Αχ έρωτα!

Του Αγίου Βαλεντίνου σήμερα, γιορτή των ερωτευμένων. Ξενόφερτη γιορτή, θα πείτε. Αλλά επειδή πρέπει ήδη να μετράει καμιά σαρανταριά χρόνια που έχει έρθει στα μέρη μας, λέω να ενδώσουμε και φέτος στο έθιμο και να ερωτολεξιλογήσουμε -και μάλιστα ακριβώς πάνω στη λέξη της ημέρας, στον έρωτα.

Ο Έρωτας συχνά παριστάνεται φτερωτός, με φαρέτρα και τόξο, που με τα βέλη του μας πετυχαίνει και  μας κάνει να ερωτευόμαστε. Στην αρχαία μυθολογία, σύμφωνα με κάποιες πηγές ήταν παιδί της Αφροδίτης,  που εδώ  τη  βλέπουμε να απειλεί ναζιάρικα με το σανδάλι της τον τραγόμορφο Πάνα. Ωστόσο, ο Ησίοδος στη  Θεογονία εμφανίζει τον Έρωτα σαν πανάρχαιη αρχέγονη θεότητα, αφού εμφανίζεται αμέσως μετά το Χάος και τη Γαία:

ἠδ᾽ Ἔρος, ὃς κάλλιστος ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι, λυσιμελής, πάντων τε θεῶν πάντων τ᾽ ἀνθρώπων δάμναται ἐν στήθεσσι νόον καὶ ἐπίφρονα βουλήν

(Αλλά κι ο Έρωτας που ο πιο ωραίος είναι ανάμεσα στους αθάνατους θεούς, αυτός που παραλύει τα μέλη και όλων των θεών κι ανθρώπων την καρδιά
δαμάζει μες στα στήθη και τη συνετή τους θέληση, στη μετάφραση του Στ. Γκιργκένη).

Λυσιμελής ο έρωτας, ωραία λέξη.

Να λεξιλογήσουμε όμως. Ο έρως είναι αρχαία λέξη, κι αν προσέξατε πιο πάνω στον Ησίοδο υπήρχε, όπως και στον Όμηρο, ο τύπος έρος, που δεν κλινόταν με οδοντικό τ, αλλά έρος, έρου, έρω, έρον. Προέρχεται από το ρήμα έραμαι που είναι αγνώστου ετύμου σύμφωνα με τα λεξικά.

Ο έρως είναι το όνομα  του θεού, βέβαια, αλλά και η αγάπη, η  ερωτική επιθυμία, συνήθως με τη σαρκική έννοια. Μεταφορικά, εκφράζει γενικά την επιθυμία, όπως ας πούμε στον Ηρόδοτο, όπου λέγεται ότι  ο Παυσανίας «ἔρωτα σχὼν τῆς Ἑλλάδος τύραννος γενέσθαι» έκανε τις συνεννοήσεις με τον  Ξέρξη.

Παιδικός έρως,  στην  αρχαιότητα, ήταν ο παιδεραστικός,  όπως εμφανίζεται π.χ. στο Συμπόσιο του Πλάτωνα. Ο Ιωάννης Συκουτρής που τόλμησε να γράψει ένα κεφάλαιο για το θέμα στην εισαγωγή της μετάφρασής του δέχτηκε τέτοιο ανελέητο κυνηγητό που γκρεμίστηκε από τον Ακροκόρινθο.

Λένε για τα ελληνικά, πως είναι από τις γλώσσες που ξέρουν τη διάκριση  ανάμεσα σε «έρωτα» και σε «αγάπη», αλλά η αγάπη είναι λέξη ελληνιστική (αν και το ρήμα, αγαπώ, ήδη ομηρικό) -πάντως, καταρχήν (και με πολλούς αστερίσκους) η λέξη «αγάπη» δεν έχει σεξουαλική χροιά, ενώ ο έρωτας έχει.

Ξεπεσμός (χρονογράφημα του Βριάρεω)

Εδώ και κάμποσο καιρό, από τον Φεβρουάριο, έχω αρχίσει να δημοσιεύω χρονογραφήματα του παππού μου, που δημοσιεύτηκαν το 1928-29 στην εφημερίδα Δημοκράτης της Μυτιλήνης, με το ψευδώνυμο Βριάρεως. Το προηγούμενο άρθρο της σειράς αυτής είναι εδώ. 

Ο Βριάρεως ήταν ένας από τους τρεις Εκατόγχειρες της Τιτανομαχίας. Το όνομα του Βριάρεω συνδέεται με το επίθ. βριαρός = ισχυρός, ενώ στην Ιλιάδα μαθαίνουμε οτι οι θεοί τον έλεγαν έτσι αλλά στους ανθρώπους ήταν γνωστός ως Αιγαίων. Στην αγγλική Βικιπαίδεια βρίσκω μια γελοιογραφία που παρουσιάζει το εργατικό κίνημα ως Εκατόγχειρα Βριάρεω, οπότε ίσως δεν είναι τυχαία η επιλογή του ψευδωνύμου από τον παππού μου. 

Τα περισσότερα από τα χρονογραφήματα αυτά τα εντόπισε και τα κατέγραψε ο φίλος ερευνητής Αριστείδης Καλάργαλης στο αρχείο του Δημοκράτη -συνολικά κατέγραψε, με επιτόπια αποδελτίωση στα γραφεία της εφημερίδας, σχεδόν 40 χρονογραφήματα για την περίοδο από Αύγουστο 1928 έως Μάιο 1929 και μου έστειλε τις φωτογραφίες, ενώ κάποια άλλα περιέχονται σε ένα τετράδιο που είχε ο παππούς μου, με κολλημένα αποκόμματα, που το είχε τιτλοφορήσει «Περισωθέντα νεανικά αμαρτήματα». 

Το σημερινό χρονογράφημα δεν ξέρω πότε ακριβώς δημοσιεύτηκε, διότι δεν έχει σημειώσει την ημερομηνία ο Αρ. Καλάργαλης, πάντως είχε τον  υπέρτιτλο «Μυτιληναϊκοί περίπατοι». Ποιον αφορά ο ξεπεσμός; Δεν θέλω να το μαρτυρήσω, διαβάστε το -άλλωστε δεν είναι και μεγάλο.

