Θα μου πείτε ότι λέω αυτονόητες αλήθειες, που κανείς δεν τις αμφισβητεί, λαπαλισάδες που τις έχει πει κι ο Γιώργος Κεντρωτής (αν έχετε άγνωστη λέξη, δείτε εδώ).
Ή ίσως σκεφτείτε ότι, σαν ξενιτεμένος, κάνω κι εγώ μια δήλωση ταυτότητας, όπως στη σουηδική ταινία Με λένε Στέλιο, βασισμένη σε σενάριο του Θοδωρή Καλλιφατίδη.
Ωστόσο, ενώ σε ένα επίπεδο είναι αυτονόητο ότι με λένε Νίκο, το λέει δα στην προμετωπίδα του το ιστολόγιο που διαβάζετε, αφού αυτοχαρακτηρίζεται «Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου», σε ένα άλλο επίπεδο, στο επίπεδο των σχέσεών μου με το ελληνικό κράτος, δεν με λένε Νίκο. Με λένε Νικόλαο.
Η αστυνομική μου ταυτότητα γράφει Νικόλαος Σαραντάκος, το ίδιο και το διαβατήριό μου, και η σελίδα μου στο Τάξις, και όπου αλλού έχω παρτίδες με τη δημόσια διοίκηση. Ταυτόχρονα, οι φίλοι μου με φωνάζουν Νίκο, συστήνομαι ως Νίκος, στα βιβλία που βγάζω υπογράφω ως Νίκος Σαραντάκος, και το όνομα Νίκος χρησιμοποιώ σε όλη μου την κοινωνική και δημόσια ζωή. Σε αυτό δεν υπάρχει καμιά αντίφαση, όλοι και όλες που έχουμε μεγάλώσει σε αυτή τη χώρα ξέρουμε ότι η επίσημη μορφή του ονόματος είναι Νικόλαος, και Νίκος η καθιερωμένη συντομομορφή.
[Χρησιμοποιώ τον όρο «σύντομη μορφή» ή «συντομομορφή» για τα Νίκος, Γιάννης, Γιώργος και όχι τον όρο «χαϊδευτικό» που θα τον κρατούσα για τύπους όπως Γιαννάκης, Γιωργάκης κτλ. Ο Τακης είναι και τα δύο, σύντομη μορφή και χαϊδευτικό. Αν έχετε διαφορετική άποψη, σας ακούω].
Το ίδιο βέβαια ισχύει και για πάρα πολλά άλλα ονόματα: ο Γιάννης επισήμως λέγεται Ιωάννης, ο Γιώργος Γεώργιος και πάει λέγοντας. Τον τελευταίο καιρό έχω ακούσει μπαμπάδες και μαμάδες να φωνάζουν το βλαστάρι τους με το πλήρες όνομά του, αλλά αυτή η τάση είναι περιθωριακή νομίζω (όχι και ανύπαρκτη, πάντως: θυμάμαι σε ένα ξενοδοχείο, στο πρωινό, μια επεκτεταμένη οικογένεια, γιαγιαδες, παππούδες, νεαροί γονείς, ξαδέρφια και παραξαδέρφια, να συζητάει διαρκώς για τα κατορθώματα ενός μπόμπιρα που όλοι τον αποκαλούσαν «Μιχαήλ», και του φέρονταν λες κι ήταν αυτοκράτορας του Βυζαντίου τουλάχιστον).
Όταν η αντιστοιχία δεν είναι τόσο προφανής, ίσως χρειάζεται επεξήγηση -αυτό το βλέπουμε, για παράδειγμα, στα ψηφοδέλτια των κομμάτων στις εκλογές, όταν ένας υποψήφιος που είναι γνωστός με τη σύντομη μορφή του ονόματός του, αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει την επίσημη, οπότε, αν θέλει, βάζει τη σύντομη μορφή σε παρένθεση. Παράδειγμα, η Λιάνα Κανέλλη, που φέρεται στα ψηφοδέλτια του ΚΚΕ ως Κανέλλη Γαρουφαλιά (Λιάνα), ενώ έτσι εμφανίζεται και στη σελίδα του ιστοτόπου της Βουλής (όπου βλέπω ότι το βιογραφικό της δεν έχει ανανεωθεί μετά το 2009).
Μπορεί η υφήλιος να κρατάει την ανάσα της περιμένοντας να ενσωματωθούν τα αποτελέσματα του Πέρα Ουισκόνσιν και της Κάτω Πενσυλβανίας, αλλά στον μικρόκοσμο των ελληνικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης συζητιέται επίσης ένα καινούργιο φιρμάνι του καθηγητή κ. Γ. Μπαμπινιώτη σχετικό με την ορολογία της πανδημίας. Κι επειδή εμείς εδώ λεξιλογούμε, δεν θα μπορούσαμε να το αφήσουμε ασχολίαστο.
Ο κ. καθηγητής σε τακτική βάση δημοσιεύσει σύντομα γλωσσικά σημειώματα στον «τοίχο» του στο Φέισμπουκ με τα οποία παρεμβαίνει στη γλωσσική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων -και πολύ καλά κάνει που εκμεταλλεύεται τις πρωτόγνωρες δυνατότητες των νέων μέσων για να απευθυνθεί σε πολύ ευρύτερο κοινό. Κι άλλες φορές έχουμε εδώ συζητήσει τέτοιες παρεμβάσεις του. Την τελευταία, τη χαρακτήρισα «φιρμάνι», που είναι βέβαια όρος μειωτικός και ειρωνικός, αλλά νομίζω όχι αδικαιολόγητος -θα μπορούσα επίσης να πω «ουκάζιο» (ίσως υπάρχει έδαφος για ένα αρθράκι σχετικό με την ορολογία αυτή, όπου και ο φετφάς).
Αλλά ας δούμε περί τίνος πρόκειται. Ο κ. Μπαμπινιώτης προχτές δημοσίευσε στο Φέισμπουκ το κειμενάκι που βλέπετε στην εικόνα, που το συνόδεψε με την εξής εισαγωγή:
Μάς … take away και μάς σήκωσε με τον κορωνοϊό να καλπάζει και να οδηγούμαστε όλο και περισσότερο ως διατροφική διέξοδο σε… delivery, ενώ συγχρόνως βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από lockdown, γενικό ή mini lockdown. Έλεος (ή «ήμαρτον» που λένε κάποιοι)! Κι εγώ («στον κόσμο μου», εννοώ … τον γλωσσολογικό) μέσα στην πανδημιακή αντάρα να παρακινώ (… «τέτοια ώρα τέτοια λόγια») τους εναπομείναντες γλωσσικά ευαίσθητους να θρηνολογούμε τουλάχιστον Ελληνικά! Αυτό κι αν είναι «γλωσσική αποκοτιά» εκ μέρους μου…
Όπως βλέπετε, μετά την καλογραμμένη εισαγωγή, ο κ. Μπαμπινιώτης προτείνει τρεις ελληνογενείς όρους για την απόδοση τριών αγγλικών (και διεθνών) όρων που ακούγονται καθημερινά τώρα με την πανδημία. Συγκεκριμένα, προτείνει:
απαγορευτικό για το lockdown
τροφοδιανομή για το delivery
για το σπίτι για το takeaway
Μόνο ο πρώτος από τους τρεις όρους είναι γέννημα-θρέμμα της πανδημικής περιόδου. Οι άλλοι δυο υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στην καθημερινότητά μας, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα μέτρα περιορισμού αφορούν την εστίαση [και γι’ αυτόν τον όρο χρωστάς άρθρο, ακούγεται μια φωνούλα από το βάθος] άρα και αυτούς τους όρους.
