Το 23% του ουρανού

Το σημερινό άρθρο είναι επικαιροποιημένη επανάληψη του περυσινού, που και αυτό ήταν επανάληψη ενός παλιότερου άρθρου από το 2017 -και μάλιστα επανάληψη επανάληψης, αφού και εκείνο ήταν επίσης επικαιροποιημένη επανάληψη ενός άρθρου του 2013. Αλλά αυτή η ανακύκλωση δεν γίνεται επειδή το παλιότερο άρθρο είχε περάσει απαρατήρητο, ούτε διότι δεν προλαβαίνω να γράψω φρέσκο, αλλά επειδή αφενός χρειάζονται επικαιροποίηση τα αριθμητικά στοιχεία, αφού από πέρυσι μέχρι φέτος έγιναν εκλογές και σχηματίστηκε νέα κυβέρνηση και αφετέρου πιστεύω ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που εξακολουθεί να μην έχει διευθετηθεί και που πρέπει να διευθετηθεί, οπότε δεν βλάφτει να το επαναλαμβάνω. Βέβαια, πρέπει να το πω, λίγοι συμφωνούν μαζί μου -αλλά τι να κάνουμε, θα το αντέξω.

Σήμερα έχουμε 8 Μαρτίου, την παγκόσμια μέρα της γυναίκας, οπότε αναδημοσιεύω ένα παλιότερο άρθρο μου. Επικαιροποιημένο, αφού τα στοιχεία σε σχέση με τη συμμετοχή των γυναικών στη Βουλή και στην κυβέρνηση έχουν αλλάξει από τότε, δεδομένου ότι μεσολάβησαν οι εκλογές του 2023.  Βέβαια, οι ταχτικοί θαμώνες του ιστολογίου θα έχετε ήδη σχολιάσει το θέμα -αλλά τίποτα δεν σας εμποδίζει να επαναλάβετε την άποψή σας, αν δεν βαριέστε, χώρια που δεν αποκλείεται να έχετε σε κάποιο σημείο μεταβάλει άποψη.

Σύμφωνα με το γνωστό ρητό, «Οι γυναίκες είναι το μισό του ουρανού». Εδώ θα ταίριαζε το χαριτολόγημα που λέγαμε στα φοιτητικά μου χρόνια («το άλλο μισό στην Κίνα βρίσκεται»), και θα ταίριαζε επειδή το ρητό έχει κινέζικη προέλευση, αφού αν δεν κάνω λάθος το είπε ο Πρόεδρος Μάο. Μάλιστα, η αρχική μορφή είναι: «Οι γυναίκες κρατάνε το μισό του ουρανού». Είτε έτσι είτε αλλιώς, η φράση «μισό του ουρανού» έχει καθιερωθεί διεθνώς, μάλιστα μια διεθνής ΜΚΟ που προωθεί την ισότητα των φύλων λέγεται Half the sky movement. Το μισό του ουρανού στη θεωρία, στην πράξη αρκετά λιγότερο, καθώς σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου οι γυναίκες έχουν λειψή εκπροσώπηση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και στους κρατικούς θεσμούς, ιδίως στα υψηλά κλιμάκια. Οπότε, δεν μπορούμε να μιλάμε για το μισό του ουρανού -ένα 20% μπορεί να είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα.

Στη χώρα μας, η υποεκπροσώπηση των γυναικών είναι σοβαρή και μόνιμη. Βέβαια, στη Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές του 2023 σημειώθηκε μια όχι ασήμαντη βελτίωση, αφού αυτή τη στιγμή υπάρχουν 69 βουλεύτριες, ποσοστό 23%, αριθμός μεγαλύτερος δηλαδή από την προηγούμενη Βουλή (65 γυναίκες) που μάλιστα σχεδόν φτάνει την καλύτερη επίδοση όλων των εποχών, αφού στη βραχύβια Βουλή των πρώτων μηνών του 2015 είχαμε 70 γυναίκες (23,3%), ενώ στην ακόμα πιο βραχύβια Βουλή του Μαΐου 2023, Βουλή της μίας ημέρας, είχαμε 71 γυναίκες, 23,67%, που είναι και το ρεκόρ από καταβολής ελληνικού κράτους.

Το κυβερνών κόμμα της ΝΔ έχει ποσοστό γυναικείας εκπροσώπησης χαμηλότερο από τον  μέσο όρο, αφού τον Ιούνιο εξέλεξε μόλις 30 βουλεύτριες επί συνόλου 158 βουλευτών, ποσοστό 18,9%. Πάντως, ήταν  αρκετά ψηλότερο από το προηγούμενο (15,8%). Αυτή τη στιγμή, η γυναικεία εκπροσώπηση των κομμάτων στη  Βουλή είναι η εξής:

ΝΔ 30 επί συνόλου 158 (18,9 %)

ΣΥΡΙΖΑ 13 επί συνόλου 36 (36,1 %)

ΠΑΣΟΚ 8 / 32 (25%)

ΚΚΕ 6 / 21 (28,6%)

Ελλ. Λύση 2/12 (16,7%)

Νέα Αριστερά 5 / 11 (45%)

Σπαρτιάτες 0/10 (0%)

Νίκη 1/10 (10%)

Πλεύση Ελευθερίας 3/6 (50%)

Υπάρχουν και τέσσερις ανεξάρτητοι, δύο από την Πλεύση (η μία γυναίκα) και δύο από τους Σπαρτιάτες (καμία γυναίκα).

Αν θέλουμε να το ψειρίσουμε λίγο, θα πούμε ότι από τις  κάλπες εξελέγησαν 68 γυναίκες, αλλά αμέσως μετά την εκλογή του ο κ. Πνευματικός, βουλευτής της ΝΔ στην Εύβοια, παραιτήθηκε -όπως το είχε προαναγγείλει- και τη θέση του πήρε η επιλαχούσα κ. Κωνσταντίνα Καραμπατσώλη.

Δευτερομαρτιάτικα μεζεδάκια

Δεν θέλει και πολλή φιλοσοφία για ποιο λόγο τα ονομάζω έτσι, 2 Μαρτίου έχουμε σήμερα. Δεν έβρισκα και άλλον τίτλο, εδώ που τα λέμε,  οπότε χωρίς πολλούς προλόγους ξεκινάω με τα περιεχόμενα  της πιατέλας μας.

Το περασμένο σαββατοκύριακο είχαμε το επεισοδιακό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, και το πρώτο μας μεζεδάκι είναι αντλημένο από το σχετικό ρεπορτάζ. Θα μάθατε μάλλον ότι παρά λίγο να γίνουν  νέες εσωκομματικές εκλογές ανάμεσα στον  Στέφανο  Κασσελάκη και την  Όλγα Γεροβασίλη.

Ωστόσο, στο ρεπορτάζ του in.gr έγινε ένα σαρδάμ, και τη θέση της Όλγας Γεροβασίλη πήρε μια συνονόματή της, η Όλγα Κεφαλογιάννη:

Φυσικά, το λάθος διορθώθηκε -αλλά κάθε άλλο παρά ακαριαία, κι έτσι προλάβαμε να πάρουμε οθονιά.

* Και ένα ακόμα μεζεδάκι από ρεπορτάζ για το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή τη φορά από την ΕφΣυν -όπως βλέπετε, παρόλο που άρχισα να συνεργάζομαι με την εφημεριδα, με μια στήλη που δημοσιεύεται κάθε Τετάρτη, δεν αποσιωπώ τα γλωσσικά της αστοχήματα (αν και, επειδή τη διαβάζω περισσότερο από άλλες εφημερίδες,  είναι επόμενο να ανακαλύπτω δικά της λάθη).

Το λάθος βρίσκεται στην τελευταία αράδα της παραγράφου, και έχει αρκετό ενδιαφέρον.

Αυτό που χτυπάει αμέσως στο μάτι είναι το ορθογραφικό. Το ρήμα είναι «προοιωνίζω» (ή «προοιωνίζομαι», θα το δούμε πιο κάτω). Αναρωτιέμαι αν η περίεργη αυτή ορθογραφία είναι επηρεασμένη από τον ιονισμό, από τις ιονίζουσες ακτινοβολίες!

Κι έπειτα, ποιο είναι το σωστό; Προοιωνίζομαι ή προοιωνίζω; Θα μπορούσα να  γράψω ένα σύντομο αρθράκι, αλλά να πούμε ότι το αρχαίο ρήμα  είναι «οιωνίζομαι». Τον 19ο αιώνα πλάστηκε νέο ρήμα, «προοιωνίζομαι», κατ’ επίδραση  ρημάτων όπως προλέγω, προμηνύω, προφητεύω. Και αργότερα, πάλι κάτω από την επίδραση τέτοιων ρημάτων, εμφανίστηκε και ενεργητικός τύπος «προοιωνίζω».

Τα λεξικά μας καταγράφουν και τον ενεργητικό τύπο, έστω ως δεύτερον· μόνο το λεξικό Μπαμπινιώτη λέει πως είναι «καλύτερο να αποφεύγεται». Κατά τη γνώμη μου, αφού δεχόμαστε τη δημιουργία του «προοιωνίζομαι» τον  19ο αιώνα, δεν έχουμε λόγο να αρνηθούμε τη δημιουργία του «προοιωνίζω» τον 20ό αιώνα.

Θα μπορούσα να γράψω κι άλλα, αλλά μεζεδάκια έχουμε σήμερα, οπότε κυρίως πιάτα δεν σερβίρονται.