ΞΕΠΕΣΜΟΣ

Κατά την εφετινήν σεζόν των αυτοκτονιών -γιατί και οι αυτοκτονίες απέ­κτησαν ιδικήν των σεζόν—εσημειώθη κατά τας αθηναϊκάς εφημερίδας έν αρκετά παράδοξον γεγονός. Νεαρός τις σπουδαστής αποκτήσας προώρως την πείραν της ζωής και αποφασίσας να αποδημήσει εις Κύριον κατέλιπε χάριν της υστεροφημίας το εξής σημείωμα: «Κύριοι, μη νομίσετε πως σκοτώνομαι από αισθηματικούς λόγους!»

Αχ, καημένε Έρωτα πού κατήντησες!! Το περίμενες ποτέ σου συ ο «ανίκατος μάχαν» πως θα ηττηθείς από δεκαοκταετές μωρό, πως θα ξεκουρελιαστείς κατά τον οικτρότερον τρόπον από έναν που έπρεπε να ’ναι υποχείριός σου; Πού είναι ο ασπασμός των Αγγέλων προς τα άστρα, ο Μιμήκος και η Μαίρη και τα τρίστηλα άρθρα των εφημερίδων περί του «χθεσινού διπλού αισθηματικού δρά­ματος»;

Κατήντησες πιά ντεμοντέ καημένε Έρωτα και απολακτίζεσαι από μειράκια και δεσποινίδια που άλλοτε επρόφεραν το όνομά σου γεμάτα θρησκευτικήν συγκίνησιν, και τα έπιανε ιερόν δέος και τρεμούλα στο πρώτο άγγελμά της φτερούγας σου.

Ποιος φταίει; Μήπως ο Λασκαράτος που σε φοβέρισε πως ·

και κείνες τσι σαΐτες οπού φέρεις
θα σου τις βάνω μάτσο εκεί πού ξέρεις

εξετέλεσε την φοβεράν απειλήν του, ή μήπως και συ ο πιο αθάνατος απ’ τους Αθανάτους υπέκυψες στο Νόμο της φθοράς που υποτάσσει με τη σιδερένια πυγμή του κάθε Θεό που γέρασε και κάθε δοξασία που πέρασε ο καιρός της;

Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2023

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ,  όπου η δολοφονία του Κ. Βιδάλη τιμάται στις 12 του μήνα ενώ συνέβη στις 13.

Τρ  1	Αυτοκτονία Νικολάου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Τε  2	† Ερρίκου Καρούζο
Πε  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Πα 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Σα 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Κυ 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Δε 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου. Και του μπλόκου του Βύρωνα.
Τρ 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ
Τε 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Πε 10	Γενέσιον Ίαν Άντερσον, στυλοβάτου των Τζέθρο Ταλ
Πα 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου
Σα 12	Κωνσταντίνου Βιδάλη, του ερευνητού δημοσιογράφου αναίρεσις, υπό των συμμοριτών του Σούρλα
Κυ 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Δε 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού και Νικολάου Φέρμα, του μαγκίτη. Και Νικολάου Πλουμπίδη εκτέλεσις.
Τρ 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Τε 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Πε 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Πα 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Σα 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Κυ 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Δε 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Τρ 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Τε 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Πε 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Πα 25	Ταχτσή Κωνσταντίνου αναίρεσις
Σα 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Κυ 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Δε 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Τρ 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Τε 30	Ρογήρου Βάκωνος
Πε 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Να θυμηθούμε, με την ευκαιρία, το ιστορικό μυθιστόρημα Αύγουστος του John Wiliams, εκδόσεις Gutenberg,  που αναφέρεται στον  αυτοκράτορα, όχι στον  μήνα.

Εσείς κουμουλώνετε στα Κούλουμα;

Καθαροδευτέρα σήμερα, ή αλλιώς Κούλουμα, που το ιστολόγιο εύχεται να τα περάσετε ζεστά και όμορφα, με αγαπημένη παρέα και με άφθονο κρασί και μεζέδες. (Ο ιστολόγος δυστυχώς θα τα περάσει στα ξένα, επομένως ξενέρωτα). 

Θα επαναλάβω σήμερα ένα άρθρο που το είχα βάλει το 2015, το οποίο, μια και εδώ λεξιλογούμε, περιστρέφεται γύρω από δύο λέξεις, τη μία λόγω της ημέρας και την άλλη από σπόντα. 

Λόγω της ημέρας, για τα Κούλουμα. Από σπόντα, επειδή σε παλιότερο άρθρο είχα αναφέρει το ρήμα «γκουμουλώνω» ή «κουμουλώνω», που εμείς στην οικογένεια το χρησιμοποιούμε σαν σχετλιαστικό συνώνυμο του «τρώω», ιδίως όταν κανείς τρώει πολύ. Τη λέξη την έχω δυο-τρεις φορές χρησιμοποιήσει και στο ιστολόγιο, πχ κάποτε είχα γράψει:

Βέβαια, κάποιοι ξεπερνούν και τη χόρταση, κυριολεκτικά ή μεταφορικά: καταβροχθίζουν, χλαπακιάζουν, γουρουνιάζουν, σαβουρώνουν, γκουμουλώνουν, ντερλικώνουν, τρώνε τον αγλέουρα, τον αβλέμονα, τον άμπακο, τον περίδρομο, το καταπέτασμα, την κάνουν ταράτσα.

(Λείπει από τον παραπάνω κατάλογο και το «φαρμακώνω» που το έλεγε η γιαγιά μου η Αιγινήτισσα).