Την αφορμή για το σημερινό σημείωμα την παίρνω από την πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού στο Άουσβιτς, που το επισκέφτηκε με την ευκαιρία των 75 χρόνων από την απελευθέρωση του ναζιστικού αυτού στρατοπέδου. Είπε λοιπόν, ανάμεσα σ’ άλλα, ο Κ. Μητσοτάκης: 75 χρόνια μετά την απελευθέρωση από τον Ερυθρό Στρατό, αυτού του χώρου, θα πρέπει όλοι μας να δώσουμε αυτή την ιερή δέσμευση να μην ξεχάσουμε ποτέ αυτό το οποίο συνέβη εδώ.
Δεν θα διαφωνούσε κανείς στο περιεχόμενο της δήλωσης, αλλά παραξένεψε η αναφορά σε «Ερυθρό Στρατό», αντί του καθιερωμένου «Κόκκινος Στρατός». Τόσο πολύ παραξένεψε, που μπέρδεψε και τον εργαζόμενο της ΕΡΤ που έφτιαχνε τα σουπεράκια και τον οδήγησε στην κωμική γκάφα να γράψει για… Ερυθρό Σταυρό που απελευθέρωσε το Άουσβιτς.
(Στο Διαδίκτυο, όπου έγινε ένα μικρό πάρτι, κυκλοφόρησαν και μιμίδια με τη γνωστή φωτογραφία του φαντάρου να υψώνει στο Ράιχσταγκ όχι τη σημαία με το σφυροδρέπανο αλλά τη σημαία του Ερυθρού Σταυρού!)
Θα μου πείτε, είναι λάθος να πούμε για «Ερυθρό Στρατό»; Όχι, τυπικά λάθος δεν είναι, απλώς είναι ασυνήθιστο, παρόλο που ερυθρός και κόκκινος είναι το ίδιο πράγμα, με διαφορά ύφους και επιπέδου λογιότητας. Λέμε Ερυθρός Σταυρός και όχι Κόκκινος Σταυρός. Στην περίπτωση του Κόκκινου Στρατού βέβαια δεν υπάρχει επίσημη ελληνική ονομασία, αφού πρόκειται για μεταφρασμένο όρο, αλλά και πάλι το Κόκκινος Στρατός είναι το συχνότερο, όπως και για τη σέρβικη ομάδα έχει επικρατήσει να τη λέμε Ερυθρός Αστέρας και όχι Κόκκινος Αστέρας ή λέγαμε για Ερυθρές Ταξιαρχίες και όχι για Κόκκινες. Για να πάμε και σε απλά δίλεκτα και όχι ονομασίες, λέμε π.χ. κόκκινες γραμμές και όχι ερυθρές γραμμές, κόκκινα δάνεια και όχι ερυθρά δάνεια.
Νομίζω πως ο κ. Μητσοτάκης κατέφυγε στη λογιότερη μορφή για ευπρεπισμό και εξουδετέρωση της οξύτητας που κουβαλάει η λέξη «κόκκινος» -ένα είδος ευφημισμού· ξέρουμε άλλωστε πως η καθαρεύουσα προσφέρεται για ευφημισμό. Αλλά, είπαμε, δεν είναι λάθος.
Όχι μόνο δεν είναι λάθος, αλλά και ο όρος «Ερυθρός Στρατός» σποραδικά χρησιμοποιείται στην εποχή μας και καταγράφεται, ως δεύτερος όρος, στο Χρηστικό Λεξικό της Ακαδημίας.
Κάποιοι βρήκαν ότι στο ταξιδιωτικό έργο του Καζαντζάκη «Ρουσία» γίνεται αναφορά σε Ερυθρό Στρατό, αλλά στη δεκαετία του 1920 ήταν πολύ συχνότερη αυτή η ονομασία -βλέπουμε εδώ το απόσπασμα του Ριζοσπάστη:
Βλέπετε, στη δεκαετία του 1920, ο Ριζοσπάστης γραφόταν σε απλή καθαρεύουσα [το ξέρω ότι χρωστάω άρθρο για το θέμα αυτό], οπότε έγραφε για «ερυθρό στρατό» όπως έγραφε και «ηδυνήθην να λάβω πληροφορίας». Δεν είναι κριτήριο αυτό για το σήμερα.
Αλλά, όπως είπα, και σήμερα χρησιμοποιείται σποραδικά η ονομασία «Ερυθρός Στρατός» και μάλιστα όχι μόνο από συντηρητικούς αλλά και από (ιδιόρρυθμους έστω) κομμουνιστές, ή τουλάχιστον έχει χρησιμοποιηθεί από τη Λιάνα Κανέλλη, η οποία σε αγόρευσή της στη Βουλή είπε για «Ερυθρό Στρατό και Ερυθρά Πλατεία» -ενώ την πασίγνωστη πλατεία της Μόσχας οι περισσότεροι τη λέμε Κόκκινη Πλατεία. Αλλά και ο ίδιος ο Ριζοσπάστης έχει, μετρημένες στα δάχτυλα πάντως, αναφορές σε «Ερυθρό Στρατό«.
Κι έτσι, ενώ δεν είναι λάθος η αναφορά σε «Ερυθρό Στρατό», δεν παύει να ξενίζει -τόσο ώστε να σχολιαστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να μου δώσει αφορμή να γράψω σχεδόν 500 λέξεις.
Αλλά δεν θα τελειώσω εδώ. Αφού κάναμε την αρχή, ας κοκκινολογήσουμε ή ας ερυθρολογήσουμε. Παίρνω υλικό από ένα παλιότερο άρθρο, και προσθέτω κι άλλα.
Ένας από τους πιο ανθεκτικούς ελληναράδικους μύθους είναι, χωρίς αμφιβολία, ο μύθος για τη «δήλωση Κίσινγκερ». Όπως πιθανότατα θα ξέρετε, ο μύθος συνίσταται στο ότι ο Αμερικανός πολιτικός είχε πει:
Ο ελληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος και γι’ αυτό πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτισμικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετισθεί. Εννοώ, δηλαδή, να πλήξουμε τη γλώσσα, τη θρησκεία, τα πνευματικά και ιστορικά του αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητά του να αναπτυχθεί, να διακριθεί, να επικρατήσει, για να μη μας παρενοχλεί στα Βαλκάνια, να μη μας παρενοχλεί στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, σε όλη αυτή τη νευραλγική περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας για μας, για την πολιτική των ΗΠΑ.