(Αν  πάντως έγραφα άρθρο, θα έθιγα και το ερώτημα: ιονίζουσα ή ιοντίζουσα είναι η ακτινοβολία; )

* Προχωράμε σε κάτι μεταφραστικό, από μηχανάκι μάλλον. Ο ιστότοπος ενός δανέζικου καταστήματος διατίθεται και σε ελληνική εκδοχή:

Όπως βλέπετε,  μπορείτε να  βρείτε «Διακοσμήσεις κόμματος» και «Ρούχα κόμματος». Αλλά ποιου κόμματος; Άλλες διακοσμήσεις θα βάλουμε στα γραφεία ενός αριστερού ή κομμουνιστικού κόμματος, άλλες σε ένα κεντρώο ή σε ένα δεξιό. Όσο για ρούχα…

Αλλά βέβαια, η μετάφραση θα έγινε μέσω αγγλικών -και στα αγγλικά το κόμμα είναι party, αλλά party είναι και το  πάρτι. Διακοσμήσεις για πάρτι και ρούχα για πάρτι πουλάει η εταιρεία.

Μπορεί να δέσει τα κορδόνια του ο πρωθυπουργός;

Ίσως να σας φανεί παράδοξο το ερώτημα του τίτλου, αλλά τη συζήτηση δεν την άρχισα εγώ.

Πριν από μερικές μέρες, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, ο Νίκος Ανδρουλάκης, όταν ρωτήθηκε για τη στάση του κόμματός του στο θέμα του γάμου των ομοφύλων, απάντησε: «Δεν θα μεταβιβάσει ο κ. Μητσοτάκης τα εσωκομματικά του προβλήματα στο ΠΑΣΟΚ. Είναι δικά του κι ας τα λύσει. Η κυβέρνηση νομοθετεί. Εμείς δεν πρόκειται να “δέσουμε τα κορδόνια” της Νέας Δημοκρατίας».

Εφόσον το ΠΑΣΟΚ προτίθεται να ψηφίσει καταρχήν το νομοσχέδιο, το οποίο διστάζουν ή αρνούνται να ψηφίσουν πάρα πολλοί βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, δεν καταλαβαίνω απόλυτα τι εννοούσε με τη φράση του, αλλά ας το προσπεράσουμε.

Καναδυό μέρες μετά, στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ, ο κ. Μητσοτάκης ρωτήθηκε για τα κορδόνια που δεν θα του δέσει ο κ. Ανδρουλάκης,  και απάντησε, γελώντας:

«Είπε δεν θα δέσω τα κορδόνια. Εγώ βλέπω σήμερα τουλάχιστον φοράω παπούτσι, παπούτσια, χωρίς κορδόνια, οπότε το θέμα δεν με αφορά, τουλάχιστον ως προς τα παπούτσια τα οποία φοράω επιλέγω γενικά να μην φοράω παπούτσια με κορδόνια».

Μπορείτε να δείτε το απόσπασμα εδώ -να πω παρεμπιπτόντως ότι, ενώ ο κ. Μητσοτάκης ήθελε να αστειευτεί χαλαρά, μου φάνηκε κάπως σφιγμένος και αφύσικος, αλλά ίσως είναι εντύπωσή μου.

Η δήλωση προκάλεσε θυμηδία στα σόσιαλ. Μια πετυχημένη ατάκα που διάβασα έλεγε ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης φοράει παπούτσια χωρίς κορδόνια από τότε που πέθανε η Μαρίκα Μητσοτάκη. Άλλοι πάλι θυμήθηκαν ότι πρόσφατα εμφανίστηκε να φοράει παπούτσια με κορδόνια, άρα γεννάται το ερώτημα ποιος του τα έδεσε.

Ωστόσο, υπάρχει μια φωτογραφία, παλιότερη,  που τον εμφανίζει να δένει τα κορδόνια του πάνω στο κολονάκι του μνημείου -μάλιστα κάποιοι τον είχαν κατηγορήσει για ασέβεια, άποψη που δεν τη συμμερίζομαι. Άρα, ξέρει να δένει τα κορδόνια του ο πρωθυπουργός, απλώς προτιμά παπούτσια χωρίς κορδόνια, κοινώς παντοφλέ.

Επειδή κι εγώ τα προτιμώ, δεν θα του ρίξω την πρώτη πέτρα, θα πάρω όμως την αφορμή να λεξιλογήσω για το κορδόνι.

Κορδόνια έχουμε στα παπούτσια μας, αλλά όχι μόνο. Κατά το ΛΚΝ, το κορδόνι είναι «είδος πολύ λεπτού σκοινιού ή πολύ στενής ταινίας, το οποίο έχει ποικίλες χρήσεις».

Τα παντελόνια φόρμας ή τα σορτσάκια έχουν πολύ συχνά κορδόνι, κορδόνια έχουν οι κουκούλες του μπουφάν για να κλείνουν, κορδόνια έχουν οι κουρτίνες, αλλά και όσοι λόγω πρεσβυωπίας βάζουν και βγάζουν συχνά τα γυαλιά τους συνηθίζουν να τα δένουν σε κορδόνι και να τα έχουν να κρέμονται από τον λαιμό τους.

Το κορδόνι είναι αντιδάνειο. Ήρθε σε μας ως δάνειο από το βενετικό cordon, το οποίο όμως ανάγεται στο αρχαίο ελλ. χορδή.

Στα αρχαία ελληνικά χορδή ήταν το έντερο, και στη συνέχεια η  λέξη χρησιμοποιήθηκε και για τις χορδές της λύρας και άλλων έγχορδων οργάνων -που άλλωστε από έντερα ζώων φτιάχνονταν, όπως βέβαια και οι χορδές του τόξου.

Διασπασμένα μεζεδάκια

Που βέβαια τα λέω έτσι επειδή μέσα στη βδομάδα είχαμε την εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ, με την αποχώρηση του καλύτερου (λέω εγώ) τμήματος στελεχών του. Αυτό το γεγονός μάς δίνει τον τίτλο, αλλά επί της  ουσίας έγραψα  μερικά πράγματα στο χτεσινό άρθρο, ενώ είπα και κάτι ακόμα στην ΕφΣυν, όταν ζήτησαν τη γνώμη μου (κάπου μέσα στο άρθρο αυτό λέω κι εγώ τα δικά μου).

Αλλά σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με την ουσία του θέματος. Σάββατο είναι, μεζεδάκια έχουμε. Αλλά θα ξεκινήσω με μια γέφυρα, δηλαδή κάτι σχετικό με τη διάσπαση, αλλά όχι ευθέως πολιτικό. Ζήτησα λοιπόν από το ChatGPT να μου φτιάξει ένα σονέτο για τη  διάσπαση ενός αριστερού κόμματος,  και ιδού τι προέκυψε.

O φίλος μας ο Στάζιμπος στο Τουίτερ έδωσε παραγγελία σε ένα ανταγωνιστικό ρομποτάκι, το Bard, και μάλιστα του έδωσε και περισσότερες  προδιαγραφές -αν θέλει ας το βάλει στα σχόλια.

* Και συνεχίζω διασπαστικά ή διασπασμένα, με μια παρατήρηση που έγινε εδώ σε σχόλιο αλλά αξίζει να μπει και στα μεζεδάκια.

Πολλοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί, λοιπόν, είπαν για «ανεξαρτοποίηση» (και όχι ανεξαρτητοποίηση) βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτή την απλολογία δεν θυμάμαι να την έχω καταγράψει.

Όσοι μας διαβάζουν ταχτικά ξέρουν ότι έχουμε ασχοληθεί κάμποσες φορές με την απλολογία, που όταν γίνεται μπροστά μας (στρατικοποίηση, περιβαντολόγος) τη θεωρούμε λάθος,  ενώ όταν έχει ήδη γίνει (αμφορέας, αστροπελέκι) δεν ενοχλεί.

* Είχαμε και την τσάντα με τα εργαλεία, που έπεσε από τον  διαστημικό σταθμό και δεν ξέρουμε σε ποιανού το κεφάλι θα πέσει (αν  έχει ήδη πέσει και δεν το πληροφορήθηκα, διορθώστε με.

Γράφει λοιπόν σχετικό άρθρο:

Από την Ιαπωνία, το αντικείμενο πέρασε πάνω από την Κίνα και μέσω Ασίας αφίχθη την Τρίτη 21/11 στην Ευρώπη.

Το Virtual Telescope Project το αποθανάτισε στη Ρώμη, στις 15/11.

Κανονικά είναι λάθος αυτό. Λέμε «απαθανατίζω» δηλ. κάνω  κάτι/κάποιον αθάνατο, με την αρχαία (επιτατική) σημασία του «από-«, η οποία διατηρείται και σήμερα για να  μην ξέρουμε αν  η απόφραξη είναι βούλωμα ή ξεβούλωμα.

Θα αποθανατιστεί κάποιος, αν του πέσει  στο κεφάλι η τσάντα με τα εργαλεία.

* Και ένα αδωνίτικο μαργαριτάρι, από  πρόσφατο «λόγιο» τουίτ του υπουργού:

Ταιριάζει να παρουσιάσει ο Άδωνης έναν τόμο για το αρχείο του Ναπ. Ζέρβα, αλλά οι  μεταξωτές μετοχές θέλουν και επιδέξιο χειριστή, κι ο Άδωνης δεν  είναι, δέκα χρόνια έκανε  να τελειώσει το Ιστορικό-Αρχαιολογικό.

Γράφει «τον  προσφάτως εκδοθέν τόμο» κάνοντας λάθος στο γένος. Ο εκδοθείς τόμος, τον εκδοθέντα τόμο. Το εκδοθέν βιβλίο, ίδιο σε αιτιατική και σε ονομαστική.

Διαζύγια και διασπάσεις

Αποχώρησαν χτες από τον ΣΥΡΙΖΑ 57 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής και 9 βουλευτές, που πρόσκεινται στην λεγόμενη ομάδα των 6+6, κι έτσι ολοκληρώθηκε η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, αφού μάλιστα συνεχίζονται καθημερινά οι δηλώσεις αποχώρησης μελών από διάφορες περιοχές της χώρας και επαγγελματικούς χώρους.