Ωστόσο, η λέξη αυτή δεν υπάρχει στα μεγάλα λεξικά, αλλά και ελάχιστα γκουγκλίζεται, ενώ σε προηγούμενο άρθρο που σας είχα ρωτήσει δεν νομίζω να την ήξερε κανείς. Βρίσκω όμως το «κουμουλώνω» σε κάποια τοπικά γλωσσάρια, με τη σημασία «σωρεύω, μαζεύω πολλά πράγματα το ένα πάνω στο άλλο», και αλλού «γεμίζω δοχείο ξέχειλο», ενώ το έχει χρησιμοποιήσει και ο Καζαντζάκης στην Οδύσσεια. Κι έτσι δεν πρόκειται για οικογενειακή μας λέξη, αν και ανανεώνω το ερώτημα, αν εσείς ξέρετε τη λέξη «(γ)κουμουλώνω».

Βέβαια, η ετυμολογία της είναι προφανής: από το κούμουλο = σωρός, ιδίως σωρός από χώμα ή πέτρες, δάνειο από το λατινικό cumulus. H λέξη έχει μπει από τον Μεσαίωνα τουλάχιστον στη γλώσσα: ο Μανουήλ Μαλαξός περιγράφει, στους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας, τη σκηνή της αποπομπής ενός πρώην Πατριάρχη από το χριστεπώνυμον πλήθος:

καὶ ἔρρυπταν πέτραις ἀπὸ τῆς στράταις καὶ ἀπὸ τοὺς φόρους, καὶ ἔκαμναν κουμούλια μὲ ταῖς πέτραις, ἀναθεματίζοντες αὐτὸν…

Όσο για τα Κούλουμα, τα ενδιαφέροντα σημεία (πέρα από το τι κρασί θα πιούμε και με τι μεζέδες θα το συνοδέψουμε) είναι δύο, αφενός η εξάπλωση του όρου και αφετέρου η ετυμολογία του.

Πράγματι, στις προηγούμενες συζητήσεις πολλοί σχολιαστές επισήμαναν ότι στην παιδική τους ηλικία και στον τόπο καταγωγής τους η λέξη «Κούλουμα» ήταν άγνωστη και ότι την έμαθαν αργότερα, στην Αθήνα ή/και από την τηλεόραση. Φαίνεται ότι η λέξη δεν ήταν γνωστή στη Μακεδονία και τη Θράκη, ενώ δεν θυμάμαι να την έλεγε κι η μυτιληνιά γιαγιά μου. Αλλού όμως ήταν γνωστή από παλιά, π.χ. στην Κέρκυρα και στην Κεφαλονιά, ή στο Γαλαξίδι, άρα δεν πρόκειται για αυστηρά αθηναϊκή λέξη.

Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2022

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Δε  1	Αυτοκτονία Νικολάου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Τρ  2	† Ερρίκου Καρούζο
Τε  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Πε 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Πα 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Σα 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Κυ 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου. Και του μπλόκου του Βύρωνα.
Δε 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ
Τρ 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Τε 10	† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Πε 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου
Πα 12	Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Σα 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Κυ 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού και Νικολάου Φέρμα, του μαγκίτη.
Δε 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Τρ 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Τε 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Πε 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Πα 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Σα 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Κυ 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Δε 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Τρ 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Τε 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Πε 25	Ταχτσή Κωνσταντίνου αναίρεσις
Πα 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Σα 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Κυ 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Δε 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Τρ 30	Ρογήρου Βάκωνος
Τε 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Να θυμηθούμε, με την ευκαιρία, το ιστορικό μυθιστόρημα Αύγουστος του John Wiliams, εκδόσεις Gutenberg.

Μαρία (αφορεσμένο διήγημα του Χρήστου Χωμενίδη)

Θα αναδημοσιεύσω σήμερα, αν και όχι πια επίκαιρο, ένα χριστουγεννιάτικο διήγημα, που δημοσιεύτηκε στις 20 Δεκεμβρίου στον ιστότοπο in.gr. Από εκεί είναι και η εικόνα που κοσμεί το άρθρο.

Ποιος ο λόγος, θα αναρωτηθείτε, να βάζουμε κατόπιν εορτής ένα κείμενο που, κατά πάσα πιθανότητα, γράφτηκε για να διαβαστεί εκείνες τις μέρες. Πέρα από το ότι ακόμα κι επικαιρικό να είναι ένα διήγημα δεν χάνει την αξία του αν διαβαστεί άλλη στιγμή, υπάρχει λόγος για την αναδημοσίευση: το διήγημα του Χωμενίδη κέρδισε την αμφίβολη δόξα να αποτελέσει αιτία αφορισμού του συγγραφέα του, ο οποίος έτσι συναντάει τον Ανδρέα Λασκαράτο, που κι αυτός είχε αφοριστεί πριν από 166 χρόνια, αφορισμός ο οποίος άρθηκε πολλά χρόνια αργότερα, έναν χρονο πριν πεθάνει πλήρης ημερών ο μεγάλος σατιρικός.

(Για να προλάβω ενστάσεις: αν δεν κάνω λάθος, και διορθώστε με, ο Εμμανουήλ Ροΐδης δεν έχει αφοριστεί ο ίδιος, αλλά μόνο το έργο του Πάπισσα Ιωάννα, ενώ ο Νικ. Καζαντζάκης δέχτηκε μεν απειλές για αφορισμό, αλλά δεν αφορίστηκε απ’ όσο ξέρω).

Βέβαια, σε αντίθεση με τον Λασκαράτο, ο αφορισμός του Χωμενίδη μάλλον δεν είναι έγκυρος, αφού δεν έγινε από την Ιερά Σύνοδο, όπως επιβάλλουν οι κανόνες, αλλά από έναν ιερωμένο μόνο, από τον διαβόητο Αμβρόσιο, πρώην μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, που επανειλημμένα έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη (και το ιστολόγιο) με τις ξενοφοβικές, ρατσιστικές, ομοφοβικές, ισλαμοφοβικές και ακροδεξιές απόψεις του.