Τον μύθο τον έκανε γνωστό η Λιάνα Κανέλλη, σήμερα βουλεύτρια του ΚΚΕ, το 1997 (λίγα χρόνια πριν αρχίσει να συνεργάζεται με το ΚΚΕ). Η Κανέλλη εξέδιδε τότε το (εθνικιστικό και τουρκοφαγικό, λέω εγώ) περιοδικό Νέμεσις και στο τεύχος του Φεβρουαρίου 1997 δημοσίευσε την πλαστή δήλωση, φυσικά παρουσιάζοντάς την για αληθινή, που έγινε τάχα το 1994.
Κι ένα μικρό παιδί καταλαβαίνει πως για έναν διπλωμάτη καριέρας τέτοιες δηλώσεις είναι αδιανόητες. Επιπλέον, όπως αναφέρω σε παλιό άρθρο του ιστολογίου, ο ίδιος ο Κίσινγκερ διέψευσε τον ισχυρισμό ενώ όταν προκλήθηκε να τον τεκμηριώσει η κ. Κανέλλη επικαλέστηκε ένα φύλλο της Turkish Daily News το οποίο τελικά βρέθηκε αλλά δεν περιέχει τίποτα σχετικό (Είμαστε στην εποχή όπου δεν έχουν περάσει τα πάντα στο Διαδικτυο κι έτσι η κ. Κανέλλη μπορούσε να διατηρεί για καιρό το ψέμα της).
Η δήλωση Κίσινγκερ λοιπόν αποδείχτηκε πέρα από κάθε αμφιβολία πλαστή, αν και αυτό δεν εμπόδισε πολλούς να την αναπαράγουν -και να την «τεκμηριώνουν» με το «επιχείρημα»: Μήπως δεν επαληθεύτηκαν τα όσα λέει;
Μια περιπλοκή στο θέμα είναι πως, όπως αποκάλυψαν οι ερευνητές της ομάδας του Ιού, τον Ιανουάριο του 1987, ο δικηγόρος Θ. Σταυρόπουλος, σε άρθρο του στην Ελευθεροτυπία υπέρ της επαναφοράς των αρχαίων στο γυμνάσιο από το πρωτότυπο, παρέθεσε μια συντομότερη, αλλά σαφώς ιδίου κλίματος δήλωση του Κίσινγκερ, η οποία, κατ’ αυτόν, είχε ειπωθεί το 1973, αμέσως μετά τη σφαγή του Πολυτεχνείου! Συγκεκριμένα, η δήθεν δήλωση είναι: «Τους Έλληνες δεν μπορούμε να τους δαμάσουμε. Είναι μη κυβερνήσιμοι (ingouvernables). Πρέπει να τους χτυπήσουμε στις πολιτικές τους βάσεις» HenryKissinger (Νοέμβρης 1973).
Σε δεύτερο άρθρο του ιστολογίου θέλησα να βρω τις απαρχές των ψευτοδηλώσεων Κισινγκερ και βρήκα μια ρήση του Κάστλρι, λόρδου Λοντόντερι, όπως την παραθέτει ο Αμερικανός διπλωμάτης Τσαρλς Τάκερμαν: Lord Londonderry, who wished to render Greece » as harmless as possible, and to make her people like the spiritless nations of Hindostan.»
Η ρήση αυτη έχει συμπεριληφθεί στο βιβλίο του Γεωργίου Φιλάρετου «Ξενοκρατία και βασιλεία εν Ελλάδι», που έχει διαβαστει αρκετά και που επανεκδόθηκε μετά την πτώση της δικτατορίας, και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε από διάφορους δημοσιολόγους όπως ο Μάριος Πλωρίτης.
Οπότε, η υπόθεση εργασίας που κάνω είναι πως η ρήση αυτή χρησίμεψε σαν έναυσμα για να χαλκευθει, άγνωστο από ποιον και πότε ακριβώς, η δήλωση Κισινγκερ που εμφανίζεται αθορυβα και απαρατήρητη το 1987 στο άρθρο του Θ. Σταυρόπουλου και δέκα χρόνια αργότερα με τυμπανοκρουσίες από τη Λιανα Κανέλλη.
Ως εδώ έχετε διαβάσει μια απαραίτητη (και αναπόφευκτη) περίληψη των δύο προηγούμενων άρθρο μου για τον μύθο της δήλωσης Κίσινγκερ. Από εδώ και πέρα, το νέο στοιχείο.
Το νέο στοιχείο δεν ανατρέπει τα πράγματα αλλά προσθέτει μια νέα ψηφίδα στην ανίχνευση του μύθου. Το οφείλουμε εξ ολοκλήρου σε ένα εύρημα του φίλου Παναγιώτη Ανδριόπουλου, που το αποκάλυψε με διαδοχικές δημοσιεύσεις στο Τουίτερ και στην ομάδα Υπογλώσσια του Φέισμπουκ. Ο ίδιος έκανε και όλη την υπολοιπη έρευνα που θα παρουσιάσω.
Λοιπόν, όσοι έζησαν στη δεκαετία του 1980 θα θυμούνται ότι το 1986, τότε που δεν υπήρχε ακόμα ιδιωτική τηλεόραση, ο Διονύσης Σαββόπουλος άρχισε στην ΕΡΤ μιαν εκπομπή «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι». Την έβλεπα και μου άρεσε. Θα θυμούνται επίσης οι ίδιοι ότι την ευλογημένη εκείνη εποχή οι μαθητές Γυμνασίου δεν διδάσκονταν αρχαία από το πρωτότυπο αλλά μόνο από μετάφραση. Αρχαία κείμενα μάθαιναν στο Λύκειο -και αυτό δεν εμπόδισε πολλούς να γίνουν άριστοι κλασικοί φιλόλογοι. Το μέτρο αυτό είχε αρχίσει από το 1976 με τη μεταρρύθμιση Ράλλη, ωστόσο το 1986 ο τότε υπουργός Παιδείας Αντώνης Τρίτσης άκουγε ευμενώς τις εισηγήσεις συντηρητικών κύκλων όπως η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων και ο Γ. Μπαμπινιώτης και είχε εκφράσει τον προβληματισμό μήπως πρεπει να επανέλθει η διδασκαλία των αρχαίων στο γυμνάσιο ώστε να αντιμετωπιστεί η (ανύπαρκτη) νόσος της λεξιπενίας.
Μην ανησυχείτε, φτάνω στο ψητό. Στις 27 Δεκεμβριου 1986, και ενώ έχει ανάψει η συζήτηση για τα αρχαια ελληνικά, στο 6ο επεισόδιο της εκπομπής «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι» ο Διον. Σαββόπουλος αφιερώνει τη μισή εκπομπή στη γλώσσα (την εκπομπή μπορείτε να τη δείτε εδώ) και μεταξύ άλλων λέει τα εξής:
Την Τρίτη που μας πέρασε, στην πρωινή εκπομπή της ΕΡΑ Σπορ με τίτλο «Τρεις λαλούν και ξημερώνει», κάποιος από τους παρουσιαστές αναφέρθηκε στην υποτιθέμενη «δήλωση Κίσινγκερ», εκείνη που λέει ότι » Ο ελληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος και γι’ αυτό πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτισμικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετισθεί….» και τα λοιπά.
