα, στην οποία διαβάζω:

Το μόνο σίγουρο είναι ότι γι’ αυτούς τους χαρακτηρισμούς και θα τον μηνύσω και θα τον ενάγω. Όταν αναφέρεται σ’ εμένα και ειδικά για την υπόθεση της Αίγινας να φτάνει μέχρι εκεί που φτάνει ο ίσκιος του.

Το μόνο σίγουρο, από τη δική μου σκοπιά που δεν υπεισέρχομαι στην ουσία του θέματος ούτε καταλαβαίνω από σκιές, είναι ότι ο κ. Κούγιας τα έμπλεξε εδώ με το στιγμιαίο και το διαρκές, εκτός αν έχει σκοπό να ενάγει τον κ. Δρίτσα πολλές φορές αλλά να τον μηνύσει μόνο μία. Με τα δικά μου μάτια, που δεν ξέρουν πολλά από νομική επιστήμη αλλά κάτι σκαμπάζουν από γραμματική, ήθελε να γράψει «θα τον μηνύσω και θα τον εναγάγω».

* Ναι, οι κουμπάροι στη Μεγαλόνησο μπορεί να λέγανε «θα τον ενάξω», που τουλάχιστον θα ήταν σαφέστερο χρονικά. Και μη μου πείτε ότι δεν το λένε, διότι σε νομικό κείμενο κυπριακό διαβάζω:

Περιοριστική οπισθογράφηση παρέχει στον υπέρ ου η οπισθογράφηση το δικαίωμα να δεχθεί πληρωμή της συναλλαγματικής και να ενάξει οποιοδήποτε μέρος αυτής το οποίο ο οπισθογράφος μπορούσε να ενάξει, αλλά δεν παρέχει σε αυτόν εξουσία να μεταβιβάσει τα δικαιώματα του ως υπέρ ου η οπισθογράφηση εκτός αν αυτή ρητά εξουσιοδοτεί αυτόν να ενεργήσει με τον τρόπο αυτό.

Καρμηλιτικά μεζεδάκια

Θ’ αναρωτιέστε για ποιο λόγο βάφτισα έτσι το σημερινό μας πολυσυλλεκτικό άρθρο. Δεν του φαίνεται, αλλά έχει κάποια σχέση με την επικαιρότητα: όχι την πανδημική όμως, ούτε την πολιτική επικαιρότητα, ούτε καν τη διεθνή -αλλά με τη μετεωρολογική επικαιρότητα.

Από σήμερα, λέει, θα ενσκήψει στη χώρα καταιγίδα, και σύμφωνα με την καινούργια συνήθεια να βαφτίζονται οι καταιγίδες, και την ακόμα πιο καινούργια συμφωνία με την Κύπρο και το Ισραήλ για από κοινού ονοματοδοσία, η καταιγίδα που θα μας χτυπήσει θα λέγεται Carmel (Κάρμελ).

Έστι δε Κάρμελ λοφοσειρά ή βουνό στο βόρειο Ισραήλ, κοντά στα παράλια, και από το βουνό αυτό, το όρος Κάρμηλος (ή του Προφήτη Ηλία) πήρε το όνομά του και ένα γυναικείο μοναχικό τάγμα, οι Καρμηλίτισσες, όπως λέγονται στα ελληνικά. Μάλιστα, κατά σύμπτωση αυτές τις μέρες εκδόθηκε στην Ελλάδα πρώτη φορά το κύκνειο άσμα του Ζορζ Μπερνανός, με τον τίτλο, ακριβώς, Διάλογοι Καρμηλιτισσών -δεν το έχω διαβάσει, τον τίτλο ξέρω μόνο, κουσούρι των μεταφραστών είναι να ξέρουν πώς λέγονται τα πράγματα και όχι απαραιτήτως πώς είναι και τι κάνουν. Αλλά πλατειάζω.

Οπότε, τα τελευταία μας μεζεδάκια πριν απο τα Χριστούγεννα έμελλε να είναι τα καρμηλιτικά. Τα επόμενα, να το πω από τώρα, ίσως δημοσιευτούν ανήμερα Χριστούγεννα, που φέτος πέφτουν Σάββατο, ίσως όμως την επόμενη μέρα, θα δείξει.

* Η τέχνη συχνά αντιγράφει τη ζωή, αλλά το εντυπωσιακό είναι όταν η ζωή αντιγράφει την τέχνη. Κάτι τέτοιο ισχύει και στο χώρο της… μαργαριταλιείας, με ένα εύρημα που μου έστειλε φίλος.

Λοιπόν, πριν από 60 χρόνια, το καλοκαίρι του 1961, ενώ είχε συμβεί ένα σπάνιο δυστύχημα με τελεφερίκ στις Άλπεις, ενώ στην Ελλάδα βρισκόμασταν σε προεκλογική περίοδο, ο Μποστ δημοσίευσε ένα σκίτσο, που το έχουμε παρουσιάσει και στο ιστολόγιο, με τον τίτλο «Η προσεχής τραγωδία των Κάλπεων», και έπλασε τον τύπο «των Κάλπεων», λογοπαίζοντας με τις Άλπεις και τις κάλπες.

Και τις προάλλες, γράφοντας για τις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ, το Πρώτο Θέμα ανάστησε τον μποστικό τύπο και έγραψε για το «κλείσιμο των κάλπεων». Όπως είπαμε: η ζωή αντέγραψε την λογοπαικτική τέχνη!

Πέρα όμως από το αστείο του πράγματος, σκέφτομαι ότι ίσως η συντάκτρια έγραψε «κάλπεων» επειδή υποσυνείδητα της φαινόταν αφύσικος ο κανονικός τύπος, «των καλπών» -η γενική πληθυντικού πολλών θηλυκών ως γνωστόν είναι δύσχρηστη (των κοτών, των πορτών κτλ.).

Βέβαια, αν σου φαίνεται κάπως δύσχρηστο το «πριν το κλείσιμο των καλπών» η λύση δεν είναι «των κάλπεων». Υπάρχει προτιμότερη λύση, απόλυτα στρωτή: «πριν κλείσουν οι κάλπες».

Μεζεδάκια πριν από την αλλαγή της ώρας

Παρεμφερείς τίτλους έχω χρησιμοποιήσει κι άλλες φορές σε άρθρα είτε του Μαρτίου είτε του Οκτωβρίου, αφού η ώρα αλλάζει κάθε χρόνο δυο φορές, την τελευταία Κυριακή του Μάρτη και μετά του Οκτώβρη.

Βέβαια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε αποφασίσει να σταματήσει από φέτος το έθιμο της αλλαγής της ώρας, όμως η απόφαση αυτή έπρεπε να επικυρωθεί από το Συμβούλιο, κάτι που δεν έγινε (ίσως και λόγω της πανδημίας), οπότε συνεχίζεται, μέχρι νεοτέρας, το πέρασμα από θερινή ώρα σε χειμερινή (και αντιστρόφως).