Ο Αμβρόσιος λοιπόν την περασμένη Κυριακή αφόρισε τον Χρήστο Χωμενίδη, για το διήγημα που θα διαβάσετε, και τον Ηλία Μόσιαλο, για το πασίγνωστο πλέον μιμίδιο με τον κρίνο (για το οποίο γράψαμε στο ιστολόγιο). Όπως διαβάζω στην ηλεφημερίδα Πελοπόννησος, ο Αμβρόσιος είπε από άμβωνος:

Όθεν, οφειλετικώς προνοούμενοι του πνευματικού συμφέροντος σύμπαντος του Ορθοδόξου Πληρώματος,
έγνωμεν καταδικάσαι τον ασεβέστατον και βλάσφημον τούτον άνδρα, τον Χρήστον Χωμενίδην, αφορίσαι δε και εκκόψαι τούτον του Σώματος της Μητρός ημών Εκκλησίας.

Το κείμενο του αφορισμού, όσο μπορούμε να το καταλάβουμε στη γλώσσα που είναι γραμμένο, προκαλεί ανατριχίλα (διόρθωσα μερικά λαθάκια αλλά θα μου ξέφυγαν κάποια άλλα).

Αφωρισμένος είη παρά της Παναγίας, Ομοουσίου, Ζωοποιού και αδιαιρέτου Τριάδος, του ενός τη φύσει Θεού και Κυρίου Παντοκράτορος, ως και παρά της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, της και Τρυπητής επονομαζομένης. Κατηραμένος, ασυγχώρητος, και μετά θάνατον άλυτος και τυμπανιαίος έστω. Κληρονομήσαι την λέπραν του Γιεζή και την αγχόνην του προδότου Ιούδα. Σχισθείσα η γη και καταπίοι αυτόν ως τον Δαθάν και Αβειρών. Τα υπάρχοντα αυτού έστωσαν εις διαρπαγήν. Συνεκλειπέτωσαν εκ της οικίας αυτού, ως εκλείπει καπνός από προσώπου πυρός. Εν γενεά μιά εξαλειφθείη το όνομα αυτού. Άγγελος Σατάν προπορευέσθω έμπροσθεν αυτού. Γένοιτο κατάβρωμα των σκωλήκων, στένων και τρέμων επί της γης ως ο Κάιν. Πρόσωπον Θεού ου μη ίδη. Είη υπόδικος τω αιωνίω αναθέματι και υπέκκαυμα της ατελευτήτου κολάσεως, έχοιεν δε και τας αράς απάντων των Οικουμενικών Συνόδων και λοιπών αγίων Πατέρων.

Ει δε τις των Ορθοδόξων χριστιανών συγχρωτίζεται και συνεργεί αυτώ, και ούτος έσται κατάκριτος από της Εκκλησίας. Ο δε Θεός της υπομονής και της παρακλήσεως δώη ἡμίν το αυτό φρονείν, εν αλλήλοις, κατά Χριστόν Ιησούν, ίνα ομοθυμαδόν και εν ενί στόματι δοξάζωμεν τον Θεόν και Πατέρα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού (Ρωμ. 1,5), Ου η χάρις και το άπειρον έλεος είη μετά πάντων υμών. Αμήν!

Ξαναλέω ότι ο αφορισμός δεν είναι έγκυρος, οπότε μπορείτε άφοβα να συγχρωτίζεστε με τον κ. Χωμενίδη, όσοι είστε γνωστοί ή φίλοι του, δεν θα φάτε αποκλεισμό από την εκκλησία (εκτός, ίσως, αν πάτε στα Καλάβρυτα). Άλλωστε ο κ. Αμβρόσιος πέρυσι είχε αφορίσει τον πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη και την υπουργό Παιδείας Νίκη Κεραμέως αλλά και τον τότε υφυπουργό Νίκο Χαρδαλιά, καταλαβαίνουμε δηλαδή ότι δεν πρόκειται για σοβαρό πρόσωπο -επικίνδυνος είναι, σοβαρός όχι. Όπως καταδικάζουμε τους φανατικούς μουφτηδες που βγάζουν φετφάδες για την εκτέλεση του ενός ή του άλλου βλάσφημου, πρέπει να καταδικάσουμε και τον αγιατολάχ των Καλαβρύτων και να εκφράσουμε αλληλεγγύη στον συγγραφέα. (Όπως ξέρετε, με τον κ. Χωμενίδη έχουμε επανειλημμένα συγκρουστεί για διάφορα θέματα -αλλά έτερον εκάτερον).

Με βάση τα παραπάνω, ο τίτλος που έβαλα, όπου χαρακτηρίζω το διήγημα «αφορεσμένο» ελέγχεται ως ανακριβής, αφού ο αφορισμός αφορούσε τον συγγραφέα. Ωστόσο, τον ίδιο όρο (εντάξει, «αφορισμένο» έγραψε) χρησιμοποίησε και ο ίδιος ο Χρ.Χωμ. σε ανάρτησή του, που τη βλέπετε εδώ, οπότε νομίζω πως μπορώ να τον μιμηθώ. Μπορείτε επίσης εδώ να δείτε μια σύντομη εμφάνιση του συγγραφέα σε δελτίο ειδησεων όπου σχολιάζει τον αφορισμό του.

Δημοσιεύω λοιπόν το επίμαχο διήγημα, όπως δημοσιεύτηκε στο in.gr, διορθώνω όμως δυο-τρία ορθογραφικά (πιλοφόρι, σισίτιο, θράσσος, Κεντηρίων κτλ.). Ένα πράγμα δεν ξέρω και θα ήθελα να το διευκρινίσει όποιος ξέρει: αν το διήγημα γράφτηκε τώρα, ειδικά για το in.gr, ή αν ήταν ήδη γραμμένο και δημοσιευμένο σε βιβλίο και από εκεί το αναδημοσίευσαν. Μάλλον το πρώτο, αλλά δεν είμαι βέβαιος.