Λέω «υποτίθεται» διότι κανείς δεν έχει δώσει ποτέ αποδείξεις ότι έγινε ποτέ αυτή η δήλωση -αλλά αυτά θα τα πούμε πιο κάτω. Τώρα, εγώ την ΕΡΑ Σπορ δεν την παρακολουθώ, πολύ περισσότερο τη συγκεκριμένη εκπομπή (είναι κι η διαφορά της ώρας στη μέση). Ένας φίλος όμως που έτυχε να την ακούσει, τους έστειλε μήνυμα, στο οποίο παρέπεμπε στο άρθρο που είχα παλιότερα δημοσιεύσει στο ιστολόγιο για αυτό το θέμα. Οι υπεύθυνοι της εκπομπής απάντησαν (καλό αυτό) και… βγήκαν από αριστερά: εννοώ πως συμβούλεψαν πατρικά τον φίλο μου να μην πιστεύει ό,τι διαβάζει στο Διαδίκτυο!
Την επόμενη μέρα, προχτές Τετάρτη, επανήλθαν στο θέμα. Όπως μου είπε ο φίλος μου, είπαν περίπου: «Μα καλά, γιατί τέτοια μανία υπεράσπισης του Κίσινγκερ; Δεν βλέπετε τι ζούμε; Την υποβάθμιση της παιδείας; Πώς είναι δυνατόν να γινόμαστε συνήγοροι ανθρώπων που δεν μας έχουν κάνει κανένα καλό;»
Δυστυχώς δεν έχω το ηχητικό αρχείο της εκπομπής διότι, σε αντίθεση με πολλούς ιδιωτικούς σταθμούς, η ΕΡΑ δεν φαίνεται να κρατάει αρχείο των εκπομπών της, μόνο ζωντανή μετάδοση προσφέρει -πράγμα απαράδεκτο, βέβαια. Οπότε, θα πρέπει να στηριχτούμε στη μαρτυρία του φίλου μου, που πάντως είναι απολύτως αξιόπιστος.
Για την υποτιθέμενη δήλωση Κίσινγκερ έχω γράψει στο ιστολόγιο δύο άρθρα, το πρώτο για τον μύθο καθαυτόν και το δεύτερο σε μια προσπάθεια διερεύνησης των καταβολών του. Επειδή από τότε που τα δημοσίευσα έχουν περάσει 6-7 χρόνια, δεν είναι κακό να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στον μύθο της δήλωσης Κίσινγκερ, συμπυκνώνοντας τα δύο άρθρα σε ένα.
Ομολογώ ότι στο θέμα αυτό πιάστηκα αδιάβαστος, τη μόδα του μπουγατσάν πολύ πρόσφατα την πήρα είδηση, και το νεοφανές γλυκό δεν το έχω ακόμα δοκιμάσει, άλλωστε απ’ όσο μαθαίνω είναι μόδα θεσσαλονικιά και δεν ξέρω αν ευδοκιμεί στο χαμουτζήδικο κλίμα. Με καθυστέρηση επίσης αντιλήφθηκα το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη, διότι ήμουν σε ολιγοήμερες διακοπές και μου ξέφυγε -οπότε το πήρα είδηση μόνο μετά τον σχετικό θόρυβο που έγινε.
Με δυο λόγια, το μπουγατσάν είναι ένα γλυκό που αποτελεί, όπως (ίσως) λέει το όνομά του, διασταύρωση μπουγάτσας και κρουασάν. Έβαλα ένα «ίσως», διότι δεν είμαι βέβαιος ότι αν κάποιος ακούσει το όνομα αυτό μπορεί να καταλάβει και τους δυο γονείς του καινούργιου γλυκού -τη μπουγάτσα θα τη βρει σίγουρα, αλλά το καημένο το κρουασάν, στριμωγμένο έτσι όπως είναι στη γωνίτσα, μπορεί και να μην το υποψιαστεί. Εγώ θα το έλεγα «μπουγασάν», νομίζω πως έτσι θα ήταν πιο αναγνωρίσιμο το κρουασάν, χώρια που αυτό το -τσαν του μπουγατσάν το κάνει να ακούγεται κινέζικο, αλλά δεν είναι δική μου η πατέντα.
Την περασμένη Κυριακή λοιπόν, η Λιάνα Κανέλλη αφιέρωσε στο μπουγατσάν το ταχτικό κυριακάτικο άρθρο της στον Ριζοσπάστη. Η βουλευτίνα του ΚΚΕ δεν δείχνει καθόλου ενθουσιασμένη από την καινούργια πατέντα. Παραθέτω τις δυο πρώτες παραγράφους του άρθρου της:
Και μας προέκυψε το μπουγατσάν. Καμία σχέση με το πολυμήχανο του Οδυσσέα κι άλλα τέτοια ωραία αυτοτροφοδοτικά των μύθων μας. Σκέτη αλλοτρίωση πολιτισμική, γαστρονομική, γευστική και σε τελευταία ανάλυση εξαθλίωση της ευρύτερης έννοιας της παιδείας, είναι το μπουγατσάν. Θα το δείτε ως καινοτομία και μαγκιά για να «κατακτήσει την αγορά», ελληναράδικη ιδέα που «κολλάει τους ξένους στον τοίχο» ή και το μεγαλείο των Ελλήνων δαιμόνιων σεφ της πιάτσας, που, στη φτωχομάνα Θεσσαλονίκη, διδάσκουν και ικανοποιούν τα πλήθη με τη «μαγεία της αγοραστικής τους εξαπατημένης έμπνευσης» κι άλλα τέτοια ασύντακτα κι ασύνδετα με την πραγματικότητα.
Εστί, λοιπόν, μπουγατσάν μετατροπή υβριδική όπως λέμε τιγρολιόνταρο, δηλαδή τίγρης με χαίτη ή λέων ριγέ, δηλαδή κρουασανομπουγάτσα. Παίρνεις το αν απ’ το κρουασάν, το φερμάρεις στο μπουγατσ και προκύπτει μπουγατσάν. Ητοι: κρουασάν με γέμιση κρέμας μπουγάτσας. Καταστρέφεις το φύλλο της μπουγάτσας, το μετατρέπεις στην ευκόλως διαλυόμενη ζύμη του κρουασάν, το δαγκώνεις και πλουτς πετάγεται η κρεμούλα στα πηγούνια, στα μουστάκια και τα δάχτυλα. Οι Γάλλοι σεφ έχουν τρομοκρατηθεί. Πιθανόν και περισσότερο από την παραπομπή του Σαρκοζί. Η Χρυσή Αυγή, πάσης ευρωπαϊκής μορφής και όψης, γυρνάει την πλάτη στο μπουγατσάν, παρά την ελληνοπρέπειά του, γιατί φυλακίζεται η φυλή της κρέμας στο εκ της τουρκικής ημισελήνου εμπνευσμένο κρουασάν – κατασκεύασμα και έμπνευση των νοικοκυρών της Βιέννης, όταν έφτασαν αλλά σταμάτησαν στις πύλες της οι σαρικοφόροι της τότε μεγαλοπρεπούς μη τηλεοπτικής τουρκιάς. Αυτοί οι φασίστες δυσκολεύονται και λίγο μεταξύ αυστριακής έμπνευσης και τουρκικής μούσας.