Εδώ που τα λέμε, επειδή το ψήφισμα του Κοινοβουλίου άφηνε στα κράτη μέλη να επιλέξουν αν θα υιοθετούσαν μονίμως τη χειμερινη ώρα ή τη θερινή, υπήρχε, θεωρητικά τουλάχιστον, το ενδεχόμενο να γίνει η ΕΕ ένα μωσαϊκό στο οποίο θα άλλαζε η ώρα με κάθε διέλευση από τα σύνορα. Τέλος πάντων, προσωπικά προτιμώ τη σημερινή κατάσταση, που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια (από το 1976 αν δεν κάνω λάθος). Αν καθιερωθεί μονίμως θερινή ώρα, τον χειμώνα θα πηγαίνουμε στη δουλειά μέσα σε βαθύ σκοτάδι.

Αλλά ας προχωρήσουμε στα μεζεδάκια μας, με μια φωτογραφία που στέλνει φίλος από τη Θεσσαλονίκη, μια αυθεντική επιγραφή καταστήματος -ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, μπορεί να πει κανείς, μια και ένας Βροχίδης ασφαλώς είναι αρμόδιος για τις ομπρέλες που πουλάει και επιδιορθώνει.

(Περιέργως δεν έχουμε βάλει άρθρο με τέτοια σημαδιακά επώνυμα. Υπάρχει ένα πλούσιο σχετικό νήμα στη Λεξιλογία, που ξεκίνησε εδώ και πολλά χρόνια, αφού σε ένα από τα πρώτα σχόλιά του γίνεται λόγος για τον «νεαρό μπασκετμπωλίστα Καλάθη»).

* Η ακλισιά της εβδομάδας, σε άρθρο για τη ζωοκλοπή στην Κρήτη, με αναφορές στο σίριαλ Σασμός (δεν το βλέπω, ομολογώ).

Εκεί, διαβάζουμε ότι ο θεός Ερμής ήταν ο πρώτος ζωοκλέφτης, και ότι:

Όντας βρέφος δυό ημερών ξεκίνησε τις σκανταλιές. Ανέβηκε στα Πιέρια όρη νύχτα και έκλεψε τους «ιερούς βους», 50 ιερά βόδια που ανήκαν στον αδελφό του Απόλλωνα, και τα οδήγησε στην Κυλλήνη. Ο Απόλλωνας το ανακάλυψε, αλλά το Ερμής το αρνούνταν.

Αυτοί οι… βους φαίνεται πως μένουν άκλιτοι, ενώ τα βόδια μια χαρά κλίνονται. Αλλά βέβαια αν θέλεις μεταξωτές περισκελίδες πρέπει και να τις κουμαντάρεις ανάλογα. Η τελευταία πρόταση (το Ερμής το αρνούνταν) χαρακτηριστική της λειψής επιμέλειας που χαρακτηρίζει όλα σχεδόν τα σημερινά διαδικτυακά κείμενα, αν και το «αρνούνταν» ασφαλώς είναι θελημένο -αν και εγώ θα έβαζα «αρνιόταν».

Πάντως λίγο πιο κάτω οι… βους κλίνονται: ανταλλαγή των συμβολικών δώρων μεταξύ των θεών, της λύρας του Ερμή προς το Απόλλωνα και του μαστιγίου των Βοών, από τον Απόλλωνα προς τον Ερμή… αν και η τσαπατσουλιά συνεχίζεται (το Απόλλωνα).

* Συνεχίζουμε με ονόματα, αν και αυτή τη φορά έχουμε ένα ξένο επώνυμο, όχι δικό μας.

Η εικονιζόμενη υποστηρίζει ότι επειδή είναι πάρα πολύ έξυπνη δυσκολεύεται στις σχέσεις της, αλλά δεν θα το σχολιάσω αυτό τώρα. Δεν την ξέρω, κιόλας.

Ένας φίλος όμως, που την ξέρει, με πληροφορεί ότι πρόκειται για Αγγλίδα ηθοποιό, η οποία μάλιστα ονομάζεται Kate Beckinsale.

Ίσως το «μπέικιν πάουντερ» να επηρέασε και τη σχιζολεκτική μεταγραφή Μπέικιν Σέιλ.

(Θα περνούσε μπέικα η Μπέικιν αν είχε χαμηλότερο IQ).

* Και κάτι ακόμα. Προσέξτε τον μικρό υπέρτιτλο στην οθόνη: ΤΑ ΠΙΟ ΗΟΤ NEWS ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ SHOWBIZ.

Δεν θα παραπονεθώ για τη χρήση ξένων όρων, αλλά θα επισημάνω ότι το hot, όταν γράφεται με κεφαλαία, δεν διαφέρει από μια ελληνόγραπτη λέξη. Βέβαια, «ηοτ» δεν υπάρχει. Κάποτε είχαμε κάνει έναν διαγωνισμό να βρούμε τη μακρύτερη ακολουθία γραμμάτων που σχηματίζει υπαρκτή ελληνική λέξη αν διαβαστεί με το ελληνικό αλφάβητο και υπαρκτή αγγλική λέξη αν διαβαστεί με το λατινικό, με τον περιορισμό να μην πρόκειται για ομόρριζες λέξεις. Σίγουρα με 5 γράμματα υπάρχει το ATONE, ρήμα atone στα αγγλικά και κλητική στα ελληνικά.

* Και ένας τίτλος γλωσσοπλαστικός:

Το άρθρο έχει κάποιο ενδιαφέρον, αλλά εγώ στέκομαι στον τίτλο. Ο όρος «χρυσαυρίζει» μού φαίνεται σαν παιδιόπλαστος, σαν τις λέξεις που φτιάχνουν τα παιδιά, όταν ακόμα κατακτούν τη γλώσσα, ενώ θυμίζει και τις λέξεις που έφτιαχνε στο Πλαθολόγιο ο Λύο Καλοβυρνάς. Και αφού όποιος θησαυρίζει μαζεύει πολύ χρυσάφι, ή τουλάχιστον αυτό ίσχυε μια φορά κι έναν καιρό, φαίνεται σχεδόν λογικό το αποτέλεσμα -που μπορεί να είναι και είδος σαρδάμ.

* Σε ρεπορτάζ για τους συνωστισμένους εορτασμούς στη Θεσσαλονίκη, παρατηρήσαμε σε σχόλια προηγούμενου άρθρου, μιαν ανορθόδοξη μετοχή, που τη σημειώνω μια και δεν περιλαμβάνεται στο περσινό μας άρθρο για το θέμα αυτό:

Κάποιοι ήθελαν να μπουν στο ναό αρνούμενοι να φορέσουν μάσκα άλλοι ασπάζοντας τις εικόνες χωρίς προστασία...

Το κανονικό είναι «ασπαζόμενοι», αλλά οι μετοχές αυτές είναι δύσχρηστες. Μπορούσε βέβαια να γράψει «φιλώντας».