Η διάσπαση ήταν εξαρχής πιθανό σενάριο, που όσο περνούσαν οι μέρες γινόταν ολοένα και πιθανότερο, έως αναπόφευκτο -είχε άλλωστε προηγηθεί η αποχώρηση της Ομπρέλας, με 45 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής και 2 βουλευτές. Η χτεσινή αποχώρηση  απλώς ολοκληρώνει τη διαδικασία -προς το παρόν.

Μετά τις αποχωρήσεις, ο ΣΥΡΙΖΑ αριθμεί πλέον 36 βουλευτές, έναντι 32 του ΠΑΣΟΚ, ενώ αυτή τη  στιγμή υπάρχουν στη Βουλή 14 ανεξάρτητοι βουλευτές, οι 11 από τον ΣΥΡΙΖΑ, που μπορεί στο άμεσο μέλλον να  συγκροτήσουν ενιαία κοινοβουλευτική ομάδα (καθώς και 2 που είχαν εκλεγεί με την Πλεύση Ελευθερίας και ένας με τους Σπαρτιάτες).

Όπως και στα διαζύγια, έτσι και στις διασπάσεις τα δύο μέρη ανταλλάσσουν πικρά λόγια, που δεν τα  πιστεύουν και τα οποία αφήνουν πληγές που μένουν για πολύ καιρό -ιδίως όταν, την εποχή του Διαδικτύου, όλες οι πικρές κουβέντες διατυπώνονται γραπτά και αποθηκεύονται εσαεί.

Λέμε διαζύγιο, μια λέξη που έχει βέβαια τη  σημασία της διάλυσης του γάμου, και της δικαστικής  απόφασης που την  επιβεβαιώνει, αλλά που η σημασία της έχει επεκταθεί ώστε να σημαίνει «τη διάλυση κάθε είδους σχέσης, συνύπαρξης» (ΛΚΝ). Κατά σύμπτωση, το ΛΚΝ δίνει την παραδειγματική φράση «Η  κοινή εκλογική κάθοδος των δύο κομμάτων κατέληξε μετεκλογικά σε διαζύγιο». Όχι μόνο για κόμματα, αλλά και για κάθε είδους συνεργασία που διακόπτεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος διαζύγιο, π.χ. για  μια ομάδα που αλλάζει προπονητή.

Πολλά διαζύγια είναι πικρά, είπαμε -είτε στον ΣΥΡΙΖΑ είτε στον Πόλεμο των Ρόουζ. Υπάρχει το συναινετικό διαζύγιο, που όμως  είναι όρος νομικός περισσότερο και περιγράφει τη διαδικασία -και στα συναινετικά διαζύγια μπορεί να ειπωθούν πικρά λόγια. Το διαζύγιο στο οποίο οι σχέσεις των  δύο εταίρων παραμένουν καλές λέγεται «βελούδινο» και το αρχετυπικό παράδειγμα βελούδινου διαζυγίου, velvet divorce αγγλιστί, είναι ο χωρισμός της Τσεχοσλοβακίας το 1992.

Το  διαζύγιο είναι λέξη μεσαιωνική ή της ύστερης αρχαιότητας, αν και το διαζεύγνυμι με τη σημασία «χωρίζω-διαλύω γάμο» υπάρχει  κιόλας από τον Πλάτωνα. Το βρίσκουμε σε διάφορα νομικά κείμενα της βυζαντινής εποχής. Διαβάζω κάπου: «Ου δύναται ο ανήρ διαζύγιον πέμπειν τω πατρί της θυγατρός» και αλλού «μόνος ο ανήρ δύναται πέμπειν ρεπούδιον τουτέστιν διαζύγιον». Βλέπουμε λοιπόν ότι στην αρχαιότητα το διαζύγιο μόνο ο άντρας μπορούσε να το αποφασίσει -το δε ρεπούδιον είναι το λατινικό repudium, σαν να λέμε αποκήρυξη.

Στον βούρκο…

Η σημερινή μας λέξη είναι παρμένη από ένα επεισόδιο του εσωκομματικού σίριαλ του ΣΥΡΙΖΑ, που συνεχίζεται ακάθεκτο προς τέρψη του φιλοθεάμονος κοινού των μέσων κοινωνικής δικτύωσης -το λέω  αυτό, επειδή κυρίως στα σόσιαλ μαίνεται το μαλλιοτράβηγμα.

Η  λέξη «βούρκος» τρεντάρει, που λέμε (κάποτε πρέπει να γράψουμε άρθρο και γι’ αυτή τη λέξη) από την  Κυριακή το βράδυ, επειδή τη χρησιμοποίησε σε μια αποστροφή του ο Νάσος Ηλιόπουλος. Ο Ηλιόπουλος μιλούσε σε διαδικτυακή πανελλαδική σύσκεψη μελών και στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ που πρόσκεινται στην  Έφη Αχτσιόγλου (οι λεγόμενοι «6+6″, αλλά μη με ρωτήσετε ποια στελέχη απαρτίζουν τη δωδεκάδα), μια σύσκεψη που την παρακολούθησαν πάνω από 1000 άτομα.

Δεν άκουσα την ομιλία του, αλλά από συγκλίνουσες μαρτυρίες αξιόπιστων ανθρώπων που την άκουσαν, ανάμεσα σε πολλά άλλα είπε «Δεν γίνεται να συνεχιστεί ο βούρκος του διαδικτύου και επιθέσεις Πολάκη» και λίγο αργότερα, τάχθηκε υπέρ της αποχώρησης από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αναγνώρισε ότι το εγχείρημα θα είναι πολύ δύσκολο, αλλά όπως είπε, «καλύτερα να έχεις να ανέβεις ένα δύσβατο βουνό παρά να σε ρουφήξει ο βάλτος».

Είτε από σπασμένο τηλέφωνο αθέλητα, είτε από διαστρέβλωση σκόπιμα, σε διάφορα μέσα βγήκε η διαρροή ότι ο Ηλιόπουλος είπε «πρέπει να φύγουμε από αυτόν τον βούρκο». Οι δημοσιεύσεις αυτές έγιναν σε «σοβαρά» ειδησεογραφικά σάιτ ενώ ακόμα διαρκούσε η σύσκεψη (π.χ. εδώ, μεσημέρι Κυριακής), με αποτέλεσμα να προκληθεί, αυθόρμητη ή ενορχηστρωμένη, κατακραυγή εναντίον του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, από οργισμένους συριζαίους (κατά δήλωσή τους, τουλάχιστον) στο Τουίτερ, αλλά και από επώνυμους (π.χ. η Έλενα Ακρίτα) στο Φέισμπουκ, οι οποίοι κατηγορούσαν τον  Νάσο Ηλιόπουλο ότι «μας είπε βούρκο, είπε τον ΣΥΡΙΖΑ βούρκο».

Ο Ηλιόπουλος μερικές ώρες αργότερα, σε κάποιο διάλειμμα της σύσκεψης, έκανε μια διευκρινιστική ανάρτηση, αλλά αυτό βέβαια δεν σταμάτησε τα κύματα της οργής για τον «βούρκο», που συνεχίστηκαν τις επόμενες μέρες -κάνει ανάρτηση στο Τουίτερ ο Ηλιόπουλος π.χ. για τις συντάξεις, πάει αποκάτω ο εσμός και βρίζει για τον υποτιθέμενο βούρκο ή του λέει «αποστάτη, ακόμα να φύγεις;»

Έτσι, εκείνος μεν βρήκε τον μπελά του, εγώ δε, που λεξιλογώ, βρήκα θέμα για το σημερινό άρθρο.

Θα λεξιλογήσω λοιπόν για τον βούρκο και τις παραφυάδες του. Βούρκος, καταρχήν ή καταρχάς, είναι «νερουλή λάσπη, κυρίως του πυθμένα της θάλασσας, των ποταμών και των λιμνών». Αυτός είναι ο ορισμός από το ΛΚΝ, που δίνει την  παραδειγματική φράση το μπαρμπούνι είναι ψάρι του βούρκου -ας μας πει ο Τζι περισσότερα.

Το ΜΗΛΝΕΓ υπερθεματίζει: βρόμικη  και δύσοσμη λάσπη -να το κρατήσουμε για αργότερα. Και σε έλη ή λακούβες με λιμνάζοντα  νερά σχηματίζεται βούρκος.

Η λέξη εμφανίζεται στα ελληνικά από τους τελευταίους βυζαντινούς αιώνες, αρχικά μάλιστα ως ουδέτερη, το βούρκος (με περισπωμένη έτσι κι αλλιώς). Στην έμμετρη ερωτική μυθιστορία Φλώριος  και Πλατζιαφλώρα (14ος αιώνας) υπάρχει ο στίχος: θολώνεται, ταράσσεται και γίνεται ως το βούρκος. 

Την ίδια εποχή περίπου, στον Πουλολόγο, η όρνιθα κατηγορεί τον  καρκαρίνο (ποιο πουλί είναι δεν ξέρω, ίσως φραγκόκοτα) ότι: ἀλλ’ οὐδὲ βρώματα πολλὰ ποτέ σου νὰ χορτάσης, / ἐξὸν τὴν ἄμμον καὶ τὰ βρύα καὶ σκούληκας καὶ βοῦρκος.

Το Pummaró και άλλες σάλτσες

Στην προχτεσινή του ομιλία στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ, ο Στέφανος Κασσελάκης έκανε μια αναφορά που μου δίνει έναυσμα για το σημερινό άρθρο. Διευκρινίζω ότι η συνεδρίαση ακόμα συνεχίζεται την ώρα που γράφω, δεν ξέρω την  έκβασή της, οπότε λέω να λεξιλογήσω -και όχι μόνο- για ένα γενικότερο ζήτημα.