Τον τίτλο τον έχω ξαναχρησιμοποιήσει, πέρσι τέτοια μέρα (περίπου), στα αντίστοιχα μεζεδάκια. Όπως ξέρετε, από αύριο περνάμε σε θερινή ώρα, που σημαίνει ότι θα βάλουμε τα ρολόγια μια ώρα μπροστά, δηλαδή απόψε το βράδυ θα κοιμηθούμε μια ώρα λιγότερο. Την ώρα τη χαμένη θα την πάρουμε πίσω στα τέλη Οκτωβρίου, αν βέβαια δώσει το πράσινο φως η τρόικα. Αφού λοιπόν σε λίγες ώρες αλλάζει η ώρα, τα σημερινά μεζεδάκια παρουσιάζονται λίγο πριν ν’ αλλάξει η ώρα και ενώ σε λίγη ώρα παίρνω το τρένο για το Παρίσι, όπως σας ανακοίνωσα χτες.
* Ίσως διαβάσατε αυτό που γράφτηκε τις προάλλες σε ειδησεογραφικούς ιστοτόπους, ότι γιορτάστηκαν τα 175 χρόνια, λέει, της λέξης Ο.Κ., η οποία προέρχεται από τη σκόπιμη παραποίηση της ορθογραφίας της φράσης all correct. Δεν θυμάμαι να έχω ασχοληθεί με το θέμα σε άρθρο του ιστολογίου, αλλά βρίσκω πειστική την επικρατούσα άποψη, πολύ πειστικότερη από δεκάδες άλλες εξηγήσεις που έχουν προταθεί, ανάμεσα στις οποίες ότι, τάχα, πρόκειται για τα αρχικά της ελληνικής φράσης «Όλα Καλά» (σε μια εποχή που οι Έλληνες ήταν ελάχιστοι στις ΗΠΑ!). Διάβασα λοιπόν σε έναν ιστότοπο, ότι «Τα εύσημα για τον εντοπισμό της πρώτης γραπτής χρήσης του ΟΚ πηγαίνουν στον Άλεν Ουόκερ Ριντ, καθηγητή του πανεπιστημίου του Κολούμπια, ο οποίος πέθανε το 2002 αφού αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του ασχολούμενος με τη λέξη ΟΚ και με μία άλλη τετρασύλλαβη ευρείας χρήσεως που αρχίζει από f.»
Ποια να είναι τάχα αυτή η τετρασύλλαβη λέξη που δεν τολμάει να γράψει ο αρχικός συντάκτης από τον οποίο κλεφτομεταφράστηκε το ελληνικό άρθρο; Θα το καταλάβατε, είναι τετραγράμματη, όχι τετρασύλλαβη, four-letter word, και είμαι βέβαιος ότι ξέρετε ποια είναι. Παρέμπ, στα αγγλικά four-letter word σημαίνει και ‘άσεμνη λέξη’.
* Δεν πρόκειται βέβαια για τη λέξη Love, παρόλο που Love is just a four-letter word, όπως τραγουδάει η Τζόαν Μπαέζ. Το τραγούδι είναι του Ντίλαν (σικ, Τζι!) αλλά ο ίδιος δεν το έχει πει ποτέ σε δίσκο -είχε βάλει ψηλά τον πήχη η Μπαέζ:
* Πριν από 3-4 χρόνια, η Λίνα Νικολακοπούλου είχε προσπαθήσει να διδάξει πώς κλίνεται το ουσιαστικό η οδός, στο τραγούδι Η οδός, σε μουσική Κραουνάκη και ερμηνεία του Μητσιά. Σύμφωνα με το ρεφρέν, ο πληθυντικός είναι «αι οδοί, των οδών, τας οδούς».
Το τραγούδι μ’ αρέσει, αλλά γλωσσικά πέφτει έξω, διότι το «αι οδοί» και «τας οδούς» είναι μαύρη καθαρεύουσα, κι αν μπει σε μια φράση θα παρασύρει και όλη την υπόλοιπη φράση ή αλλιώς θα ξεχωρίζει σαν τη μύγα μες στο γάλα (δοκιμάστε το). Οπότε, «οι οδοί» και «τις οδούς». Οπότε, παθαίνουμε κάτι άλλο, ότι επειδή το «οι οδοί» μοιάζει αρσενικό, πολλοί το συντάσσουν έτσι, παράδειγμα το «οι παραδοσιακοί θαλάσσιοι οδοί» που γράφτηκε τις προάλλες σε άρθρο μιας ιστορικού για την Κριμαία.
* Στο Παρίσι, όπου θα πάω σήμερα, αύριο γίνονται δημοτικές εκλογές, όπως και σε όλη τη Γαλλία άλλωστε. Τη δημαρχία του Παρισιού τη διεκδικούν στον δεύτερο γύρο δυο γυναίκες. Όπως γράφτηκε στο in.gr, στον πρώτο γύρο η υποψήφια της κεντροδεξιάς Ναταλί Κοσιουσκό Μοριζέ (γνωστή με τα αρχικά ΝΚΜ) προηγείται με 35,64% έναντι της Αν Ινταλγκό (ισπανικής προέλευσης) των σοσιαλιστών, η οποία συγκέντρωσε το 34,40%.
Μπορούμε βέβαια να πούμε ότι η χώρα προέλευσης κάποιου είναι η Ισπανία ή όποια άλλη, αλλά οι άνθρωποι δεν είναι τυριά ή κρασιά να έχουν προέλευση! Κατά τα άλλα, η Ινταλγκό, που γεννήθηκε στην Ισπανία αλλά έζησε από 2 χρονών στη Γαλλία και πάρει την υπηκοότητα της χώρας, μάλλον θα κερδίσει τις εκλογές στο Παρίσι. Το ενδεχόμενο όχι απλώς να κατεβεί αλλά να κερδίσει δημοτικές εκλογές στην Αθήνα δήμαρχος γεννημένος ας πούμε στην Αλβανία, ανήκει καθαρά στη σφαίρα της φαντασίας.
* Το επόμενο μου το έστειλε ένας φίλος με Τουίτερ: «Κατά την κυρία Ρουσοπούλου, το Μπόινγκ βρέθηκε σε ένα αχανές σημείο στον Ειρηνικό». Εδώ που τα λέμε, το σημείο δεν μπορεί να είναι αχανές!