(Να σημειώσω πάντως ότι τύπος «ασπάζοντες», αν και αντικανονικός, εμφανίζεται και σε βυζαντινά κείμενα, όπως στον Συμεών Μεταφραστη, πχ.

καὶ τὴν εὐσέβειαν ἀσπάζοντες, Θεὸν δυνατὸν καὶ μόνον ἀνακηρύσσοντες

* Μια γουστόζικη ανορθογραφία σε τίτλo άρθρου:

Βολές «κατά ρυπάς».

Τους έριχνε άραγε ρυπαντικό υλικό;

Το θέμα βέβαια της είδησης κάθε άλλο παρά διασκεδαστικό είναι…

* Και τα άχρηστα εισαγωγικά της εβδομάδας, σε άρθρο του αστυνομικού δελτίου.

ΗΠΑ: Άγριο ξύλο σε εστιατόριο – Αρνήθηκε να φορέσει μάσκα και τον «πέταξαν» έξω

Προς τι τα εισαγωγικά; Μήπως για να μη σκεφτούμε ότι πέταξαν χαρταετό;

* Ένα ωραίο αυτογκόλ (νόμος του Μέφρι, που λέμε) στο σχόλιο ενός γλωσσοδιορθωτή στο Φέισμπουκ.

Ο αυτόκλητος γλωσσικός επιθεωρητής διορθώνει κάποιον άλλον που προφανώς είχε γράψει «μονοπώλειο» και ίσως είχε γράψει «ανεξέλεκτα», ενώ μάλλον δεν θα έβαζε τόνους. Μόνο όσοι «ξέρουν γράμματα» δικαιούνται να εκφράζονται δημοσίως, κατά τη γνώμη του κ. επιθεωρητή, ο οποίος επίσης προτρέπει τον συνομιλητή του να «βάζει και κανένα τόνο».

Αλλά τότε, ωγαθέ, εσύ γιατί δεν τηρείς τις εντολές που δίνεις; Γιατί δεν βάζεις και κανένα τόνο στο «πού είσαι»; (Αε προσπεράσουμε τη στίξη του γλωσσοδιορθωτή, που έχει μπόλικα ψεγάδια).

* Σε ανακοίνωση της Αστυνομίας, που δημοσιεύτηκε στερεότυπα σε πολλούς ιστότοπους (παράδειγμα) διαβάζω:

Ανακοινώνεται ότι, από τη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής, έχει διαταχθεί η διοικητική διερεύνηση περιστατικών που αναπαράγονται σε δημοσιεύματα του διαδικτύου και αφορούν σε καταγγελίες γυναίκας βουλευτή και δικηγόρου, καθώς και σε περιστατικό που αποτυπώνεται σε βιντεοληπτικό υλικό, όπου εμφαίνεται αστυνομικός να προβαίνει σε θραύση υαλοπίνακα πόρτας.

«Καταγγελίες γυναίκας βουλευτή και δικηγόρου»

Φίλος αναρωτιέται αν η φράση επιδέχεται πολλές ερμηνείες, ως προς το ποιος έκανε τις καταγγελίες:

1. η σύζυγος βουλευτή που είναι και δικηγορίνα 2. η σύζυγος βουλευτή και ένας δικηγόρος 3. η βουλεύτρια που είναι και δικηγορίνα 4. η βουλεύτρια και ένας δικηγόρος

Και βέβαια, στα 2 και 4 έχουμε και τις δυνατές παραλλαγές «… και μία δικηγόρος».

Αν πάλι θεωρήσουμε ότι η χρήση πληθυντικού (καταγγελίες) σημαίνει ότι έγιναν τουλάχιστον δύο διαφορετικές καταγγελίες τότε έχουμε δύο διαφορετικά πρόσωπα.

Ο συντάκτης φαίνεται να θεωρεί ότι η χρήση του επίκοινου τύπου χωρίς κανέναν άλλο προσδιορισμό δηλώνει υποχρεωτικά το αντρικό φύλο -κάτι που κατά τη γνώμη μου συνηγορεί υπέρ της χρήσης των έμφυλων τύπων.

* Ένα μιμίδιο για τη χτεσινή εθνική εορτή, που μου φάνηκε αστείο.

* Τίτλος είδησης:

Άγιο είχε κυνηγός όταν αρκούδα δάγκωσε στον μηρό το κινητό του

Τι καταλαβαίνετε;

Αυτό που έγινε είναι ότι η αρκούδα δάγκωσε τον κυνηγό στον μηρό, αλλά τα δόντια της βρήκαν το κινητό του κυνηγού, που το είχε στην τσέπη του, κι έτσι δεν τον τραυμάτισαν.

Η είδηση δεν μας λέει αν το κινητό βγήκε αλώβητο από την περιπέτεια -θα μπορούσε να δώσει υλικό σε διαφήμιση, σκέφτομαι.

* Σε αναδημοσίευση γαστρονομικοτουριστικού άρθρου για την Ελλάδα (δεν βρήκα την πρωτότυπη πηγή) διαβάζω:

Describing the dishes, special attention was paid to the king of the Mediterranean diet – olive oil. Talking about how the product is related to the Greek diet, the reporter notes: “Olive oil is so inseparable from the diet in Greece that if the locals think someone is a little crazy, they say that he is …“ losing oil ”(‘ ‘χάνει λάδια’ ‘).

Αλλά βέβαια η εκφραση «χάνει λάδια», παρμένη από τα αυτοκίνητα, δεν αφορά το λάδι (το ελαιόλαδο) αλλά τα ορυκτέλαια.

Που μου θυμίζει ότι δεν έχουμε άρθρο για το λάδι, ίσως επειδή το υλικό είναι απέραντο.

* Προχτές είχαμε έναν καβγά στο Τουίτερ, στον οποίο έπαιξε ρόλο η φωτογραφία που βλέπετε στο κάτω μέρος του τουίτ.

Ο Νίκος Παππάς του ΣΥΡΙΖΑ έκανε μια επετειακή ανάρτηση για το «Όχι», και το συνόδεψε με τη φωτογραφία που βλέπετε.

Επειδή στη φωτογραφία υπάρχουν αντάρτισσες, κάποιοι τη σύνδεσαν με τον Δημοκρατικό Στρατό και με τον Εμφύλιο, ο δε Σάκης Μουμτζής, δημοσιολόγος του κυβερνητικού χώρου, έψεξε τον Παππά.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Βλέπετε, η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι αρκετά γνωστή, είναι του 1943 και δείχνει μια ομάδα Εβραίους που έχουν βγει στο βουνό. Ο πρώτος από τα δεξιά είναι ο Σαλβατόρ Μπακόλας, που τον ήξερε κι ο πατέρας μου.

Η ίδια φωτογραφία υπάρχει ως εξώφυλλο στο βιβλίο Jewish resistance in wartime Greece.