Λοιπόν, επικρίνοντας τους εσωκομματικούς του αντιπάλους, ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είπε, ανάμεσα σε άλλα:

Νομίζουν ότι θα πάρουν ένα 3%, αλλά τα αριστερόμετρά τους ούτε 0,3% δε θα γράψουν.

Γιατί όσο εκείνοι θα κάνουν δήθεν αριστερή πολιτική με τεράστια κείμενα γεμάτα αόριστες σάλτσες -πολιτική του Pummaro-, η δική μας Αριστερά θα επαναφέρει το Κράτος Δικαίου και τα εργασιακά δικαιώματα, θα λύσει το θέμα της Στέγης, θα παρέμβει στο Κλίμα, στη Φτώχεια, στα Δικαιώματα.

Το παράθεμα το παίρνω από τουίτ του Στ. Κασσελάκη, πιθανώς προφορικά να υπάρχει κάποια μικρή απόκλιση  στη διατύπωση.

Κατηγόρησε λοιπόν τους «αριστερομέτρες» ότι ελάχιστη  απήχηση έχουν και ότι τα κείμενά τους είναι «τεράστια» και γεμάτα «αόριστες σάλτσες».

Όπως βλέπετε, η ομιλία περιείχε τοποθέτηση προϊόντος. Οπότε, γι΄αυτές τις σάλτσες, μεταφορικές και κυριολεκτικές, θα λεξιλογήσουμε σήμερα.

Το ΛΚΝ, εκδομένο το 1998, δίνει τον εξής ορισμό της  σάλτσας:  ρευστό και λιπαρό παρασκεύασμα από λάδι ή βούτυρο, αλάτι, διάφορα μπαχαρικά, ντομάτα κτλ., με το οποίο περιχύνουμε διάφορα φαγητά

Πρόκειται για κυριολεκτικό ορισμό, βέβαια. Το περίεργο είναι ότι το ΛΚΝ δεν αναφέρει τη μεταφορική σημασία της λέξης, που υπήρχε ασφαλώς και το 1998. Το λεξικό Μπαμπινιώτη, όπως και το Χρηστικό, τη μνημονεύουν. Μου αρέσει περισσότερο  ο ορισμός του  Μπαμπινιώτη, κι ας είναι  πιο φλύαρος:

σάλτσες (μτφ.) Κάθε  περιττό ή υπερβολικό στοιχείο που προστίθεται σε αφήγηση, για να κάνει το περιεχόμενό της πιο εντυπωσιακό ή για να καλύψει την απουσία ουσιαστικού περιεχομένου. Μην παίρνεις κατά γράμμα αυτά που λέει, γιατί του αρέσει να βάζει σάλτσες. / Άσε τις σάλτσες και μπες στην ουσία!

Θα επανέλθω στη μεταφορική αυτή χρήση, αλλά ας ξεκινήσουμε από την ίδια τη  λέξη, ή μάλλον  από την  ετυμολογία της. Προέρχεται από το ιταλικό salsa, ενδεχομένως μέσω διαλεκτικού τύπου, salza. Η ιταλική λέξη ανάγεται στο δημώδες λατινικό salsa, ουσιαστικοποιημένο θηλυκό της μετοχής salsus = αλατισμένος, μετοχή του ρήματος salio = αλατίζω, από το sal = αλάτι. Και η αγγλική και γαλλική λέξη για τη σάλτσα, το sauce, στο ιταλικό salsa ανάγεται.

Ανήκει δηλαδή η σάλτσα σε μια πολυπληθή οικογένεια λέξεων  που ανάγονται στη λατινική λέξη για το αλάτι. Όπως έχουμε γράψει παλιότερα, από το λατινικό sal έχουμε κι άλλες λέξεις στο λεξιλόγιό μας. Τη σαλάτα, βέβαια, από το βενετικό salata, κατά λέξη αλατισμένη· αλλά και το σαλάμι ή τη σαλαμούρα.

Τον παλιό καιρό το αλάτι έπαιζε πολύ σημαντικό  ρόλο επειδή ήταν μέσο συντήρησης των  τροφίμων κι αυτό έχει αφήσει αποτυπώματα σε πολλές γλώσσες. Ας πούμε, επειδή οι Ρωμαίοι λεγεωνάριοι εισπράττανε από το κράτος ένα χρηματικό επίδομα για να αγοράζουν το αλάτι τους, και αυτό το επίδομα λεγόταν salarium, αλατικό ας πούμε, από εκεί προέκυψε το αγγλ. salary, ο μισθός.

Κεντρικοεπιτροπικά μεζεδάκια

Που τα λέω έτσι επειδή τούτο το Σαββατοκύριακο συνεδριάζει η Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ. Η λέξη «κεντρικοεπιτροπικός» δεν γκουγκλίζεται (δεν γκουγκλιζόταν, για την ακρίβεια, μέχρι σήμερα το πρωί, διότι τώρα υπάρχει το άρθρο μας), αλλά σε παλιά αριστερά κείμενα έχω δει το «κεντρικοεπίτροπος» σαν όρο μονολεκτικό αντί για το «μέλος της Κεντρικής Επιτροπής».

Και όπως κάποιες παλιές ολομέλειες της  ΚΕ του ΚΚΕ έμειναν στην  ιστορία (η 6η ολομέλεια, ας πούμε, αν και υπήρξαν δύο ιστορικές έκτες ολομέλειες) έτσι και η σημερινή συνεδρίαση, παρόλο που δεν είναι αριθμημένη και δεν λέγεται ολομέλεια μπορεί να αποδειχτεί ιστορική, αφού με την εισήγηση του Προέδρου να  διοργανωθεί εσωκομματικό δημοψήφισμα για τις διαγραφές ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπεται, αν βέβαια περάσει η πρόταση, σε κάτι άλλο, διαφορετικό από αυτό που ήταν ως τώρα, κάτι με το οποίο εγώ τουλάχιστον δεν θέλω να έχω οργανωτική σχέση. Οι διαγραφές είναι διαδικασία πειθαρχική, το δε καταστατικό ορίζει ρητά ότι τις αποφασίζει η (εκλεγμένη από τη βάση) Επιτροπή Δεοντολογίας σε πρώτο και τελευταίο βαθμό. Αρα, δεν χωρεί απόφαση με δημοψήφισμα, όπως δεν θα μπορούσε να τεθεί σε… δημοψήφισμα η απόφαση της πειθαρχικής επιτροπής που τιμώρησε τον Ολυμπιακό για τη ρίψη κροτίδας.

Όμως σήμερα έχουμε μεζεδάκια, έχουμε γλωσσικά στραβά κι ανάποδα, όχι πολιτικά, να συζητήσουμε. Και αφού αναφέρθηκα στην τιμωρία του Ολυμπιακού, να ξεκινήσω  με ένα μεζεδάκι από αθλητικό ιστότοπο, ακριβώς για αυτό το θέμα.

Πρόκειται για άρθρο του Αντώνη Καρπετόπουλου (εδώ στο σάιτ του, ενώ με κάπως διαφορετική διατύπωση και στη Sportday). Γράφει «έφεσης επιτρέποντος», ενώ η  έφεση είναι θηλυκό και η μετοχή «επιτρέποντος» αρσενική, επειδή θυμάται τη στερεότυπη έκφραση «καιρού επιτρέποντος» που πρόσθεταν οι δάσκαλοι στο σχολείο όταν μας ανακοίνωναν  ότι π.χ. την άλλη  βδομάδα θα πάμε εκδρομή ή επίσκεψη. Καμιά αίσθηση του σχήματος της γενικής  απόλυτης, που δεν ανήκει άλλωστε στα νέα ελληνικά, φαντάζεται ότι το «επιτρέποντος» είναι κάτι σαν επίρρημα,  που μπαίνει μετά το ουσιαστικό, αντίθετα με το «λόγω» ή το «εξαιτίας» (ή το καινουργιοκοσκινακικό «ελέω»).

Θα πείτε: το έκανε για πλάκα. Μπορεί. Αλλά και επί της ουσίας στην πρόταση  υπάρχει  λάθος. Το  άρθρο γράφεται τη  Δευτέρα, πριν  δηλαδή από την έκδοση της απόφασης για την  έφεση. Ο Παναθηναϊκός όμως βρέθηκε στο  +4 όχι «λόγω της έφεσης» αλλά «λόγω της απόρριψης της έφεσης». Τέλος πάντων,  ίσως πολύ να το ψιλολογάω.

* Τούτο πάλι είναι  ένα απλό λάθος πληκτρολόγησης,  που μάλιστα το διόρθωσαν, από την iefimerida.

Έχει όμως γούστο διότι τι είναι, άραγε, ο κοροανοϊός; Μήπως ένας κορονοϊός που προκαλεί άνοια; Φυλαχτείτε!

(Σου λέει ο συντάκτης, άλλοι λένε κορονοϊός, άλλοι κοροναϊός, ε, ας βάλω και τα δύο).

* Kι ένα άλλο που δεν το έχουν  διορθώσει, αλλά έχω πάρει οθονιά καλού κακού.

Σε εκτενή συνέντευξη του Δημήτρη Αβραμόπουλου στην ertnews, διαβάζουμε:

 Αυτός δε, κατ εμέ ο όχι πολύ έξυπνος υπουργός του Ισραήλ που είπε ότι θα κάνουμε χρήση πυρηνικών όπλων, φαίνεται δεν έχει αντιληφθεί τι σημαίνει αυτό. Πυρηνικά όπλα στην ίδια σου τη γειτονιά καταστρέφουν και εσένα. Κι επειδή πάντοτε η μυθολογία έχει τη δικιά της εξήγηση, σας θυμίζω το μύθο του Σαμψών «Αποθανέτω η ψυχή μου μετὰ των ομοφύλων». Ε, μη φτάσουμε εκεί. Διότι όλα αυτά, γίνονται μόνο σε μια απόσταση 1,5 ώρας με το αεροπλάνο από την Ελλάδα.