* Διάβασα ένα τουριστικό ρεπορτάζ από το οποίο έμαθα ότι υπάρχει ένα χωριό στην Ολλανδία που αποκαλείται «Η Βενετία του Βορρά», διότι δεν έχει δρόμους αλλά κανάλια. Οι κάτοικοι, λέει, δεν έχουν αυτοκίνητα και μετακινούνται με τα πόδια, ενώ «Για τις πιο μακριές αποστάσεις χρησιμοποιούν τα μικρά βαρκάρια που βρίσκονται στο ποτάμι». Τα βαρκάρια, βρίσκω στην ολλανδική Βικιπαίδεια, είναι διασταύρωση βάρκας και πλοιάριου.
* Η Λιάνα Κανέλλη θέλησε να αντιγράψει τον Θ. Πάγκαλο και αποκάλεσε «τσογλάνι» τον Αλέξη Τσίπρα -δεν θέλω να το σχολιάσω περισσότερο, σίγουρα όχι σ’ αυτό το άρθρο. Θα επισημάνω όμως ένα άλλο φάλτσο της, γλωσσικό και σαφώς συγχωρητέο. Είπε δηλαδή στην ίδια εκπομπή ότι «ο κ. Τσίπρας δεν ολιγωρεί προ ουδενός». Λάθος. Η φράση-κλισέ που χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι κάποιος δεν έχει ενδοιασμούς είναι «δεν ορρωδεί προ ουδενός». Το να μην ορρωδείς είναι συνήθως (αν και όχι πάντα) κατακριτέο. Το να μην ολιγωρείς είναι μεγάλη αρετή για τον καθένα, αφού ολιγωρώ σημαίνει «αμελώ ή καθυστερώ στη λήψη και κυρίως στην εκτέλεση αποφάσεων».
* Σε επόμενη επιστολή της, η Λιάνα Κανέλλη θέλησε να εντυπωσιάσει με τις ιστορικές της γνώσεις, αλλά μάλλον μπέρδεψε τις σημειώσεις της ή τις μεταφορές της. Γράφει: «Όση πολιτική σαρδάνη προεκλογικής σκοπιμότητας και αν καταναλώσουν, το σαρδόνιο ύφος τους αποκαλύπτεται από τις ιδεολογικές και πραγματικές αντιφάσεις τους.» Όμως, η σαρδάνη, που έχει παρετυμολογικά συνδεθεί από τους αρχαίους με τη λέξη «σαρδόνιος» (παλιότερα «σαρδάνιος»), ήταν ένα δηλητηριώδες φυτό που προκαλούσε σπασμωδικό γέλιο. Επομένως, αν κάποιος θέλει να κρύψει το σαρδόνιο ύφος του, δεν καταναλώνει σαρδάνη, το αντίθετο πρέπει να κάνει!
* Δανείζομαι από τη Λεξιλογία μια περίπτωση «άσπονδου φίλου» που δεν θυμάμαι να την έχουμε ξανασχολιάσει. Έγραψαν τα Νέα για εκείνη την Αμερικανίδα που έμεινε φυλακισμένη 32 χρόνια για έγκλημα που δεν διέπραξε (ήταν μαύρη, βλέπετε, και η δικαιοσύνη, που ως γνωστόν δεν βλέπει καλά, τους μαύρους τους αγνοεί), και ανέφεραν ότι ο φίλος της την είχε αναγκάσει «να οδηγήσει τον ντίλερ σε μια αλέα, όπου και τον σκότωσε». Σε αλέα; Σύμφωνα με το λεξικό, η αλέα είναι δρόμος ή λεωφόρος με δενδροστοιχίες, ή και σκέτη δενδροστοιχία. Προφανώς όμως, αυτά τα πράγματα δεν γίνονται στις πολυσύχναστες λεωφόρους, στα μπουλεβάρτα που λέγαμε χτες! Απλώς, το αγγλικό κείμενο έλεγε alley, λέξη που προέρχεται από το γαλλ. allée, αλλά έχει αλλάξει σημασία και δεν σημαίνει δεντροφυτευμένη λεωφόρο αλλά μικρό και σκοτεινό σοκάκι.
* Η λέξη «ευπατρίδης» είναι της μόδας, αλλά είναι και λέξη ταλαιπωρημένη μια και πολλοί τη χρησιμοποιούν σαν να σημαίνει «πατριώτης» ή κάτι τέτοιο -ενώ ήταν το όνομα της ανώτερης τάξης της αρχαίας Αθήνας, των αριστοκρατών (από καλό πατέρα γεννημένων), και σήμερα σημαίνει αυτόν που συνδυάζει την πολύχρονη προσφορά με την ευγένεια χαρακτήρα και την πνευματική καλλιέργεια. Σε ένα άρθρο διάβασα μάλιστα και την καινούργια λέξη «ευπατριδισμός»! Εδώ ο συντάκτης μάλλον νομίζει ότι ευπατρίδης σημαίνει φιλόπατρις. Θαύμασα και τη φράση «δυο μέρες μετά την καταστροφή μιας μερίδας κάφρων», η οποία στα ελληνικά σημαίνει ότι μια μερίδα κάφρων καταστράφηκε. Θα προσέξατε επίσης ότι ο συντάκτης δεν πιστώνεται με το «κείμενο» αλλά με τις «λέξεις». Λέξεις πράγματι, ατάκτως ερριμμένες.
* Και κλείνω με ένα πραγματολογικό, που κάνει γέφυρα με το αυριανό μου θέμα. Κι άλλες φορές έχω παραπονεθεί για τη στήλη «Σαν σήμερα» του Ριζοσπάστη, η οποία, ενώ κάποτε ήταν έγκυρη και ενδιαφέρουσα, τελευταία παρουσιάζει χοντρά λάθη (όπως τις προάλλες, που έστειλε εξορία στη Μακρόνησο τον Καζαντζάκη!) Στο χτεσινό φύλλο, είχαμε νέο κρούσμα. Χτες ήταν η επέτειος του θανάτου του ποιητή Φώτη Αγγουλέ (για τον οποίο έχω γράψει και στο ιστολόγιο), και ο Ριζοσπάστης έγραψε ανάμεσα στα άλλα: Με την ανάπτυξη της πάλης του Δημοκρατικού Στρατού, ο Αγγουλές τυπώνει έντυπα του ΔΣΕ κρυμμένος σε μια στέρνα στο Βατάδο. Εκεί το Μάρτη του 1948 συλλαμβάνεται, δικάζεται από στρατοδικείο και καταδικάζεται σε θάνατο. Ο Αγγουλές γλίτωσε την εκτέλεση χάρη στον ξεσηκωμό όλου του νησιού και διεθνείς διαμαρτυρίες.