Οπότε, κακώς ο Μουμτζής έψεξε τον Παππά. Δεν είναι βέβαια κακό να κάνεις λάθος, το σφάλλειν είναι ανθρώπινο. Ωστόσο, όταν ο Παππάς υπέδειξε στον Μουμτζή την πηγή της φωτογραφίας, εκείνος απάντησε: Έχω απαντήσει αναρτώντας τη σχετική φωτογραφία με αναφορές στο ΔΣΕ. Όλες οι αναφορές προέρχονται από ιστοσελίδες του ΚΚΕ και της εν γένει Αριστεράς.

Τόσο δύσκολο είναι να γράψει «Συγγνώμη, έκανα λάθος»;

* Και κλείνω με μια είδηση από την πανδημία.

Μ. Θεοδωρίδου: Κατά 20% αυξάνει τη θνητότητα η συνλοίμωξη γρίπης-covid-19

Λέμε βέβαια σύλληψη, συλλαλητήριο κτλ. και όχι συνλαλητήριο, αλλά αυτοί είναι παγιωμένοι σχηματισμοί. Σε έναν νεολογισμό ή ευκαιριακό σχηματισμό ή γενικά όχι καθιερωμένο όρο ίσως είναι πιο αποτελεσματικό να παραβούμε τον κανόνα ν+λ = λλ, αν θεωρήσουμε ότι υφίσταται και στη νέα ελληνική, έτσι ώστε να γίνεται πιο κατανοητό τι εννοούμε. Βέβαια η συλλοίμωξη είναι όρος καθιερωμένος, αλλά μόνο στην ιατρική ορολογία. Στη γενική γλώσσα δεν είναι.

Σημειώνω ότι η είδηση αυτή σε πολλούς ιστοτόπους δημοσιεύτηκε με τον κανονικό τύπο, δηλ. «συλλοίμωξη». Ωστόσο, αν ακούσετε το βίντεο, θα διαπιστώσετε ότι η κυρία Μαρία Θεοδωρίδου, ομότιμη καθηγήτρια πανεπιστημίου και εξαιρετική παιδίατρος (την είχα στα παιδιά μου), λέει καθαρά, και δυο φορές, «συνλοίμωξη».

Το λέει έτσι πάντοτε ή το είπε για την περίσταση, για να γίνει πιο κατανοητή; Δεν ξέρω.

Παλαιογερμανικά μεζεδάκια

Γιατί τάχα ονόμασα έτσι το σημερινό μας άρθρο; Λέτε να αναλύω κάποια λέξη, που η ετυμολογία της ανάγεται σε κάποια παλαιογερμανική ρίζα; Αλλά σήμερα είναι Σάββατο, και το Σάββατο, ως γνωστόν, δεν λεξιλογούμε ακριβώς αλλά παρουσιάζουμε όσα στραβά και ανάποδα, γλωσσικά βεβαίως, έχω μαζέψει και μου έχετε στείλει μέσα στη βδομάδα.

Συμβαίνει κάποτε, ο τίτλος του σαββατιάτικου μεζεδοάρθρου μας να έχει προκύψει από ένα μεζεδάκι της πιατέλας, ένα μεζεδάκι βέβαια που για κάποιον λόγο ξεχωρίζει. Αυτό έγινε και σήμερα, παρόλο που το σχετικό εύρημα το έχουμε ήδη συζητήσει στα σχόλια προηγούμενου άρθρου προχτές. Όμως δεν θα μπορούσε τέτοια ασύλληπτη γκάφα να λείπει από τη συλλογή μας, έστω και για λόγους τάξεως και πληρότητας. Και μάλιστα γκάφα αποτυπωμένη σε φυσικό μέσο.

Εννοώ βέβαια τη φοβερή πινακίδα της φωτογραφίας, που βρίσκεται σε κάποιον δρόμο της Θεσσαλονίκης. Ο νέος δήμαρχος, μου λένε, θέλησε να δείξει έργο κι έτσι πρόσθεσε αυτές τις «πληροφοριακές» πινακίδες, που μας λένε ποιο είναι το πρόσωπο ή ο τόπος ή το πράγμα που τιμάται σε κάθε οδωνύμιο.

Κάτι τέτοιο έχει κάνει εδώ και δεκαετίες ο δήμος Ηρακλείου, όμως εκεί οι επεξηγήσεις είναι λακωνικές (π.χ. στην οδό Μινωταύρου: Μυθικό τέρας), ενώ εδώ ο δήμος Θεσσαλονίκης θέλησε να εκμεταλλευτεί την τεχνολογία κι έτσι αύξησε τις διαστάσεις των πινακίδων ώστε να αφήνουν χώρο για ένα κάπως εκτενέστερο πληροφοριακό σημείωμα, αλλά και για έναν κωδικό QR που, αν έχετε σμαρτόφωνο, σάς δίνει περαιτέρω πληροφορίες.

Είναι μεγάλες οι δυνατότητες της τεχνολογίας, αλλά η παραδοσιακή αδιαφορία και η τσαπατσουλιά πάντα θα υπερισχύουν, όπως δείχνει η πινακίδα αυτή.

Διότι βέβαια, ο Γερμανός, αφού έζησε από το 1771 έως το 1826, και είναι άλλωστε ένας από τους γνωστότερους πρωταγωνιστές της Επανάστασης του Εικοσιένα, δεν θα μπορούσε να εκτελεστεί στο Γουδί εκατό χρόνια μετά, το 1922. Η περιγραφή ταιριάζει στον Δημήτριο Γούναρη, και πράγματι η οδός Δημητρίου Γούναρη βρίσκεται πολύ κοντά στην Π.Π.Γερμανού. Κάπως έγινε και μπερδεύτηκαν τα κείμενα του πληροφοριακού σημειώματος, αλλά και πάλι το περίεργο είναι ότι η περιγραφή αρχίζει σωστά, αφού δίνει τις χρονολογίες γέννησης/θανάτου του ΠΠΓερμανού και στη συνέχεια λοξοδρομεί στον Γούναρη!

Το εξοργιστικό όμως είναι ότι κανείς από τους εμπλεκόμενους, απ’ όσους δηλαδή έφτιαξαν την πινακίδα ή ανέλαβαν να την κρεμάσουν κτλ. δεν διάβασε το κείμενο ή δεν αντιλήφθηκε το τερατώδες παράδοξο ή δεν ενδιαφέρθηκε να το αναφέρει. Αν σε τόσο απλά πράγματα τα κάνει μούσκεμα ο μηχανισμός του κ. Ζέρβα, τι θα κάνει με τα πιο σύνθετα;

Τελειώσαμε; Όχι, έχει και συνέχεια το φιάσκο, έστω κι αν δεν είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού. Είπαμε πιο πάνω για τον κωδικό QR. Λοιπόν, αν κάνετε το πείραμα και σκοπεύσετε τον κωδικό QR της φωτογραφίας με την κάμερα του σμαρτοφώνου σας, μεταφέρεστε στο thessaloniki.gr, όπου παίρνετε πληροφορίες για… τον Ιωάννη Τσιμισκή!! Θα ξέρετε βέβαια ότι η Ιωάννου Τσιμισκή είναι κεντρική αρτηρία της συμπρωτεύουσας, που μάλιστα τέμνεται με την ΠΠΓερμανού.