Όλα σωστά, αλλά ο Σαμψών είπε «μετά των αλλοφύλων», όταν  γκρέμισε τον ναό των  Φιλισταίων,  στη Γάζα κατά σύμπτωση,  διότι βρισκόταν ανάμεσα σε αλλόφυλους. Δεν ήταν συριζαίος κεντρικοεπίτροπος.

Μεζεδάκια λίγες ώρες μετά την αλλαγή της ώρας

Πολλές φορές έχουμε  βάλει μεζεδάκια «πριν από την  αλλαγή της ώρας», αφού η θερινή ώρα  αλλάζει σε χειμερινή τη νύχτα του Σαββάτου προς την τελευταία Κυριακή του Οχτώβρη, η δε χειμερινή σε  θερινή τη νύχτα του αντίστοιχου Σαββάτου πριν από την τελευταία Κυριακή του Μάρτη,  ενώ το εβδομαδιαίο πολυσυλλεκτικό μας  άρθρο δημοσιεύεται το πρωί του Σαββάτου.

Ωστόσο, σήμερα το μεζεδοάρθρο μας δημοσιεύεται κυριακάτικα, αφού χτες είχαμε 28 Οκτωβρίου και προτίμησα να τιμήσω την επέτειο. Οπότε, η  ώρα έχει ήδη αλλάξει (αν  και είναι μάλλον βέβαιο ότι θα τα μπερδέψω,  κάθε χρόνο το παθαίνω, όταν ορίσω την ώρα του άρθρου)  κι έτσι το άρθρο μας είναι «μετά την αλλαγή της ώρας». Λίγες ώρες μετά, μάλιστα.

Και προτιμώ να δώσω έναν τέτοιον  ημερολογιακό τίτλο,  αλλιώς θα έπρεπε να βρω κάτι σαν  «Ισοπεδωμένα» μεζεδάκια, για το μακελειό που συνεχίζεται στη Γάζα με το αδιάκοπο σφυροκόπημα από τον ισραηλινό στρατό.

Αλλά ας ξεκινήσουμε με κάτι άσχετο, κάτι ανάλαφρο για ορντέβρ.

Ζητείται σερβιτώρα λοιπόν -και δεν αποκλείεται η ανάγκη να είναι επείγουσα, να ζητείται «τώρα» η σερβιτόρα, και να έχουμε έλξη!

Πάντως, όσοι διαβάζουν παλιά κείμενα θα έχουν  συναντήσει ουσιαστικά σε -όρος να γράφονται με ωμέγα, π.χ. ταλιαδώρος (τώρα επίθετο μόνο). Ίσως έχω δει και κάποιο «σερβιτώρος».

Αλλά, ομολογώ, πρώτη φορά βλέπω σερβιτώρα, τώρα.

* Μου γράφει φίλος:

Καλησπέρα, μόλις τώρα στο Open ρωτήσαν εκπρόσωπο του Ισραηλινού στρατού αν θεωρούν ότι μπορεί να εμπλακούν και άλλα κράτη.

“Iran is pulling the strings and makes things happen”, απαντάει ο εκπρόσωπος.

Μετάφραση: το Ιράν τραβάει το σχοινί!

Φυσικά, το pulling  the strings είναι ιδιωματική  έκφραση που αντιστοιχεί ακριβώς στη δική μας «κινεί τα νήματα» και παραπέμπει στην εικόνα του  μαριονετίστα που κρυμμένος κινεί με τις κλωστές τις μαριονέτες,  όπως ακριβώς ο μηχανορράφος από το παρασκήνιο δίνει εντολές στα υποχείριά του.

Το παρατράβηξε το σκοινί ο υποτιτλιστής!

* Μια αναπάντεχη ακλισιά σε σελίδα από τον ιστότοπο της Dell:

Eκτέλεση γρήγορης δοκιμής για τον εντοπισμό κοινών  προβλήματα υλικού.

Προβλημάτων υλικού,  βεβαίως.

Ίσως σε μια προηγούμενη βερσιόν  να ήταν  «για να εντοπιστούν κοινά προβλήματα υλικού»,  μια διατύπωση που μάλλον την προτιμώ, και στη  μετατροπή της φράσης από ρηματική σε ονοματική να ξεχάστηκε κάτι.

Με τον Στέφανο;

Λένε πολλές φορές ότι ο Πόλεμος του Κόλπου, το 1990, ήταν  ο πρώτος πόλεμος που είχε ζωντανή τηλεοπτική κάλυψη -ιδίως από το CNN, που τότε ήταν  το μοναδικό αμιγώς ειδησεογραφικό κανάλι με εικοσιτετράωρη  λειτουργία.

Παρόμοια, η εσωκομματική διαπάλη (να το πω κόσμια) στον ΣΥΡΙΖΑ είναι η πρώτη, στην Ελλάδα τουλάχιστον, διάσπαση (και αποσύνθεση) κόμματος που διεξάγεται όχι σε κλειστά γραφεία όπως ήταν οι παλιότερες κομματικές διασπάσεις αλλά σε πανελλήνια θέα στα μέσα κοινωνικής  δικτύωσης και στα κανάλια της τηλεόρασης.

Οι προηγούμενες διασπάσεις κομμάτων ή ήταν αμελητέες ή/και πρόσκαιρες(όπως π.χ. όταν αποχώρησε από την  ΝΔ η Ντόρα Μπακογιάννη και ίδρυσε το θνησιγενές κόμμα  της) ή έγιναν σε καιρούς που δεν υπήρχαν  κοινωνικά μέσα και «ζωντανή κάλυψη». Περιέργως, τη  μεγαλύτερη δημοσιότητα σε υπό εξέλιξη διάσπαση, ως τώρα,  την έχει δώσει το ΚΚΕ, το οποίο όχι μόνο άνοιξε τις στήλες του Ριζοσπάστη σε εκτενέστατο και παθιασμένο προσυνεδριακό διάλογο, αλλά και μετέδωσε σε απευθείας μετάδοση  από την τηλεόραση όλες τις ομιλίες όλων των συνέδρων  -αν και βέβαια οι μετασυνεδριακές διαδικασίες ρήξης που οδήγησαν στη διάσπαση έμειναν σε κλειστό χώρο.

Αντίθετα, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι η πρώτη σοβαρή εσωκομματική ρήξη που γίνεται μέσα σε περιβάλλον απόλυτης κυριαρχίας των κοινωνικών μέσων. Οπότε, δεν συμφωνώ ότι πρέπει να συμπεράνουμε ότι αυτά τα κωμικοτραγικά που γίνονται στον ΣΥΡΙΖΑ, εννοώ τα δημόσια ξεκατινιάσματα, είναι κάτι  που αφορά ειδικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Αν θυμηθώ τις εσωκομματικές  εκλογές στο ΠΑΣΟΚ το 2007, που τις είχα ακροθιγώς παρακολουθήσει όχι στα σημερινά σόσιαλ αλλά στα ιστολόγια, η τότε αντιπαράθεση  ήταν επίσης οξύτατη, όπως είναι άλλωστε π.χ. στο αγγλικό Εργατικό Κόμμα σήμερα, στο Τουίτερ. Είναι ίσως η ανθρώπινη φύση, αλλά είναι και πολύ αποκαρδιωτικό, ακόμα περισσότερο όταν κι εσύ ο ίδιος που το διαπιστώνεις χώνεσαι ως τον λαιμό σε αυτή τη δίνη.

«Με τον Στέφανο;» ρωτάει  ο τίτλος, αλλά ποιον Στέφανο; Στο πιο πρόσφατο επεισόδιο είχαμε δύο  πρωταγωνιστές με το όνομα αυτό.

Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης ανακοίνωσε διά του Φέισμπουκ ότι «ο Στέφανος Τζουμάκας έθεσε τον εαυτό του εκτός του κόμματος» και τον παραπέμπει στην Επιτροπή Δεοντολογίας διά τα περαιτέρω.

Αιτία ήταν όσα υποστήριξε ο Στέφανος Τζουμάκας σε συνέντευξη στον ΣΚΑΙ, ιδίως ότι η ολιγαρχία και η διαπλοκή έχουν εγκατασταθεί μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Ωστόσο, βάσει του άρθρου 19 του Καταστατικού, μπορεί μεν να γίνει παραπομπή στην Επιτροπή Δεοντολογίας, όχι όμως και να ανακοινωθεί εκ των προτέρων το αποτέλεσμα της παραπομπής. Επιπλέον, για τις ποινές της αναστολής ιδιότητας μέλους και της διαγραφής, απαιτείται αφενός αυξημένη πλειοψηφία και αφετέρου γνώμη του οργάνου στο οποίο ανήκει ο παραπεμπόμενος (εν προκειμένω της ΚΕ).

Δεκατέσσερα χρόνια μετά

Σήμερα έχουμε Τετάρτη 4 Οκτωβρίου, αλλά το 2009, πριν από 14 χρόνια, η  4η Οκτωβρίου έπεφτε Κυριακή και δεν ήταν μια Κυριακή σαν τις άλλες,  ήταν μέρα εκλογών. Σκέφτηκα λοιπόν  να γράψω ένα άρθρο για τις εκλογές εκείνες, που τις  ζήσαμε και ως ιστολόγιο. Κάθισα λοιπόν και έγραψα το άρθρο μου ωραίο-ωραίο, και μάλιστα μονορούφι,  που λένε, και  τελειώνοντας,  καθώς έβαζα τις τελευταίες πινελιές, συνειδητοποίησα με φρίκη ότι πέρυσι είχα γράψει άρθρο ακριβώς για το  ίδιο θέμα. Ου γαρ έρχεται μόνον θα  πείτε. Και τώρα τι να κάνω; Η πρώτη σκέψη ήταν να το ρίξω στον ηλεκάλαθο, αλλά μετά, διαβάζοντας και το περυσινό άρθρο, διαπίστωσα πως στα δυο άρθρα δεν θίγω τα εντελώς ίδια ζητήματα, χώρια που έχει περάσει κι ένας χρόνος με εξελίξεις. Οπότε, σας σερβίρω όχι ακριβώς ξαναζεσταμένο αλλά πάντως γνώριμο φαγητό και υπόσχομαι του χρόνου να  μη βάλω άρθρο «15 χρόνια μετά».