Στις φράσεις αυτές υπάρχει ένα μικρό λάθος κι ένα τεράστιο. Το μικρό είναι πως πράγματι ο Αγγουλές πιάστηκε να τυπώνει παράνομα έντυπα (ήξερε απ΄αυτή τη δουλειά, ήταν τυπογράφος στο επάγγελμα) σε ένα παράνομο τυπογραφείο κρυμμένο σε μια φουντάνα (στέρνα) αλλά όχι στο Βατάδο, που άλλωστε δεν υπάρχει, παρά στο Βροντάδο. Το μεγάλο και ανεξήγητο λάθος είναι ότι ο Αγγουλές δεν καταδικάστηκε σε θάνατο! Στη δίκη των «αναρχικών της Χίου», που άρχισε στις 27.9.1948 και τελείωσε στις 14 Αυγούστου στο Στρατοδικείο της Αθήνας, πολλοί καταδικάστηκαν σε θάνατο, ανάμεσά τους κι ο παπα-Ξενάκης, αλλά ο Αγγουλές, που ο ρόλος του ήταν βοηθητικός, καταδικάστηκε «μόνο» σε 12 χρόνια κάθειρξη. Αυτό το λέει και το βιβλίο του πατέρα μου για τον Χαράλαμπο Κανόνη (κι αυτός είναι ο λόγος που ξέρω τόσα για την υπόθεση), αλλά και οποιαδήποτε βιογραφία του Αγγουλέ, π.χ. της Έλλης Παπαδημητρίου (Ο Φώτης Αγγουλές, Κέδρος 1975, σελ. 75). Για του λόγου το αληθές, η απόφαση του στρατοδικείου, όπως δημοσιεύτηκε στις αθηναϊκές εφημερίδες, δεν αναφέρει καν τον Αγγουλέ, τον περιλαμβάνει μαζί με όσους καταδικάστηκαν σε ελαφρότερες ποινές. Πρέπει να πάμε σε χιώτικη εφημερίδα, φυσικά εθνικόφρονα, για να δούμε τον πλήρη κατάλογο των καταδικασθέντων, μαζί με άλλες μακάβριες λεπτομέρειες.
Επομένως, ο Φώτης Αγγουλές, που έκλεισαν χτες πενήντα χρόνια από τον θάνατό του -πέθανε στο πλοίο της γραμμής από Χίο προς Πειραιά, με είκοσι δραχμές στην τσέπη, όπως γράφτηκε- δεν καταδικάστηκε σε θάνατο αλλά σε 12 χρόνια κάθειρξη. Κι αυτό δεν τον κάνει λιγότερο αγωνιστή ή λιγότερο σημαντικό ποιητή.
Το ξέρατε ότι με απόφαση του ελληνικού κοινοβουλίου η ελληνική γλώσσα έχει νοικιαστεί και πληρώνουμε δικαιώματα στον Μπιλ Γκέιτς για να τη χρησιμοποιήσουμε; Το ξέρετε ότι για να διαβάσουμε ελληνικά πληρώνουμε λογισμικό; Το ξέρετε ότι οι Αιθίοπες, που έχουν 286 σύμφωνα αλλά καθόλου φωνήεντα, δεν πληρώνουν δικαιώματα; Το ξέρετε ότι η ελληνική γλώσσα είναι η μοναδική στον κόσμο που έχει κωδικοποιηθεί από τα χάμπουργκερ; Ότι απέκτησε τα 6ο εκατομμύρια λήμματά της με χορηγία;
Αυτά τα εκ πρώτης όψεως εξωφρενικά πράγματα δεν ειπώθηκαν σε κάποιο παρακάναλο λίγο πριν ή λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ούτε τα φώναξαν οι περίεργοι τύποι που εισέβαλαν προχτές στο Πειραματικό και έσκισαν «συμβολικά» τη σχολική γραμματική για να μοιράσουν μια δική τους (παρένθεση: με μεγάλη δυσκολία αντιστάθηκα στον πειρασμό να γράψω για το θέμα, επειδή έκρινα ότι δεν πρέπει να ταΐζουμε τα τρολ). Όχι, οι παραπάνω απόψεις, που θυμίζουν λίγο τις αστειότητες του Λερναίου κειμένου, ειπώθηκαν στη Βουλή, στις 6 Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια των εργασιών της κοινοβουλευτικής επιτροπής Άμυνας, από την βουλευτίνα του ΚΚΕ κυρία Λιάνα Κανέλλη.
Η κυρία Κανέλλη δεν είναι ξένη με τη διάδοση μύθων -στην πραγματικότητα, είναι από τους βασικούς υπεύθυνους για τη διάδοση του γνωστότερου ελληνικού σύγχρονου μύθου, και εννοώ βέβαια την υποτιθέμενη δήλωση Κίσινγκερ ότι ο ελληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος άρα πρέπει να χτυπηθεί στις πολιτισμικές του ρίζες. Πράγματι, παρόλο που ο μύθος αυτός είχε εμφανιστεί και παλιότερα, η μεγάλη του διάδοση άρχισε με τη δημοσίευσή του, τον Φεβρουάριο του 1997, στο περιοδικό Νέμεσις της Λιάνας Κανέλλη (που ακόμη δεν είχε αρχίσει τη στενή συνεργασία της με το ΚΚΕ· για εκείνον τον μύθο, περισσότερα εδώ). Ταυτόχρονα, ως δημοσιογράφος η Λιάνα Κανέλλη έχει γερή πέννα, χειρίζεται καλά τη γλώσσα, ενώ είχε παλιότερα πρωταγωνιστήσει στις τηλεοπτικές εκπομπές «Ομιλείτε ελληνικά» του Γ. Μπαμπινιώτη (είναι βέβαια ένα ερώτημα αν οι εκπομπές εκείνες έκαναν καλό ή κακό, αλλά παρακαλώ να μην το συζητήσουμε τώρα). Τα λέω αυτά για να δείξω ότι η Λ. Κανέλλη δεν είναι άσχετη με τα γλωσσικά, και έχει εκδώσει και ποιητική συλλογή (ένα εφηβικό της ποίημα είχαμε παλιότερα δημοσιεύσει ως κουίζ). Από τη Λιάνα Κανέλλη λοιπόν έχει κανείς περισσότερες απαιτήσεις, ιδίως όταν μιλάει για θέματα γλώσσας, απ’ ό,τι από τον Πολύδωρα ή τον Άδωνη.
Πριν παραθέσω ακριβώς τα όσα είπε η Λ. Κανέλλη, για να μην την αδικήσω πρέπει να επισημάνω ότι αυτά δεν ειπώθηκαν στην ολομέλεια της Βουλής, αλλά σε συνεδρίαση κοινοβουλευτικής επιτροπής, όπου η διαδικασία είναι πιο χαλαρή και όπου, κατά τα φαινόμενα ο κάθε βουλευτής μπορεί (περίπου) να μιλάει όσο θέλει και ίσως να λέει περίπου ό,τι θέλει. Οπότε, ίσως δεν τα εννοούσε πολύ σοβαρά. Όλη τη συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής μπορείτε να τη δείτε στο βιντεάκι εδώ, αλλά δεν σας το συνιστώ, κρατάει πάνω από δίωρο. Παρακάλεσα τον μόνιμο γκουρού του ιστολογίου να απομονώσει το επίμαχο απόσπασμα από την ομιλία της Λ. Κανέλλη, και το ανέβασε εδώ, στο γιουτούμπ:
Δεν είναι ανάγκη να βάλω κι εγώ το βιντεάκι όπου ο κασιδιάρης πετάει το νερό στην Ρένα Δούρου και γρονθοκοπεί τη Λιάνα Κανέλλη. Θα το έχετε δει πολλές φορές. Θέλω να πω μια-δυο σκόρπιες σκέψεις μου όμως, παρόλο που το περιστατικό το σχολιάσαμε αρκετά στο ιστολόγιο. Σκέψεις όχι μόνο για το περιστατικό καθαυτό, αλλά και για τις αντιδράσεις ορισμένων.