Ανακεφαλαιώνω: Η πινακίδα για τον Παλαιών Πατρών Γερμανό περιέχει το βιογραφικό του Δημ. Γούναρη και παραπέμπει σε πληροφορίες για τον Ιωάννη Τσιμισκή -τέτοιο αλαλούμ. Αναρωτιέμαι αν ο κωδικός QR στην αντιστοιχη πινακίδα της οδού Δημ. Γούναρη παραπέμπει στον Παλ.Πατρών Γερμανό!

Λέγεται ότι η επιμαχη πινακίδα κατέβηκε, αλλά δεν είναι βέβαιο. Δεν είδα πουθενά να έχει γίνει αυτοψία στο σημείο, που τέλος πάντων δεν βρίσκεται σε κάποιαν δυσπρόσιτη βουνοκορφή αλλά στο κέντρο της πόλης. Ίσως κάποιος σχολιαστής περάσει από την Π.Π.Γερμανού και μας πει. Ή από τη Γούναρη, ή από την Τσιμισκή.

Ιταλοαγγλικά μεζεδάκια

ή αγγλοϊταλικά; Τα ονομάζω έτσι από τον τελικό του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, που γίνεται αύριο. Έβαλα όμως πρώτη την Ιταλία επειδή αυτή είναι τυπικά η γηπεδούχος ομάδα, έστω κι αν ο τελικός γίνεται στο Γουέμπλεϊ, σε αγγλικό έδαφος και έστω κι αν η Αγγλία είχε την εύνοια να παίξει όλα της τα παιχνίδια σε γνώριμο έδαφος. Μπορείτε να κάνετε προγνωστικά, αν θέλετε, αλλά τα μεζεδάκια καθαυτά δεν έχουν ποδοσφαιρικό περιεχόμενο. Εγώ παντως θα είμαι με την Ιταλία.

Και βέβαια τελειώνει το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 2020 που γίνεται το 2021 για να αρχίσουν σε δυο βδομάδες οι Ολυμπιακοί αγώνες του 2020, που επίσης γίνονται το 2021 -χωρίς θεατές, όπως άκουσα. Τι τα θέλετε, η κορόνα αφήνει παντού το στίγμα της, ενώ περιμένουμε να δούμε πότε θα σκάσει το τέταρτο κύμα, που κατά σύμπτωση θα αφορά τη μετάλλαξη Δ.

* Kαι ξεκινάμε με ένα μαθηματικό μαργαριτάρι, αντλημένο από πρόσφατη ανάρτηση του καθηγητή Γκίκα Μαγιορκίνη στο Φέισμπουκ.

Παραθέτω μόνο το μισό, στη συνέχεια ο κ. Μαγιορκίνης κάνει χρήσιμες παραινέσεις να εμβολιαστούμε όλοι και έως τότε να αποφεύγουμε τον συγχρωτισμό και να κάνουμε αυτοτέστ.

Και σε αυτά δεν υπάρχει καμιά αντίρρηση. Η αντίρρησή μου είναι στα μαθηματικά του κ. Μαγιορκίνη. Το 619 από 236 δεν αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 262% ούτε «262% περισσότερα», αλλά αύξηση κατά 162%. Το ίδιο ισχύει για όλα τα στοιχεία. Ας πούμε, στο 3. η αύξηση από 395 σε 771 είναι αυξηση 95% και όχι 195%.

Όχι ότι αυτό αναιρεί την εγκυρότητα των συμβουλών του κ. Μαγιορκίνη, αλλά νομίζω πως κάνει κακή εντύπωση. Τι λέτε;

* Και συνεχίζουμε με ένα ακόμα μαθηματικό μεζεδάκι -πάνε δύο δύο.

Σε επιφυλλίδα του Πάσχου Μανδραβέλη στην Καθημερινή, ο αρθρογράφος αναφέρεται στους ανεμβολίαστους:

Όπως βλέπετε, ο αρθρογράφος προσθέτει το 2,7 και το 1,8 και βγάζει άθροισμα 3,5. Με τη συμβατική αριθμητική, το άθροισμα είναι 4,5.

Τα αρχαία ελληνικά, το Πρίνστον και η κορεκτίλα

Η είδηση έχει κυκλοφορήσει εδώ και μερικές μέρες, και έχουμε κάνει κάποιες συζητήσεις στα σχόλια, όμως άρθρο δεν της έχουμε αφιερώσει -και ίσως αξίζει να τη συζητήσουμε.

Λοιπόν, πριν από καμιά δεκαριά μέρες πρωτοδιαβάσαμε στον ελληνικό τύπο μιαν είδηση με τον εντυπωσιακό αλλά ανακριβή τίτλο «Το Πρίνστον εξοστρακίζει αρχαία ελληνικά και λατινικά για να καταπολεμήσει τον δομικό ρατσισμό«, ενώ ακολούθησαν άλλα άρθρα με άλλους, επίσης εντυπωσιακούς, ισχυρισμούς, όπως ότι το Πρίνστον αποφάσισε να «καταργήσει τα αρχαία ελληνικά από τη διδακτέα ύλη του«. Η Σώτη Τριανταφύλλου είδε ότι το Πρίνστον «αποφάσισε να καταργήσει τα πτυχία αρχαίων ελληνικών και λατινικών», ενώ σύμφωνα με την Αγγελική Κώττη «Η κορεκτίλα τρώει τα αρχαία ελληνικά από τα ξένα πανεπιστήμια».

Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι τουλάχιστον παραπλανητικοί. Ούτε καταργήθηκε η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών (και λατινικών) στο Πρίνστον, ούτε εξοβελίστηκαν από τη διδακτέα ύλη. Όπως διαβάζουμε αν προσπεράσουμε τους εντυπωσιοθηρικούς τίτλους, αυτό που αλλάζει είναι ότι τα αρχαία ελληνικά/λατινικά δεν είναι πλέον υποχρεωτικό μάθημα για όσους προπτυχιακούς φοιτητές επιλέξουν να «πάρουν major» στο αντικείμενο των κλασικών σπουδών.

Και ένας πολύ πιο βάσιμος λόγος για αυτή την αλλαγή ήταν ότι, με το πέρασμα των χρόνων, ολοένα και λιγότεροι μαθητές επιλέγουν/διδάσκονται αρχαία ελληνικά στο Λύκειο κι έτσι όταν φτάσουν στο 3ο έτος του Πρίνστον, επειδή δεν ξέρουν καθόλου αρχαία/λατινικά, αδυνατούν να επιλέξουν major στις κλασικές σπουδές με αποτέλεσμα να φθίνουν οι εγγραφές.