Το 2009, λοιπόν, ήταν η  πρώτη  χρονιά λειτουργίας του ιστολογίου μας και ήταν  και διπλή εκλογική χρονιά, αφού είχαμε τις ευρωπαϊκές εκλογές τον  Μάιο, προγραμματισμένες αυτές  και, μάλλον αναπάντεχα, τον  Οκτώβριο βουλευτικές εκλογές  που προκηρύχτηκαν στις αρχές Σεπτεμβρίου επειδή ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής «ήθελε νωπή εντολή» για την αντιμετώπιση της οικονομικής  κρίσης.

Βέβαια, εκλογές μάλλον θα γίνονταν έτσι κι αλλιώς τον Φεβρουάριο  του 2010 επειδή δεν θα υπήρχε δυνατότητα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας, ενώ και στις ευρωεκλογές  που  προηγήθηκαν το ΠΑΣΟΚ είχε έρθει πρώτο με 4 μονάδες  διαφορά,  αλλά και πάλι  οι πρόωρες εκλογές, μόλις 2 χρόνια μετά τις προηγούμενες και ενώ η  κυβέρνηση  της ΝΔ είχε  άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αιφνιδίασαν  τους περισσότερους. Μάλιστα, μια  μέρα πριν ο Καραμανλής  εκφωνήσει το διάγγελμα της παραίτησης της κυβέρνησής του, κάπου 40 βουλευτές της συμπολίτευσης είχαν επιχειρήσει να τον συναντήσουν για να προσπαθήσουν να τον μεταπείσουν.

Από τότε, και έχοντας υπόψη όσα ακολούθησαν, έχουν διατυπωθεί πολλές εικασίες  για το αν  ο Καραμανλής εξωθήθηκε (από  σκοτεινά κέντρα) στην αποχώρηση ή αν  επέλεξε να αποδράσει  εύσχημα βλέποντας το  τι ερχόταν και οριστική απάντηση δεν έχει και δεν  μπορεί φυσικά να δοθεί. Μπορούμε να  συζητάμε ώρες πάνω στο θέμα αυτό χωρίς να καταλήξουμε κάπου.

Στην προεκλογική περίοδο φάνηκε καθαρά ότι το ΠΑΣΟΚ θα νικούσε. Το ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Γιώργο Ανδρέα Παπανδρέου -ή ΓΑΠ όπως καθιερώθηκε από τότε. Πολλοί σχολιαστές στάθηκαν στα διάφορα σαρδάμ και γλωσσικά λάθη του μέλλοντος πρωθυπουργού, που δεν ξέρω αν τα θυμάστε ακόμα, όπως «μηδέν εις το πηλήκιο»  ή το «στις κάλτσες». Είχα μάλιστα υπερασπιστεί τον ΓΑΠ από τις κατηγορίες του κ. Γιανναρά, και ξανακοιτάζοντας  σήμερα εκείνο το προ 14ετίας άρθρο βλέπω πως είχα γράψει: Ξέρω επίσης ότι ο Γ. Παπανδρέου στο μικρόφωνο συνηθίζει τα σαρδάμ. Πριν από τις ευρωεκλογές, θα θυμάστε, είχε πει «στις κάλτσες» αντί «στις κάλπες», ενώ στο μεγάλο ντιμπέιτ είχε πει το γνωστό «πάση Θεού» και κάμποσα άλλα.

Το «γνωστό» ‘πάση Θεού’ το έχω  πια ξεχάσει, αλλά θυμάμαι το (μετεκλογικό βέβαια) «λίκνος» επειδή καθιερώσαμε  στο ιστολόγιο να λέμε μεταξύ μας  «λίκνος» αντί για link. Και βέβαια,  αν  μας έμεινε  μία φράση του ΓΑΠ από τις εκλογές του 2009 αυτή ήταν το «Λεφτά υπάρχουν», ιδίως  μετά τη χρεωκοπία που ακολούθησε.

Για να είμαστε δίκαιοι, ο Παπανδρέου, μιλώντας στην Κοζάνη, κατηγορώντας  τη Νέα Δημοκρατία ότι δεν διεκδίκησε κοινοτικές πιστώσεις (τότε είπε και το «μηδέν εις το πηλήκιο») κατέληξε:  Λεφτά υπάρχουν, αν τα διεκδικήσεις, αν τα προσελκύσεις με  επενδύσεις, αν νοικοκυρέψεις  το κράτος… Ακούστε τον στο 2.45 του βίντεο και παρεμπιπτόντως προσέξτε πόσο  πολύ κόσμο δείχνει να  είχε  η συγκέντρωση:

Για την ιστορία, να θυμίσω τα αποτελέσματα των  εκλογών του 2009: Το ΠΑΣΟΚ είχε έρθει  πρώτο με 43,9% και 160 έδρες, η ΝΔ δευτερη με 33,5% και στην τρίτη  θέση το ΚΚΕ με 7,5%. Τέταρτος ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη  με 5,6% υπερφαλαγγίζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα που πήρε 4,6%. Εκτός Βουλής  με 2,5% έμειναν οι Οικολόγοι Πράσινοι, οι οποίοι λίγους μήνες  νωρίτερα  στις ευρωεκλογές είχαν  ξεπεράσει το 3% και είχαν  εκλέξει βουλευτή.

Το 2009 ήταν οι τελευταίες  εκλογές στις οποίες  ίσχυσε  ένα  μοτίβο (pattern θα έλεγε ο καθηγητής  Μπαμπινιώτης) που είχε εγκαθιδρυθεί από το  1977-1981: δυο κόμματα, ένα κεντροδεξιό και  ένα κεντροαριστερό να κυριαρχούν αποσπώντας,  τα δυο τους, πάνω από το 70% και κάποτε πάνω από το 85% των ψήφων, με τα υπόλοιπα να πηγαίνουν στην  αριστερά, κάποτε και στην  άκρα δεξιά. Ακολούθησε ο τεκτονικός σεισμός του 2012 που έφερε ως προεξάρχουσα δύναμη του δεύτερου πόλου ένα κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, μια κατάσταση  που διάρκεσε ως τις εκλογές του 2023, όπου είχαμε ένα νέο μοτίβο, μονοπολικό πλέον,  που δεν ξέρουμε αν και πόσο θα διαρκέσει. Οπότε, οι εκλογές του 2009 ίσως να  φαίνονται πολύ πιο μακρινές από το σήμερα απ’ όσο φαίνονταν, το 2009, οι εκλογές του 1996.

Από τους πέντε πολιτικούς αρχηγούς του 2009 κανείς δεν βρίσκεται στη  θέση του σήμερα, είτε επειδή πέρασαν τα χρόνια είτε επειδή υπέστησαν εκλογική ήττα. Ο Γιώργος Παπανδρέου είναι βουλευτής Αχαΐας του ΠΑΣΟΚ, αφού πρόσκαιρα ίδρυσε δικό του κόμμα (ΚΙΔΗΣΟ) που έμεινε εκτός Βουλής, ο Κώστας Καραμανλής μετά την ήττα του το 2009 παραιτήθηκε και περιορίστηκε στον ρόλο του βουλευτή Θεσσαλονίκης και σε επισκέψεις σε ταβέρνες, ενώ από φέτος δεν είναι πια βουλευτής, η Αλέκα Παπαρήγα έπαψε το 2013 να είναι  ΓΓ του ΚΚΕ και την διαδέχτηκε ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ενώ στις τελευταίες εκλογές δεν έθεσε υποψηφιότητα, ο δε Γιώργος Καρατζαφέρης έμεινε εκτός Βουλής το 2012 και απέτυχαν οι μετέπειτα προσπάθειές του να  επανέλθει. Βέβαια, η κληρονομιά του ακροδεξιού ΛΑΟΣ ζει  και βασιλεύει αφού τρία στελέχη  του έχουν ηγετική  θέση στην κυβερνώσα Νέα Δημοκρατία και στην  κυβέρνηση Μητσοτάκη  ενώ ο Κυρ. Βελόπουλος βρίσκεται από το 2019 στη Βουλή ως αρχηγός της ακροδεξιάς Ελληνικής Λύσης.

Αυτές οι μετακινήσεις δεν είναι οι μόνες. Για παράδειγμα, στις εκλογές του 2009 το ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ είχε στην πρώτη θέση τον Γιάννη  Ραγκούση, ο οποίος αργότερα βρέθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ (εξελέγη βουλευτής το 2019 αλλά όχι το 2023),  ενώ και  άλλα στελέχη του «γαπικού» ΠΑΣΟΚ, όπως η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου βρίσκονται σήμερα στον  ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η Έλενα Κουντουρά, επιλαχούσα με τη  Νέα Δημοκρατία το 2009, είναι σήμερα  ευρωβουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ αφού πέρασε  από τους ΑΝΕΛ. Σημειώνω  ότι η Ασημίνα  Ξηροτύρη, επιλαχούσα βουλεύτρια Α’ Θεσσαλονίκης το 2009, στις τελευταίες εκλογές συμμετείχε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του ΚΚΕ.

Ακόμα σύντροφοι;

Ο τίτλος μπορεί  να ερμηνευτεί  με πολλούς τρόπους, πάντοτε σχετικά με τον ΣΥΡΙΖΑ και τις εκλογές για την  ανάδειξη νέας ηγεσίας.