ΜΑΡΙΑ

Η εντολή ήταν αυστηρή. Μας την έδωσαν στην πατρίδα, όταν πήραμε τη μετάθεση. Μας την επανέλαβε ο διοικητής των δυνάμεών μας μόλις φτάσαμε σε αυτή την πνιγηρή από τη ζέστη και τη σκόνη χώρα. «Δεν θα γαμπρίζετε με ντόπιες! Στην καλύτερη θα σας κολλήσουν αρρώστιες. Στη χειρότερη θα σας υποκλέψουν στρατιωτικά μυστικά και θα σας εκτελέσουμε για εσχάτη προδοσία, αν δεν σας σφάξουν εκείνες γυμνούς στο κρεβάτι. Εχιδνες είναι! Μας μισούν! Ηλίθιοι, ε ηλίθιοι!». Μαλάκωσε έπειτα ο στρατηγός, σκούπισε με ένα καρό μαντήλι το ιδρωμένο πρόσωπό του, σχεδόν χαμογέλασε. «Για τη δουλειά σας περιμένουν τα δικά μας κορίτσια. Πεντακάθαρα και τριπλοτσεκαρισμένα. Προοοο-σχή! Ανάπαυση!».

Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2021

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα. Nα σημειώσω ότι σήμερα που η πρώτη του μηνός πέφτει Κυριακή, το μηνολόγιο εκτοπίζει το καθιερωμένο κυριακάτικο λογοτεχνικό μας κείμενο.

 

Κυ  1	Αυτοκτονία Νίκου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Δε  2	† Ερρίκου Καρούζο
Τρ  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Τε 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Πε 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Πα 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Σα 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου. Και του μπλόκου του Βύρωνα.
Κυ 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιτρανάθ Ταγκόρ
Δε 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Τρ 10	† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Τε 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου και Λεωνίκου γενέσιον
Πε 12	Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Πα 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Σα 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού
Κυ 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Δε 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Τρ 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Τε 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Πε 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Πα 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Σα 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Κυ 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Δε 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Τρ 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Τε 25	Αλκιδάμαντος του ρήτορος
Πε 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Πα 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Σα 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Κυ 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Δε 30	Ρογήρου Βάκωνος
Τρ 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Να θυμηθούμε, με την ευκαιρία, το ιστορικό μυθιστόρημα Αύγουστος του John Wiliams, εκδόσεις Gutenberg.

Τα τάλιρα της κοιλάδας

Τάλιρα βεβαίως δεν υπάρχουν σήμερα, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Μια από τις παράπλευρες συνέπειες της εισαγωγής του ευρώ πριν από 20+ χρόνια, ήταν και ότι έθεσε υπό αμφισβήτηση όλους τους όρους που υπήρχαν για να δηλώνουν διάφορες αξίες κερμάτων της εποχής της δραχμής: το δίφραγκο και το τάλιρο κυρίως, αλλά ακόμα και το δεκάρικο και το εικοσάρικο.

Βέβαια, η γλώσσα είναι συντηρητική. Κι αφού ακόμα επιζούν στην ομιλία μας οι παράδες (ή δεν επιζούν;) και τα φράγκα, που έχουν πάψει να ισχύουν εδώ και πολλές πολλές δεκαετίες, αιώνες μάλλον, λογικό είναι και το δίφραγκο και το τάλιρο να αντισταθούν για κάποιο διάστημα στην επίθεση του δίευρου και του πεντάευρου (εγώ τα κλίνω, και τα γράφω «δίευρο», «πεντάευρο»).

Τέλος πάντων, αφού ακόμα τα θυμόμαστε τα τάλιρα, καλό είναι να τους αφιερώσω το σημερινό άρθρο, στο οποίο, σας προειδοποιώ, θα πω μερικά πράγματα που τα έχω ήδη ξαναγράψει, αν και θα προσθέσω και πολλά καινούργια.

Το τάλιρο λοιπόν ήταν το κέρμα των πέντε δραχμών. Πρόκειται για δάνειο από το ιταλ. tallero ή από το βενετικό talaro, αλλά η ετυμολογία της λέξης μάς πηγαίνει αρκετά βορειότερα.

Tal στα γερμανικά είναι η κοιλάδα. Λοιπόν, στην κοιλάδα του Αγίου Ιωακείμ, που σήμερα βρίσκεται στην Τσεχία και λέγεται Jachymov, αλλά στη γερμανοκρατούμενη Βοημία λεγόταν Joachimsthal με την τότε ορθογραφία, υπήρχε ασήμι, από το οποίο έκοψαν το 1519 ωραία αστραφτερά ασημένια νομίσματα, που τα είπαν, όχι με πολλή φαντασία είναι η αλήθεια, Joachimsthaler. Τα νομίσματα αυτά είχαν, ως φαίνεται, μεγάλο σουξέ, και η συγκεκομμένη λέξη thaler περνάει στις άλλες γερμανικές διαλέκτους, και κατηφορίζει ως την Ιταλία, ως tállero, από την οποία την πήραμε κι εμείς, τάλιρο, αν και μπορεί ο δανεισμός όπως είπα να έγινε από τον βενετικό τύπο, αφού και στη χώρα μας υπάρχει ο τύπος «τάλαρο» που μπορεί να είναι παλιότερος.

Βέβαια, αν είστε οπαδοί του Γκας Πορτοκάλος, όπως η αείμνηστη κ. Τζιροπούλου, θα προτιμήσετε μιαν ελληνοπρεπή (παρ)ετυμολογία, και θα προσφύγετε στον ομηρικό «τάλαρο», που σημαίνει «καλάθι», λέξη που μάλιστα επιβιώνει σε διαλεκτικές μορφές και σήμερα (ταλάρια στην Ήπειρο και στην Κύπρο) -και αφού συμβαίνει τα μέτρα βάρους ή όγκου να χρησιμοποιούνται και για ονομασίες νομισμάτων, ποιος μας πιάνει, η παρετυμολογία είναι έτοιμη, κι αν κάποιος παρατηρήσει ότι κάνετε άλματα χιλιετιών τον προσπερνάτε αγέρωχα, τον ανθέλληνα.

Επιστρέφουμε στην επιστημονική ετυμολογία, που έχει να μας δώσει κι άλλα ταξίδια. Διότι το thaler δεν κατηφόρισε μονάχα στα μέρη μας. Αφού αποτέλεσε το πιο διαδεδομένο νόμισμα στη βόρεια Γερμανία και στις σκανδιναβικές χώρες, πέρασε και στα ολλανδικά ως daler και από εκεί το πήραν οι Εγγλέζοι ως dollar.

Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2020

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα. Nα σημειώσω ότι σήμερα που η πρώτη του μηνός πέφτει Σάββατο, δεν έχουμε μεζεδάκια. Τα μεζεδάκια πάνε αύριο, στη θέση του λογοτεχνικού κειμένου.

 

Σα  1	Αυτοκτονία Νίκου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Κυ  2	† Ερρίκου Καρούζο
Δε  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Τρ 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Τε 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Πε 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Πα 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου. Και του μπλόκου του Βύρωνα.
Σα 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιτρανάθ Ταγκόρ
Κυ 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Δε 10	† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Τρ 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου και Λεωνίκου γενέσιον
Τε 12	Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Πε 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Πα 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού
Σα 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Κυ 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Δε 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Τρ 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Τε 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Πε 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Πα 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Σα 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Κυ 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Δε 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Τρ 25	Αλκιδάμαντος του ρήτορος
Τε 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Πε 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Πα 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Σα 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Κυ 30	Ρογήρου Βάκωνος
Δε 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Παρεμπιπτόντως, η φίλη μας ΜΑ πέρυσι είχε προτείνει το ιστορικο μυθιστόρημα Αύγουστος του John Wiliams, εκδόσεις Gutenberg.

Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2019

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Πε  1	Αυτοκτονία Νίκου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Πα  2	† Ερρίκου Καρούζο
Σα  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Κυ 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Δε 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Τρ 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Τε 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου
Πε 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιτρανάθ Ταγκόρ
Πα 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Σα 10	† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Κυ 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου και Λεωνίκου γενέσιον
Δε 12	Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Τρ 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Τε 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού
Πε 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Πα 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Σα 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Κυ 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Δε 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Τρ 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Τε 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Πε 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Πα 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Σα 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Κυ 25	Αλκιδάμαντος του ρήτορος
Δε 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Τρ 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Τε 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Πε 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Πα 30	Ρογήρου Βάκωνος
Σα 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Ο Αύγουστος είναι ο δεύτερος μήνας του χρόνου που πήρε τ΄όνομά του από ιστορικό πρόσωπο -ο άλλος είναι ο Ιούλιος. Προηγουμένως ονομαζόταν Sextilis, έκτος μήνας δηλαδή στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο. Η ονομασία δεν άλλαξε όταν προστέθηκαν ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος στην αρχή, κι έτσι ο Sextilis ήταν πια όγδοος μήνας. Αρχικά ο Σεξτίλις είχε 29 μέρες, όταν όμως ο Ιούλιος Καίσαρας έκανε τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου (που από τότε ονομάστηκε Ιουλιανό), του πρόσθεσε δυο μέρες. Ο Σεξτίλις ονομάστηκε Αύγουστος (Augustus) προς τιμή του αυτοκράτορα Αύγουστου, πράγμα που έγινε το 8 π.Χ. δηλαδή ενώ ζούσε ο αυτοκράτορας. Ωστόσο, δεν είναι αλήθεια αυτό που λέγεται, ότι τότε ο αυτοκράτορας Αύγουστος πρόσθεσε μια μέρα στον μήνα “του”, που την πήρε από τον Φλεβάρη, για να μην υστερεί ο μήνας “του” από τον Ιούλιο. Όπως είπα, την επιμήκυνση του μήνα την είχε κάνει ο Ιούλιος Καίσαρας.

Να πούμε εδώ ότι στα λατινικά το επίθετο augustus σήμαινε μεγαλοπρεπής, λέξη που έχει περάσει στις νεότερες γλώσσες. Μάλιστα στα αγγλικά το august, που σημαίνει «επιβλητικός, μεγαλοπρεπής, σεβάσμιος» (π.χ. an august figure) συμπίπτει με το όνομα του μήνα (August) ενώ στα γαλλικά το αντίστοιχο επίθετο είναι auguste αλλά το όνομα του μήνα έχει περάσει από κάμποσα κύματα κι έχει γίνει Août.

Του Λαζάρου μεζεδάκια

Που βέβαια ονομάζονται έτσι επειδή σήμερα είναι το Σάββατο του Λαζάρου, παραμονές της Μεγαλοβδομάδας. Για τα λαογραφικά της ημέρας, δείτε και ένα χρονογράφημα του Γιώργου Κοτζιούλα για τα Λαζαρούδια, ενώ σε όσους μας διαβάζουν από την Αθήνα να ξεκινήσω υπενθυμίζοντας (διότι αν το αφήσω για το τέλος, όπως συνηθίζεται, θα είναι αργά), ότι σε λίγη ώρα, στις 12 το μεσημέρι, θα γίνει στο Polis Art Café η παρουσίαση του βιβλίου μου «Η γλώσσα έχει κέφια». Θα μιλήσουν οι φίλοι Παντελής Μπουκάλας και Στρατής Μπουρνάζος. Σπεύσατε, σπεύσατε!

Σαν ορντέβρ, από το Star, αναγγελία για τα καινούργια επεισόδια της σειράς Game of thrones.

Δεν αμφιβάλλω πως η τηλεθέαση του πρώτου επεισοδίου ήταν «επική», όπως το θέλει το κλισέ. Είδα άλλωστε αρκετούς φίλους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να προειδοποιούν με φριχτές απειλές τους σποϊλεράδες που θα τολμούσαν να φανερώσουν τι γίνεται στα καινούργια επεισόδια. Βέβαια, δεν είμαι ο αρμοδιότερος να σχολιάσω, αν κρίνουμε από το ότι μέχρι πρόσφατα δεν ήξερα αν αυτό το Game of thrones είναι κινηματογραφική ταινία, τηλεοπτική σειρά ή βιντεοπαιχνίδι -κάποια στιγμή ρώτησα και έμαθα, αλλά δεν έχω παρακολουθήσει ούτε ένα λεπτό από τα προηγούμενα επεισόδια, μ’ άλλα λόγια ‘αρχίστε το έπος χωρίς εμένα’.