Και ο δομικός ρατσισμός; Πώς μπήκε άραγε στην εικόνα; Ενώ οι ελληνικοί ιστότοποι είναι σχεδόν ομόφωνοι ως προς το ότι η απόφαση του Πρίνστον υπαγορεύτηκε από τη βούληση «να καταπολεμηθεί ο δομικός ρατσισμός» (ή αλλιώς «η κορεκτίλα τρώει τα αρχαία ελληνικά»), αν ανατρέξουμε σε αμερικανικούς ιστοτόπους θα βρούμε πολύ λιγότερες αναφορές σε αυτη τη σύνδεση.

Στην αρχική πηγή της είδησης, που ήταν ένα άρθρο στο εβδομαδιαίο δελτίο των αποφοίτων του Πρίνστον διαβάζουμε ότι, εκτός από τις αλλαγές στις κλασικές σπουδές, στον τομέα των Πολιτικών επιστημών προστέθηκε ένα νέο αντικείμενο «Φυλή και ταυτότητα» το οποίο εντάσσεται στην ευρύτερη πρωτοβουλία για αντιμετώπιση του συστημικού ρατσισμού στο Πρίνστον, ενώ αλλαγές έγιναν επίσης στον τομέα των Θρησκευτικών σπουδών. Δηλαδή, η αντιμετώπιση του ρατσισμού δεν συνδέεται με τις αλλαγές στις κλασικές σπουδές αλλά με την εισαγωγή του νέου γνωστικού αντικειμένου στις Πολιτικές επιστήμες.

Φαίνεται ότι τη σύνδεση μεταξύ «καταπολέμησης του συστημικού ρατσισμού» και της αλλαγής των απαιτήσεων στις κλασικές σπουδές την έκανε ο (υποθέτω) ελληνοαμερικανικός ιστότοπος greekreporter.com, ο οποίος, με μάλλον κακόπιστο τρόπο, κάνει αυτή την αυθαίρετη σύνδεση και την «τεκμηριώνει» παραπέμποντας σε αντιρατσιστικές θέσεις της επιτροπής ισότητας του τμήματος κλασικών σπουδών του Πρίνστον και στην αρθρογραφία του καθηγητή Dan-el Padilla Peralta, που έχει γίνει το κόκκινο πανί των συντηρητικών.

Έξυπνα μεζεδάκια

Θα πει κανείς, μόνο αυτό το Σάββατο είναι έξυπνο το καθιερωμένο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο; Δεν θα το έλεγα, όσο κι αν δεν μ’ αρέσει να παινεύω τα άρθρα μου. Αν όμως έδωσα αυτόν τον τίτλο στο σημερινό, δεν το έκανα για να παινέψω το περιεχόμενό του αλλά για να αναφερθώ στα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν προχτές και που χαρακτηρίστηκαν «έξυπνα μέτρα». Τι έξυπνο έχουν, είναι θέμα ερμηνείας σε άλλο ίσως άρθρο -πάντως, βρήκαμε τίτλο για αυτή τη φορά.

* Για να φέρω ένα παράδειγμα «έξυπνου μέτρου», ας πάρουμε τον περιορισμό των 2 χιλιομέτρων, όπως βλέπουμε στο απόσπασμα αριστερά.

Δεν θα πρέπει να απομακρύνεται κάποιος περισσότερο από 2 χλμ. από την οικεία του, διαβάζουμε.

Το μέτρο αυτό είναι άδικο γιατί χωρίζει τους πολίτες σε πολλές κατηγορίες. Γιατί εγώ να είμαι υποχρεωμένος να παραμένω σε ακτίνα βολής από την οικεία μου η δε οικεία να επιτρέπεται να σουλατσάρει ασύδοτη όπου θέλει; Τι είδους ισότητα των φύλων είναι αυτή;

Και όσοι είναι σινγκλ και δεν έχουν οικείες, αυτοί δηλαδή γιατί να εξαιρούνται; Σας λέω, μεγάλη αδικία τα νέα μέτρα -και μας τα παινέψανε και για «έξυπνα»!

(Εντάξει, παίζω με το ορθογραφικό λαθάκι, που είναι και λίγο θεία δίκη με τον ευπρεπισμό που μας δέρνει, όπου κοντεύει να απαγορευτεί η χρήση της λέξης «σπίτι». Πάντως δεν είναι ακριβώς έτσι όπως τα γράφει ο ιστότοπος. Το όριο των 2 χλμ. -αν δεν κάνω λάθος- ισχύει μόνο για μετακίνηση εκτός των ορίων του δήμου. Έτσι κι αλλιώς ομως δεν ξέρουμε πώς ακριβώς θα οριστικοποιηθεί η μορφή των μέτρων. Περιμένουμε το επόμενο κυβερνητικό στέλεχος που θα τα παραβιάσει για να υπάρξει η διευκρινιστική δήλωση ότι και αυτό επιτρέπεται -όπως με την ποδηλατάδα στην Πάρνηθα).

* Μέσα στη βδομάδα είχαμε και την παραίτηση του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Ταραντίλη. Δεν θα τη σχολιάσω παρά μόνο εμμέσως, αφού κάποιος ρώτησε στο Τουίτερ το εξής:

Μπορεί κάποιος να «εμμένει ότι…»; Πιθανότατα, για να το γράφει το @ThePressProject  που σπάνια κάνει λάθη αλλά καλού κακού θα ταγκάρω @nikosarantakos  μπας και μάθω το επόμενο Σάββατο.

Αν θες στο Τουίτερ να δει κάποιος κάτι που γράφεις τον ταγκάρεις -οπότε παίρνει τη σχετική ειδοποίηση.

Η φραση που ξένισε τον φίλο μας ήταν: Ο Ταραντίλης εμμένει ότι παραιτήθηκε αποκλειστικά για οικογενειακούς λόγους.

Τι να πω; Εγώ θα έγραφα «επιμένει ότι». Στα λεξικά που κοίταξα, το «εμμένω» δίνεται (στο ΛΚΝ, στον Μπαμπινιώτη και στο Χρηστικό) να συντάσσεται με την πρόθεση «σε». Η πιο συχνή σύμφραση είναι «εμμένω στις απόψεις μου». Μόνο το ΜΗΛΝΕΓ, αφού αναφέρει πολλές παραδειγματικές φράσεις με την πρόθεση, π.χ. εμμένει στην απόφασή του, εμμένει στην αρνητική του στάση, δίνει και μία φράση με το «να», «Η αντιπολίτευση εμμένει να παρουσιάζει ανακριβή στοιχεία για την ανεργία».

Εμένα κι αυτή η φράση με ξενίζει λιγάκι. Επιμένει θα έβαζα.