Ας πούμε, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι σημαίνει «Πώς μπορεί να μένουν ακόμα σύντροφοι αυτοί που εδώ και ένα μήνα, και ιδίως την τελευταία βδομάδα, αντάλλαξαν βαριές κουβέντες;»

Ως προς αυτό, την Κυριακή το απόγευμα, πριν ακόμα κλείσουν οι εσωκομματικές κάλπες, έγραψα στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ:

Στην προεκλογική περίοδο, κάποια μέλη του ΣΥΡΙΖΑ τάχθηκαν υπέρ της Έφης Αχτσιόγλου, κάποια υπέρ του Στέφανου Κασσελάκη και άλλα δεν εκδηλώθηκαν. Από αύριο, είμαστε όλοι μαζί, για να λύσουμε τα προβλήματα του λαού και του τόπου.

Στο οποίο κάποιος, που δεν ξέρω, ακόμα και τώρα, με ποια από τις δύο πλευρές είχε συνταχθεί, μου απάντησε:

Βγάλαμε καρκίνο εμείς με αυτά που ακούσαμε δύο εβδομάδες και τώρα αγκαλίτσες και φιλιά; Δεν παίζει.

Και του ανταπάντησα:

Κι εσείς βγάλατε τον καρκίνο και οι άλλοι βγάλανε. Τώρα, νερό κι αλάτι. Πιο έξυπνοι είναι στα άλλα κόμματα, που σφάζονται στις εσωτερικές εκλογές αλλά μετά μένουν ενωμένοι;

Οπότε, μια δεύτερη ερμηνεία του ερωτήματος του τίτλου θα μπορούσε να είναι:

Ακόμα, σύντροφοι, συνεχίζετε τον καβγά; Οι εκλογές  τελείωσαν, νερό κι αλάτι, κοιτάμε μπροστά.

Υπάρχει και μια τρίτη ερμηνεία, που τη  σκέφτηκα ακούγοντας την Κυριακή το βράδυ, μετά την  ανακοίνωση  της  νίκης του Στ. Κασσελάκη, τον δημοσιογράφο και πρώην βουλευτή της ΝΔ κ. Μπάμπη Παπαδημητρίου να  λέει στην τηλεόραση της ΕΡΤ:

«Θα γίνει μια καλύτερη και πιο ακριβής χρήση της λέξης σύντροφος. Θα μιλάμε για τον σύντροφο του κ.Κασσελάκη και δεν θα μιλάμε για τους συντρόφους, οι οποίοι, όπως  έλεγα και πριν, μπάι  μπάι, τελειώσανε».

Πράγματι, η λέξη «σύντροφος» έχει,  ανάμεσα σε άλλες,  και αυτές τις δύο σημασίες, και στο σημείο αυτό θα πάρω υλικό από ένα παλιότερο άρθρο, από το μακρινότατο 2013, από το οποίο μας χωρίζουν 10 χρόνια και καμιά πενηνταριά έτη φωτός σε απόσταση, θάλεγε κανείς.

Η λέξη «σύντροφος» μάς έρχεται από την κλασική αρχαιότητα: είναι αυτός που ανατράφηκε μαζί με κάποιον άλλον, που συνδέεται στενά μαζί του, ο συμπαραστάτης· και ήδη από την αρχαιότητα έχει πάρει και μεταφορικές σημασίες, όπως στη γνωστή αποφθεγματική φράση του Δημάρατου που μας παραδίδει ο Ηρόδοτος, ότι «τη Ελλάδι πενίη … σύντροφός εστι», η φτώχεια είναι συνυφασμένη με την Ελλάδα. Σημειώστε  και τον  αττικό τύπο «ξύντροφος».

Στα νεότερα χρόνια η λέξη πήρε διάφορες επιπλέον σημασίες, έτσι σύντροφος ονομάστηκε ο συνεταίρος, και συντροφία η εμπορική εταιρεία, με την συχνή παλιότερα συντομογραφία Σία, π.χ. Γεωργόπουλος και Σία. Τον καιρό πριν από το Εικοσιένα, ήταν συνηθισμένο οι ναύτες, ιδίως στην Ύδρα, να μην πληρώνονται σταθερό μισθό αλλά να συμμετέχουν  με ποσοστό στα κέρδη του πλοίου -και λέγονταν «συντροφοναύτες». Κάποτε δινόταν και σαφέστερη διευκρίνιση: σύντροφοι με μερδικό – σύντροφοι με λουφέ (μισθωτοί, χωρίς ποσοστό από τα κέρδη). Σε κάποιες λαϊκές χρήσεις συντρόφι λέγεται  το σώβρακο.

Σύντροφος λέγεται και αυτός που ζει μαζί μας, με τον οποίο συνδεόμαστε με ιδιαίτερη συναισθηματική σχέση, το ταίρι μας, ο/η σύζυγος κάποτε, ιδίως όταν λέμε για τον σύντροφο της ζωής μας, αλλά και ο ερωτικός σύντροφος, ενώ τελευταία, όλο και περισσότερο, η λέξη «σύντροφος» χρησιμοποιείται στον Τύπο για κάθε ερωτική σχέση εκτός γάμου που είναι κάπως σταθερή αλλά όχι απαραίτητα μακρόχρονη, δηλ. γι’ αυτό που λέγαμε παλιότερα «ο  γκόμενός  μου / η  γκόμενά μου», «το κορίτσι μου / το αγόρι μου»,  «ο  φίλος μου / η  φίλη μου», όροι που είναι λιγότερο ευπαρουσίαστοι ή λιγότερο σαφείς.

Και βέβαια, η λέξη «σύντροφος» είναι προσφώνηση ανάμεσα σε μέλη κομμουνιστικών, αριστερών και σοσιαλιστικών κομμάτων ή κινημάτων. Με αυτή τη σημασία, του ομοϊδεάτη και του συναγωνιστή, η λέξη «σύντροφος» πρέπει να εμφανίστηκε στη γλώσσα μας στα τέλη του 19ου αιώνα. Την έχω συναντήσει στην αναρχοσοσιαλιστική εφημερίδα Επί τα Πρόσω το 1896: «Αι ιδέαι ημών διαδίδονται αθορύβως εις πάσας τας πόλεις και κωμοπόλεις της μικράς ταύτης γωνίας της Γης. Εν Αθήναις οι σύντροφοί μας εργάζονται απαύστως», διαπίστωνε με ικανοποίηση ένα άρθρο.

Κρατιδιακά μεζεδάκια

Ο τίτλος αναφέρεται σε ένα χτεσινό προ(εσω)εκλογικό μήνυμα του Στέφανου Κασσελάκη, για ένα πολιτικό αλλά και γλωσσικό θέμα, που απασχόλησε χτες αρκετά την επικαιρότητα. Επειδή ενδιαφέρθηκα για το θέμα και έγραψα και κάτι γενικότερο για τις αυριανές εσωκομματικές εκλογές, λέω να το αναδημοσιεύσω εδώ, παρόλο που έτσι αλλάζει ο καθιερωμένος χαρακτήρας του σαββατιάτικου πολυσυλλεκτικού άρθρου μας. Μια φορά στο τόσο, δεν πειράζει πολύ όμως.

Ο Στέφανος Κασσελάκης, κάνοντας ζωντανές δηλώσεις, αργά το βράδυ, στο Αιγάλεω, ακούγεται να λεει (δεν είναι ολόκληρο το βίντεο, υπάρχει και πριν και μετά διάλογος, αλλά εδώ είναι το επιμαχο σημειο):

«Είναι απαράδεκτο ο κ. Μητσοτάκης να  μην απαντάει στην  πρόκληση του κ. Ερντογάν για αναγνώριση του δεύτερου μισού, του βο… του κρατιδίου τέλος πάντων του δικού τους, στην Κύπρο».

Αμέσως μετά, ο διπλανός του, μάλλον ο βουλευτής Πέτρος Παππάς, του υποβάλλει: Ψευδοκράτος. Και ο Κασσελάκης επαναλαμβάνει «Ψευδοκράτος» και μετά θυμίζει πως όταν ήρθε ο Ερντογάν επίσκεψη στον Τσίπρα, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ότι  η μειονότητα είναι μουσουλμανική -αν και το είπε μπερδεμένα και δεν θα το κατάλαβαν όλοι.

Αλλά η ζημιά είχε γίνει, τόσο εκ δεξιών όσο και από τους εσωκομματικούς του αντιπάλους, όλοι επέκριναν τον Στ. Κασσελάκη για το ατόπημα, ότι αναγνωρίζει με τον τρόπο αυτό τις τουρκικές διεκδικήσεις.

(Προηγουμένως, ο υποψήφιος είχε πετάξει κι ένα μαργαριτάρι, όταν ζήτησε από τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ «να κατευνάσουμε τους τόνους». Οι τόνοι δεν κατευνάζονται όμως. Καλύτερα θα ήταν να κατευνάσει τους οπαδούς του. Ίσως εννοούσε «να κατεβάσουμε τους τόνους»).

Λίγες ώρες αργότερα, ο Στέφανος Κασσελάκης κυκλοφόρησε ένα βίντεο στο οποίο λέει περίπου όσα και στην ανάρτηση στο Φέισμπουκ, που βλέπετε εδώ.

Δε θα με δείτε ποτέ να κρύβομαι.

Ξεριζώθηκα όταν ήμουν 14 χρονών. Είμαι πίσω στον τόπο μου μόνιμα μόλις μερικούς μήνες.

Υπάρχουν φορές που ψάχνω να βρω μια λέξη στα ελληνικά.

Χθες, μέσα στην κούραση και την αϋπνία της περιοδείας, αυτό ακριβώς έπαθα.

Βεβαίως είναι ψευδοκράτος.