Ωστόσο, με προβληματίζει η αναφορά σε 415 χώρες. Στον πλανήτη μας δεν υπάρχουν ούτε οι μισές -πώς κλείνει ο λογαριασμός; Υπολογίζουν άραγε μία προς μία τις πολιτείες των ΗΠΑ ή άλλων ομοσπονδιακών κρατών; Μετράνε τάχα μελλοντικές χώρες που θα ιδρυθούν σε άλλους πλανήτες; Μήπως μεταδίδεται η σειρά και στην Κοίλη Γη; Όποιος ξέρει ας μας πει.

* Συνεχίζω με μια φρέσκια ακλισιά, από χτες. Σε ρεπορτάζ από τη Βουλή, το tvxs έγραψε ότι ο Πάνος Καμμένος επιτέθηκε στον προεδρεύων».

Αν είχαμε τον τύπο «ο προεδρεύοντας», φυσικά, θα έγραφαν «επιτέθηκε στον προεδρεύοντα», δεν θα το άφηναν άκλιτο. Η ακλισιά εμφανίζεται στους τύπους που δεν εχουν ενταχθεί στο κλιτικό της νεοελληνικής.

Από τον μπαμπακόσπορο στα γκαφρά: οι 50 αποχρώσεις των χρημάτων

Το σημερινό άρθρο ξεπήδησε από μια συζήτηση στην ομάδα Υπογλώσσια του Φέισμπουκ, στην οποία έγινε λόγος για τους πάμπολλούς τρόπους που έχουμε στη γλώσσα μας για να αναφερθούμε στα χρήματα.

Σκέφτηκα λοιπόν να μαζέψω εδώ όσα ακούστηκαν σε εκείνη τη συζήτηση, σχολιασμένα, να εμπλουτίσω και τον κατάλογο (άντλησα πολύ υλικό από το slang.gr), και βέβαια να σας καλέσω να προσθέσετε κι εσείς τον… οβολό σας. Κάτι ανάλογο, θυμίζω, είχαμε κάνει σχετικά πρόσφατα με τις εκφράσεις για το μεθύσι, οπότε είχαμε δει τις 50 αποχρώσεις της μέθης.

Βέβαια, στο ιστολόγιο έχουμε επανειλημμένα αναφερθεί στα συνώνυμα των χρημάτων. Ξεσηκώνω μια παράγραφο από παλιό μου άρθρο:

Διότι βέβαια, όταν ο Δημοσθένης φώναζε στην εκκλησία του δήμου: «δει δε χρημάτων και άνευ τούτων ουδέν εστι γενέσθαι των δεόντων» δεν εννοούσε τα πράγματα, ούτε τα χρειώδη, αλλά ειδικώς εννοούσε τα χρήματα: τα λεφτά, τα νομίσματα, τη μονέδα, τα όβολα, τους παράδες, τα γρόσια, τα άσπρα, τα πεκούνια, τα στάμενα· τα τάλιρα, τα φράγκα, τα μπικικίνια, τα ψιλά, τα λιανά, το μαρούλι, το χαρτί, το μαλλί, το μπαγιόκο, το παραδάκι, το αρζάν· τα δίφραγκα, τα καπίκια, τα μπακίρια, το καύσιμο, το μπερντέ, τα γκαφρά, τα πετσετάκια, τα ευρώπουλα, για να κάνουμε μια κάθε άλλο παρά εξαντλητική καταγραφή διάφορων ονομασιών -και ελπίζω να μη με θεωρήσετε ασεβή που κόλλησα πλάι στους αρχαίους μας προγόνους τις αργκοτικές ονομασίες της τρέχουσας επικαιρότητας, που ασφαλώς μερικές θα αποδειχτούν εφήμερες και θα ξεχαστούν σε μερικές δεκαετίες, όπως έχει σχεδόν ξεχαστεί σήμερα ο «μπαμπακόσπορος» τον οποίο απαιτούσαν οι ήρωες των Χαλασοχώρηδων του Παπαδιαμάντη για να πουλήσουν την ψήφο τους.

Εδώ θα αναφέρουμε περισσότερες ακόμα ονομασίες, με κάποιον σχολιασμό σε ορισμένες περιπτώσεις. Καλείστε να συμπληρώσετε τον κατάλογο. Για να πάρουμε μπρος, βάζω ένα τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη (δικοί του και οι στίχοι) πολύ σχετικό με το θέμα μας, Τα λεφτά:

Λοιπόν, σε αλφαβητική σειρά:

Μηνολόγιον Αυγούστου έτους 2018

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Τε  1	Αυτοκτονία Νίκου Ζαχαριάδη στο Σουργκούτ της Σιβηρίας
Πε  2	† Ερρίκου Καρούζο
Πα  3	Κοίμησις Ιωάννου Παπαϊωάννου του μελωδού και Ανδρέου Εμπειρίκου του υπερρεαλιστού
Σα 4	† Ιωάννου Χριστιανού Άντερσεν, του μυθοποιού
Κυ 5	Κοίμησις Μέριλυν Μονρόε, Ρίτσαρντ Μπάρτον, σερ Άλεκ Γκίνες. Και γενέσιον Άννης-Σίλιας της διαδικτυακής φίλης. Και του ενός εκ των δύο αριστουργημάτων που εποίησε ο Νικοκύρης.
Δε 6	Γενέσιον Αλεξάνδρου Φλέμιγκ, του ευεργέτου της ανθρωπότητος. Και των εν Χιροσίμα αμάχων.
Τρ 7	Ηρακλείτου, του Εφεσίου φιλοσόφου
Τε 8	Του Ινδού διανοητού Ραμπιτρανάθ Ταγκόρ
Πε 9	Ανάληψις Απολλωνίου του Τυανέως εκ του ιερού της Δικτύννης. Και των νεκρών στο Ναγκασάκι.
Πα 10	† Κωνσταντίνου Χριστοφορίδη, πατρός της αλβανικής φιλολογίας
Σα 11	† Θανή Ιωάννου Ουνιάδου
Κυ 12	Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας
Δε 13	Των εν Μαραθώνι, Ελλήνων προμαχούντων Αθηναίων και Παγκόσμια Ημέρα των Αριστεροχείρων. Και γενέσιον Φιδέλ του Κουβανού επαναστάτη.
Τρ 14	Κοίμησις Βερτόλδου Μπρεχτ, του δραματοποιού
Τε 15	Θουκυδίδου Ολόρου Αλιμουσίου
Πε 16	Πρώτη εγγραφή εις δίσκον της ανθρωπίνης φωνής υπό Θωμά Έδισον
Πα 17	Γενέσιον Πέτρου Φερμά, του μαθηματικού
Σα 18	† Θανή Ονωρίου Μπαλζακ
Κυ 19	Εκτέλεσις του ποιητού Φρειδερίκου Γκαρθία Λόρκα
Δε 20	Των εν Θερμοπύλαις πεσόντων Σπαρτιατών και Θεσπιέων
Τρ 21	Ιωάννου Κωνσταντινίδη-Κώστα Γιαννίδη, του γλυκυτάτου μουσουργού
Τε 22	Γενέσιον Δημητρίου Γληνού, του μεγάλου διδασκάλου
Πε 23	Διεθνής ημέρα κατά του δουλεμπορίου
Πα 24	Μαρτύριον Κοσμά του Αιτωλού και γενέσιον Λέο Φερρέ
Σα 25	Αλκιδάμαντος του ρήτορος
Κυ 26	Κομφουκίου του φιλοσόφου
Δε 27	Διακήρυξις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη. Και κοίμησις Σωτηρίας Μπέλλου.
Τρ 28	Γενέσιον Ιωάννου Γκαίτε
Τε 29	† Κοίμησις Αττίκ (κατά κόσμον Κλέωνος Τριανταφύλλου) και Γεωργίου Κοτζιούλα, του κατατρεγμένου ποιητού.
Πε 30	Ρογήρου Βάκωνος
Πα 31	Πλινίου του πρεσβυτέρου

Θεοί και ποιητές μάταια παλεύουν με του Έρωτα τα βέλη

Τα Χριστούγεννα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα ο δεύτερος τόμος από τη σειρά δοκιμίων του φίλου Παντελή Μπουκάλα με τιτλο «Το αίμα της αγάπης – Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση«. Ο πρώτος τόμος, (Όταν το ρήμα γίνεται όνομα – Η «αγαπώ» και το σφρίγος της ποιητικής γλώσσας των δημοτικών) είχε κυκλοφορήσει τον Δεκέμβριο του 2016 και τον ειχα παρουσιάσει εδώ στο ιστολόγιο στις αρχές του Γενάρη 2017. Σκόπιμα καθυστέρησα την παρουσίαση του δεύτερου τόμου για να συμπέσει με την αρχή του καλοκαιριού, που οι περισσότεροι έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Να πω παρενθετικά ότι σε καναδυο βδομάδες θα δημοσιευτει στο ιστολόγιο και το σχεδόν καθιερωμένο τέτοια εποχη βιβλιοφιλικό άρθρο, με προτασεις βιβλίων για το καλοκαιρι, όμως εκρινα πως το βιβλίο του Μπουκάλα αξίζει αυτοτελή παρουσίαση.

Αξίζει αυτοτελή παρουσίαση επειδή νομίζω ότι αυτά τα δοκίμια του Μπουκάλα υποσχονται να αποτελέσουν σημαντικότατο όχι εκδοτικό αλλά πνευματικό γεγονός. Ο γενικός τίτλος της σειράς είναι «Πιάνω γραφη να γράψω – Δοκίμια για το δημοτικό τραγούδι» και ο χαλκέντερος Παντελής σχεδιάζει να την ολοκληρώσει σε δέκα τόμους, που οι περισσότεροι έχουν αρχίσει να γράφονται.

Και όταν λέμε για τομους, κυριολεκτούμε. Ο δεύτερος τόμος της σειράς, που θα παρουσιάσω σήμερα, φτανει τις 832 σελίδες από τις οποίες το ένα τρίτο είναι σημειώσεις -ο πρώτος τόμος έπιανε «μόνο» 600 σελίδες με την ίδια αναλογία. Ο επιβλητικός όγκος μπορει να προκαλει δέος και να αποθαρρύνει επίδοξους αναγνωστες -αλλά θα ήταν λάθος, διότι το βιβλίο του Μπουκάλα δεν σε αναγκάζει να το διαβάσεις απο την αρχή ως το τέλος, αφού τα επιμέρους κεφάλαια και υποκεφάλαια είναι σε μεγαλο βαθμό αυτοτελή.

Όπως είχα γράψει και για το πρώτο βιβλίο της σειράς: Έχουμε δηλαδή μια σειρά από ημιανεξάρτητα δοκίμια, που διαβάζονται και αυτοτελώς αλλά συνδέονται και μεταξύ τους και που οδηγούν αργά αλλά σταθερά, και απολαυστικά, στην κορύφωση.

Το περιεχόμενο του δεύτερου τόμου είναι η άγρια και σκοτεινή πλευρά του έρωτα, όπως εκφράζεται μέσα απο τα δημοτικά τραγούδια αλλά και την επώνυμη ποίηση. Ο πόθος, που συνήθως εκλαμβάνεται σαν πάλη, είναι αντικείμενο του πρώτου μέρους, που έχει τον χαρακτηριστικό τίτλο Εμπόλεμος έρωτας. Στα επομενα δύο μέρη, Ο έρωτας σαν εκούσια σφαγή, και Το σφαγείο του έρωτα, τα πράγματα σοβαρεύουν και το αίμα ρέει ποτάμια. Στο τέταρτο μέρος, Το όνομα, το αίτημα, το αίμα, με όχημα το δημοτικό τραγούδι του Δήμου και με εξαντλητική μελέτη των μοτίβων του, ολοκληρώνεται η εξέταση του θέματος.