Αντετοκουμπωμένα μεζεδάκια

Βασικά, δεν έβρισκα τίτλο για το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο -κι επειδή μιλήσαμε χτες για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο με αφορμή την απεργία των παιχτών του ΝΒΑ, που έληξε αφού πέτυχε να φερει στο προσκήνιο τη φυλετική ανισότητα στις ΗΠΑ, και καθώς έχουμε κι ένα μεζεδάκι για τον Γιάννη, σκέφτηκα να καπαρώσω το λογοπαίγνιο «αντετοκουμπωμένος» το οποίο δεν γκουγκλίζεται -τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, μια και σε λίγο θα βρίσκεται στο γκουγκλ εξαιτίας του άρθρου που διαβάζετε.

Με την ευκαιρία, μια προσπάθεια ελληνικής ετυμολόγησης του επωνύμου του Γιάννη θα ήταν «αντέτι» και «κουμπί». Το αντέτι είναι λέξη τουρκικής προέλευσης και σημαίνει έθιμο, συνήθεια. Σας αφήνω την άσκηση να βρείτε πώς συνδέθηκε με το κουμπί και οδήγησε στο όνομα Αντετοκούμπο (το ν πριν από το μπ αναπτύχθηκε στη συνέχεια, προρρινισμός).

* Και ξεκινάμε με έναν τίτλο άρθρου από το Capital.gr.

Σχολιάζει ο φίλος που το στέλνει:

Ήξερα για τα χάλια της ΕΛΑΣ, αλλά να κάνει και προαγωγές επειδή χτίζουν αυθαίρετα;

Κι εμένα με εκπλήσσει. Συνήθως οι επιβραβεύσεις για τέτοιες δραστηριότητες δίνονταν πιο διακριτικά.

* Φίλος γλωσσολόγος μου λέει:

Ο Χαρδαλιάς είπε σήμερα «δεν επιδέχεται αμφισβήτησης». Θα το έχεις σχολιάσει πολλές φορές. Η γενική φαίνεται να καθιερώνεται στο γλωσσικό αίσθημα όχι ως δείκτης λογιωτατισμου αλλά επίσημου λογου.

Ναι, υπάρχει αυτή η τάση. Βέβαια, ειδικά το «επιδέχομαι», ενω κανονικά συντάσσεται με αιτιατική, εύκολα έλκεται από το «επιδεκτικός» που πράγματι συντάσσεται με γενική -κι έχουμε και το κλισέ «ανεπίδεκτος μαθήσεως» από κοντά.

* Από το Φέισμπουκ, πιθανότατα σε σχέση με το παιδάκι που κινδύνεψε να πνιγεί.

Κάποιος σχολίασε ότι η φράση θα ταίριαζε για κάποιο γαλαζοαίματο παιδάκι, ας πούμε τον δισέγγονο της Ελισάβετ της Αγγλίας, που κυκλοφορεί έξω με σωσίες, αλλα παιδάκια, οπότε οι κακοποιοί αντί να αρπάξουν το πραγματικό πριγκιπόπουλο άρπαξαν κάποιο από τα άλλα.

Κι άλλη φορά έχω δει αυτοί που έσωσαν κάποιον να αποκαλούνται «σωσίες» αντί για «σωτήρες», διότι αυτοί που σώζουν είναι «αναμενόμενο» να λέγονται «σωσίες».

Από τη μια, ο σωσίας δεν έχει καμια ετυμολογική ή άλλη συνάφεια με την «εκπληκτική ομοιότητα», από την άλλη όμως είναι μια λέξη ζωντανή, που χρησιμοποιείται συνεχώς με την κανονική της σημασία.

Εισαγόμενα μεζεδάκια

Ο τίτλος του σημερινού πολυσυλλεκτικού μας σημειώματος είναι παραπλανητικός. Τα μεζεδάκια μας δεν είναι εισαγόμενα, απλώς ο τίτλος επηρεάστηκε από μια λέξη που κυριαρχεί τις τελευταίες μέρες στα δελτία ειδήσεων, καθώς εκφράζονται ολοένα και μεγαλύτερες ανησυχίες για τα «εισαγόμενα κρούσματα», φυσικά τα κρούσματα Covid-19. Για παράδειγμα, χτες είχαμε 60 νέα κρούσματα, εκ των οποίων 42 εισαγόμενα.

Κάτι άλλο που χαρακτηρίζει το σημερινό μας άρθρο είναι πως η πιατέλα σήμερα δεν είναι φορτωμένη, το αντίθετο μάλιστα. Ελπίζω οι τακτικοί αναγνώστες να μη δυσανασχετήσουν και να μη διπλώσουν την ελλιπή μερίδα για να την πάνε για ζύγισμα. Όμως κι εσείς δεν στείλατε τόσο πολλά μεζεδάκια όσο συνήθως.

* Και ξεκινάμε. Δεν ξέρω αν το ξέρατε, αλλά αν πληκτρολογήσετε Greece corona new cases παίρνετε από τη Google μια πλήρη επισκόπηση της εξέλιξης των κρουσμάτων της πανδημίας στη χώρα μας -και σε άλλες χώρες αν αλλάξετε το όνομα της χώρας.

Φίλος που το έκανε αυτό προχτές δοκίμασε έκπληξη βλέποντας τους θανάτους να έχουν εκτοξευτεί στους 1923.

Κοιτάζοντας πιο προσεχτικά, διαπίστωσε ότι πρόκειται για γκάφα. Ο αρμόδιος για την επικαιροποίηση της σελίδας, θέλοντας να αλλάξει το 192 σε 193, κατά λάθος διατήρησε και το προηγούμενο ψηφίο και έτσι έδωσε τετραψήφιο αριθμό.

Το καλό να λέγεται όμως, το λάθος διορθώθηκε πολύ γρήγορα. Βέβαια, ένα ιντερνετικό αξίωμα λέει πως όσο γρήγορα κι αν διορθώσεις ένα λάθος, πάντα κάποιος θα το έχει δει και θα έχει προλάβει να πάρει οθονιά!

* Μια και είχαμε τις προάλλες άρθρο με τοπωνύμια, σχετικό είναι και το εξής που ψάρεψα σε έναν τοίχο στο Φέισμπουκ:

Κάτι τέτοιες μέρες σκέφτομαι ότι τα ονόματα των Αμερικάνικων Πολιτειών κάνουν εξαιρετικές βρισιές, π.χ. «ΠΟΥ ΠΑΣ ΜΩΡΗ ΟΚΛΑΧΟΜΑ;» «ΤΙ ΛΕΣ ΡΕ ΜΙΖΟΥΡΙ;» «Ήρθε και η άλλη η Γιούτα και μας έπρηξε» «ΑΝΑΨΕ ΚΑΝΑ ΦΛΑΣ ΜΩΡΗ ΝΤΑΚΟΤΑ» κλπ

* Στην προχτεσινή συζήτηση στη Βουλή για το νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις, η βουλεύτρια Καβάλας του ΣΥΡΙΖΑ κ. Τ. Ελευθεριάδου, απαντώντας στον πρωθυπουργό ο οποίος είχε κλείσει την αγόρευσή του επικαλούμενος τον Αλ. Σβώλο, είπε (στο 2.00 του στιγμιοτύπου): …τον κύριο Σβώλο, γνωστό υποστηρικτή σας…

Μεζεδάκια μετά το ηλιοστάσιο

Δεν έβρισκα πώς αλλιώς να ονοματίσω τούτο το σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο, οπότε επέλεξα την ασφαλή αν και βαρετή λύση του ημερολογίου. Δεν φαίνεται αμέσως, αλλά από τις αρχές της εβδομάδας που τελειώνει κάθε μέρα διαρκεί έστω και ελάχιστα λιγότερο από την προηγούμενη, παρόλο που ακόμα η διάρκεια της ημέρας είναι λίγο μικρότερη από 15 ώρες (14.47 στην Αθήνα χτες).