Τα Κατεχόμενα – η πληγή στην καρδιά του Ελληνισμού. Τα συμφραζόμενα, η διόρθωση που έκανα μέσα στη δήλωσή μου και το περιεχόμενο της ομιλίας μου πριν ήταν όλα ξεκάθαρα.

Ας μην ανησυχεί κανείς.

Μαθαίνω τις λέξεις πολύ γρήγορα. Είναι θέμα δύο μηνών εξάσκησης για μένα.

Για μένα οι ελληνικές λέξεις έχουν και ελληνικό νόημα μέσα τους….

(και μετά περνάει στα εθνικά θέματα και κάνει κριτική στον Κ. Μητσοτάκη).

Απομόνωσα το γλωσσικό, ας πούμε, κομμάτι της ανάρτησης. Υπερβολικό βρισκω τον όρο «ξεριζώθηκα» -που χρησιμοποιείται για πιο βίαιο εκπατρισμό, αν και θα δεχτώ πως ένα 14χρονο παιδί μπορεί να το βιώσει έτσι.

Σαχλαμάρα βρίσκω το «οι ελληνικές λέξεις έχουν  και ελληνικό νόημα μέσα τους», που ελπίζω να είναι απλώς μια πομφόλυγα και να μην κρύβει αποδοχή των θέσεων περί… νοηματικής γλώσσας.

Αλλά το γλωσσικό λάθος με το «κρατίδιο» αντί «ψευδοκράτος» το θεωρώ ασήμαντο. Και  έγραψα το εξής μανιφέστο στο Φέισμπουκ, που θα σας το σερβίρω εδώ, παρόλο που πολύ θα ήθελα να έχω άδικο σε όσα γράφω.

Το 3%

Υπάρχουν  αριθμοί και παράγωγά τους, που αποκτούν, για διάφορους λόγους, σημασίες μεταφορικές, πέρα από την αρχική τους, που είναι η δήλωση μιας ποσότητας. Λέμε, ας πούμε, «το 45άρι» -μπορεί να εννοούμε πιστόλι ή δίσκο βινυλίου, όχι μια ποσότητα από 45 αντικείμενα. Λέμε 69 και ξέρετε τι εννοούμε (μαμά μη διαβάζεις). Λέμε 53 και εννοούμε την παλιά τάση που υπήρχε στον ΣΥΡΙΖΑ (μετά έγιναν 53+, μετά Ομπρέλα, αν και όχι τα ίδια πρόσωπα).

Στον στρατό, λέγαμε 108 και εννοούσαμε το έντυπο χρέωσης -οπότε, όποιος φαντάρος είχε συχνά σκοπιά, παραπονιόταν ότι «την έχει χρεωθεί με 108». Αλλά πριν από μερικά χρόνια, 108 έγινε το συνθηματικό για να καταγγείλουν, οι αντίπαλοι της κυβέρνησης  Μητσοτάκη, τη χειραγώγηση  των μέσων ενημέρωσης, αφού η οργάνωση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα στην κατάταξη της ελευθερίας του τύπου διαπίστωσε ότι η Ελλάδα έχει κατρακυλήσει στην 108η θέση. Αυτό δεν  ισχύει πια, διότι την επόμενη χρονιά η κατάταξη άλλαξε, η Ελλάδα βρέθηκε στην 107η θέση. Κι έτσι,  άλλοτε βλέπει κανείς, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εννοώ, να αναφέρεται ο αριθμός 107 ως υπαινιγμός για την κακή κατάσταση του ελληνικού τύπου κι άλλοτε ο αριθμός 108.

Βέβαια, οι αναφορές στη θέση 107 και στη θέση 108 φαίνεται ότι δεν έπεισαν και πολλούς έξω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αφού στις εκλογές του 2023 η μεν αξιωματική αντιπολίτευση εξαερώθηκε, η δε απερχόμενη κυβέρνηση πλησίασε το 41%, με αποτέλεσμα στις μετεκλογικές αιτιάσεις των  αντιπολιτευόμενων για τη  «θέση 107» (ή 108), όπως και σε κάθε άλλη αιτίαση, η απάντηση να είναι ένας άλλος αριθμός, ένα ποσοστό για την ακρίβεια, 40% ή 41%. Και οι δυο αριθμοί έχουν βάση,  ο ένας  επειδή είναι το ακέραιο μέρος του ποσοστού της Νέας Δημοκρατίας, ο άλλος επειδή προκύπτει από τη στρογγύλευση του ποσοστού. Πάντως, ειδικά τις πρώτες μέρες μετά τις εκλογές, το «41%» ήταν η απάντηση σε όλα και για όλα, κάπως σαν το 42 του Ντάγκλας Άνταμς. Ο λαός αποφάσισε με σαράντα τα εκατό, πώς τολμάτε και διαμαρτύρεστε; «41% – Στις τρύπες σας» έγραψε κάποιος στο Τουίτερ.

Μετά, το πήραν  και οι αντιπολιτευόμενοι και το παράλλαξαν σε «σαράντα τακατό» και «σαραντανα τακατό», υπονοώντας ότι αυτό είναι το μόνο επιχείρημα των φιλοκυβερνητικών για κάθε νόσο -η αποτύπωση  της λαϊκής  προφοράς (αντί «τα εκατό»,  πολύ περισσότερο «τοις εκατό») γίνεται απαξιωτικά. Και καθώς το καλοκαίρι δεν ήταν καθόλου καλό για την κυβέρνηση  του «σαράντα τακατό» ήταν πολλές οι ευκαιρίες να αναφερθεί χλευαστικά το ποσοστό αυτό. (Έγινε και κάτι αστείο: αυτός που είχε γράψει «41% – Στις τρύπες σας», κάτοικος Έβρου, κάποια στιγμή παραπονέθηκε επειδή, σε πρόσφατη επίσκεψη  του πρωθυπουργού στον Έβρο, το σχολείο που επισκέφτηκε ο πρωθυπουργός τελούσε σε αστυνομοκρατία, ενώ ασφαλίτες εμπόδισαν πυρόπληκτους που ήθελαν να διαμαρτυρηθούν -και βέβαια αμέτρητοι χρήστες του υπενθύμισαν το τουίτ που είχε γράψει δυο μήνες νωρίτερα. Σαραντανατακατό, φίλε, τι νόμιζες;

Όμως υπάρχει κι άλλο ένα ποσοστό, που ακούγεται επίσης  πάρα πολύ αυτές τις μέρες, και που ποτέ δεν έπαψε να ακούγεται τα τελευταία δέκα χρόνια. Το έβαλα και στον τίτλο, εννοώ το 3%.

Το 3% είναι ένα ποσοστό που μπορεί  να εμφανίζεται σε διάφορα συμφραζόμενα, εδώ όμως εννοούμε το εκλογικό ποσοστό 3%. Όπως όλοι όσοι ασχολούνται ξέρουν, για να εκπροσωπηθεί ένα κόμμα στη Βουλή των Ελλήνων πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό 3%. Τέτοια όρια υπάρχουν σε πολλές χώρες, η ελληνική όμως πρωτοτυπία είναι ότι ταυτόχρονα καταργείται η πρώτη κατανομή εδρών, δηλαδή ακόμα κι αν ένα κόμμα πάρει το 100% των ψήφων σε μια περιφέρεια, ας πούμε στη Λέσβο (ή στη Ροδόπη) δεν θα βγάλει βουλευτή αν δεν συγκεντρώσει και το 3% πανελλαδικά. Αυτή η διάταξη θεσπίστηκε το 1990 επί πρωθυπουργίας Μητσοτάκη πατρός, με μη ομολογημένο αλλά ολοφάνερο σκοπό να αποκλειστούν από τη Βουλή τα μειονοτικά κόμματα. (Το αστείο είναι ότι ο ίδιος ο Μητσοτάκης, αν ίσχυε το 1977 το ίδιο σύστημα, δεν θα έμπαινε στη Βουλή με το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων, που πήρε 1,2% πανελλαδικά αλλά έπιασε το εκλογικό μέτρο στα Χανιά και στο Ρέθυμνο).

Πολλά κόμματα έχουν σκοντάψει στο κατώφλι του 3%, ας πούμε στις τελευταίες εκλογές έμεινε εκτός Βουλής το ΜΕΡΑ25. Αλλά με  ένα κόμμα έχει συνδεθεί το 3%, έστω και κάπως ανακριβώς: με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Κάπως ανακριβώς, διότι ο ΣΥΡΙΖΑ, από το 2004 που ιδρύθηκε, μόνο μια φορά βρέθηκε στο 3%, την πρώτη. Πήρε 3,3% στις εκλογές του 2004, 5% στις εκλογές του 2007, 4,6% στις εκλογές του 2009 και από το 2012 και μετά έχει περάσει σε διψήφια ποσοστά που τα ξέρετε. Ωστόσο, όχι πολύ ανακριβώς, διότι το προδρομικό σχήμα του ΣΥΡΙΖΑ, ο Συνασπισμός, εννοώ στη μορφή που είχε μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ, έχει τραυματικές εμπειρίες με το 3%. Στις εκλογές του 1993, με επικεφαλής τη Μαρία Δαμανάκη, πήρε 2,95% και έμεινε  εκτός Βουλής -θυμάμαι μάλιστα σε ένα πάνελ, πολύ νωρίς,  τον αείμνηστο Μπάμπη Αγγουράκη, τον  εκλογολόγο και γενικώς γκουρού της πληροφορικής του ΚΚΕ, να βγαίνει με δολοφονικό ύφος (που όμως ήταν το σουσούμι του, δεν  το έκανε επίτηδες) και να λέει ότι «σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, ο Συνασπισμός είναι στο 2,95%» -και έπεσε μέσα με ακρίβεια εκατοστού, ο αθεόφοβος.