Kαι ξεκινάμε με ένα πολυμαργαριτάρι από το τηλεοπτικό ρεπορτάζ για την υπόθεση του ψευτογιατρού.

Στον Σκάι μετέγραψαν τα λόγια του ψευτογιατρού όπως ακούγονταν σε κάποια συνομιλία με συγγενή ενός θύματος, και κατάφεραν να κάνουν τρία λάθη σε 18 λέξεις. Το κόμμα στο «ό,τι», την περιττή απόστροφο στο «εν» και βεβαίως το «(εν) Χριστώ».

Στις συζητήσεις στα κοινωνικά μέσα, όπου ο λόγος είναι «οιονεί προφορικός» έχω προσέξει πως λίγοι βάζουν την υποδιαστολή στο αναφορικό ό,τι. Η απόστροφος στο «εν» είναι… επιρροή από το «εξ» που επίσης δεν θέλει απόστροφο, αλλά τη βάζουν αρκετοί. Κι όταν η δοτική έχει αφήσει τον μάταιο τούτο κόσμο, δύσκολο είναι να κρατηθεί η ορθογραφία της τη στιγμή που υπάρχει ομόηχος τύπος.

* Ο Μέφρι έπιασε δουλειά. Σε «άρθρο γνώμης» στην Καθημερινή, ο αρθρογράφος Ανδρ. Δρυμιώτης θέλει να ψέξει τον Αλέξη Τσίπρα ο οποίος, σε πρόσφατη ομιλία του, είπε «δεν υπάρχουν άλυτες εξισώσεις».

Και ειρωνεύεται, ο επαΐων Δρυμιώτης τον «άσχετο» Τσίπρα:

«δεν υπάρχουν άλυτες εξισώσεις»! Πάμε για Nobel Μαθηματικών! Πίστευα ότι υπάρχουν άλυτες εξισώσεις, αλλά η δήλωσή του με προβλημάτισε.

Τηλεφώνησα σε δύο μαθηματικούς φίλους και με διαβεβαίωσαν ότι ορισμένες εξισώσεις δεν έχουν αναλυτική λύση και τότε φυσικά κατάλαβα ότι είτε έχουμε να κάνουμε με μια νέα μαθηματική διάνοια που δικαιούται το Nobel, είτε έχουμε να κάνουμε με μια άλλη μεγάλη γκάφα του τέως πρωθυπουργού μας που είναι και μηχανικός.

Υπάρχει βέβαια η πολιτική εμπάθεια, αλλιώς η επισήμανση του Δρυμιώτη θα ήταν εξίσου έγκυρη όσο εκείνων που λένε πως δεν πρέπει να λέμε «στρουθοκαμηλισμός» διότι η στρουθοκάμηλος δεν κρύβει το κεφάλι της στην άμμο.

Μεζεδάκια της εστίασης

Αφού από τη Δευτέρα ανοίγουν τα καταστήματα της εστίασης, εστιατόρια, ταβερνες, καφενεία και συναφή, λογικό είναι να ονομάσουμε έτσι τα μεζεδάκια μας, τα οποία τόσες εβδομάδες καραντίνας παραδίδονταν σε ντελίβερι μόνο.

Με την ευκαιρία, να πω ότι παλιότερα (εννοώ πριν από 30 χρόνια) δεν θυμάμαι να χρησιμοποιούσαμε τόσο πολύ το ουσιαστικό «εστίαση» για τον κλάδο των εστιατορίων. Τότε, εστίαση σήμαινε το φόκους, το αποτέλεσμα του «εστιάζω». Κάποτε που είχε χρειαστεί να αναφερθούμε στον κλάδο των εστιατορίων, ένας συνάδελφος, θυμάμαι, είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «εστιατορία». Τώρα όμως το λέμε «εστίαση», η γλώσσα αλλάζει.

* Και ξεκινάμε με μια πινακίδα από την εξώπορτα χώρου παροχής υπηρεσιών υγειας, που την ανάρτησε φίλος του ιστολογίου στο Φέισμπουκ.

Aπαγορευεται λοιπόν η είσοδος «διά παντός» χωρίς μασκα και γάντια.

Τ’ ακούτε; Για πάντα. Μέχρι να σβήσει ο ήλιος θα μένετε απέξω όσοι δεν φοράτε μάσκα ή γάντια.

* Ακλισιά στην είδηση για την ποινική δίωξη που ασκήθηκε κατά Μαρινάκη, που βέβαια δεν ακούστηκε και πολύ διότι δεν είναι όλοι τόσο τολμηροί να δημοσιεύουν τέτοια πράγματα:

Ποινική δίωξη κατά Μαρινάκη και μέλη της φρουράς του για παράνομη βία

Φυσικά, «και μελών της φρουράς του». Και οι δυο όροι στη γενική.

Κάποιοι που το είχαν αρχικά άκλιτο, όπως η ΕφΣυν, το διόρθωσαν και μπράβο τους.

* Στο αρθρο μας του προηγούμενου Σαββάτου είχαμε ασχοληθεί διά μακρών (όχι Εμανουέλ) με τα ανορθόγραφα πανό της ΟΛΜΕ και τις (σε μεγάλο βαθμό κακοπροαίρετες ή/και υποκριτικές) επικρίσεις που δέχτηκαν.

Την Κυριακή που μας πέρασε, ο Πάσχος Μανδραβέλης αφιέρωσε την επιφυλλίδα του, φυσικά, στα ανορθόγραφα πανό. Μόνο που εδώ τον χτύπησε ο νόμος του Μέφρι.

Όπως βλέπετε από το απόσπασμα, ο Πάσχος έγραψε «αν δεν ανέβαιναν πάνω στο Μνημείο, το ασύντακτο πανό μπορεί να διέλαθε την προσοχή του πανελληνίου».

Ο τύπος «διέλαθε» δεν στέκει, διότι είναι σε αόριστο. Όμως ο υποθετικός λόγος θέλει παρατατικό. Λέμε, «αν δεν αργούσες να έρθεις μπορεί να προλαβαίναμε», όχι «μπορεί να προλάβαμε». Άρα, το σωστό θα ήταν «να διελάνθανε» (ή, να διαλάνθανε, αφού ειδικά εδώ, που δεν τονίζεται, η αυξηση είναι προαιρετική).