Καταρχάς, μετά από το χτεσινό, νομίζω ότι κανείς εκπρόσωπος δημοκρατικού κόμματος δεν πρέπει να καθίσει ξανά σε πάνελ μαζί με χρυσαυγίτες, ακόμα κι αν η ΧΑ ανακαλέσει την απόφασή της να μην εμφανίζεται στα κανάλια. Είναι, στο κάτω-κάτω, θέμα αξιοπρέπειας. Δεύτερον, πιστεύω ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες να τεθεί εκτός νόμου η εγκληματική αυτή οργάνωση -αλλά σε κάθε περίπτωση, αν μπει στην επόμενη Βουλή η ΧΑ θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν κόμμα-παρίας: με το θεσμικό μίνιμουμ, χωρίς χαμόγελα, χωρίς εγκάρδιες χειραψίες (όπως έκανε η Ντόρα Μητσοτάκη με τον Μιχαλολιάκο).
Τρίτον, πρέπει να συγχαρώ τις δυο βουλευτίνες (εδώ ο έμφυλος τύπος δείχνει την αξία του, αλλιώς πρέπει να πούμε το άκομψο «γυναίκες βουλευτές») των αριστερών κομμάτων για τη θαρραλέα και αξιοπρεπή στάση τους απέναντι στον μαινόμενο ναζιστή. Για τους άντρες του πάνελ δεν μπορώ να πω το ίδιο. Πολύ χειρότεροι όμως είναι εκείνοι οι δημοσιογράφοι που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και επιδιώκουν να κρατήσουν ίσες αποστάσεις. Παράδειγμα, από το Βήμα: Εκεί, ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής Ηλίας Κασιδιάρης, εξοργισμένος από τα κοσμητικά επίθετα με τα οποία τον στόλισε η βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη, της επιτέθηκε με μπουνιές, αφού προηγουμένως είχε πετάξει ένα ποτήρι νερό στη βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Ρένα Δούρου. Αν όμως δείτε προσεχτικά το βίντεο, θα δείτε ότι ο Κασιδιάρης αφενός εκτόξευσε και ο ίδιος άφθονα κοσμητικά επίθετα (παλιοκομμούνι, παλιορουφιάνα, ρουφιάνα, νούμερο) και αφετέρου καθόλου δεν εξοργίστηκε από την έντονη φυσικά λεκτική αψιμαχία του με την Κανέλλη, στη διάρκεια της οποίας είναι ψυχραιμότατος. Εξοργίζεται μόλις η Ρένα Δούρου τον πατάει εκεί που πονάει, με την φαινομενικά αθώα ερώτηση «Αναβολή πήρατε;» -διότι ο κασιδιάρης είναι υπόδικος, κατηγορούμενος για κακούργημα. Και ακόμα περισσότερο εξοργίζεται που βλέπει μια γυναίκα να αγνοεί τις προσπάθειές του να τη διακόψει του και να συνεχίζει να μιλάει -και τότε χάνει την ψυχραιμία του, όχι από τις βρισιές που δήθεν δέχτηκε αλλά από την παρρησία των γυναικών της αριστεράς.
Σάββατο σήμερα, η μέρα με τα μεζεδάκια, που συνηθίζω να τα χαρακτηρίζω με το ένα ή το άλλο επίθετο -και θα μπορούσα να τα πω μετεκλογικά αφού πριν από 13 μέρες είχαμε εκλογές, αλλά και προεκλογικά, αφού σε ένα μήνα ξαναέχουμε, οπότε ίσως να τα πούμε μεταπροεκλογικά ή προμετεκλογικά. Αφήστε, τα λέω «μεσεκλογικά» (κατά το «μεσοπόλεμος») και ξεμπερδεύουμε. Ο όρος δεν είναι ακριβώς νεολογισμός, αφού τον έχω χρησιμοποιήσει παλιότερα, με την ευκαιρία των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2010.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι που δεν κολλάει εδώ -τα μεζεδάκια είναι ως επί το πλείστον ευτράπελα, πάντως όχι και πολύ σοβαρά, ενώ το πρώτο θέμα που θα μας απασχολήσει είναι σοβαρό. Ο Νίκο Άγκο, δημοσιογράφος στην Αυγή και στο protagon.gr, πολύ γνωστός και στη μπλογκόσφαιρα, ένας άνθρωπος που ζει στην χώρα μας 20 χρόνια και τη λογαριάζει πια για πατρίδα του, το ίδιο και τα παιδιά του, από τα οποία άλλωστε το ένα γεννήθηκε εδώ και το άλλο ήταν έξι μηνών όταν ήρθαν, ο αλβανός δημοσιογράφος Νίκο Άγκο που γράφει στα ελληνικά και στ’ αλβανικά και είναι γέφυρα φιλίας ανάμεσα στους δυο λαούς, ο συνονόματος και φίλος Νίκος Άγκο πήρε ειδοποίηση να εγκαταλείψει την ελληνική επικράτεια εντός 30 ημερών, διότι το 2007, εξαιτίας σοβαρών προβλημάτων υγείας, δεν συγκέντρωσε τα ένσημα που ήταν απαραίτητα για την ανανέωση της άδειας παραμονής του.
Τα περιστατικά τα εκθέτει κι ο ίδιος στο ιστολόγιό του, ενώ φίλοι του στο Φέισμπουκ έφτιαξαν ομάδα υποστήριξης (Στηρίζω τον Niko Ago), που έχει ήδη χιλιάδες μέλη και που, φαντάζομαι, στη σελίδα της θα δημοσιευτούν οι επόμενες ενέργειες που θα γίνουν για να αποτραπεί αυτή η απέλαση ενός δικού μας, από πολλές απόψεις, ανθρώπου. Πάντως αναρωτιέμαι: το ότι η απόφαση ενεργοποιήθηκε αυτές τις μέρες ενώ αφορά παλιότερα γεγονότα, πρέπει τάχα να το αποδώσουμε στους αργούς αλλά αδυσώπητους ρυθμούς με τους οποίους λειτουργεί η κρατική μηχανή ή μήπως έπαιξε ρόλο και το γεγονός ότι ο Νίκο Άγκο έχει στην αρθρογραφία του επικρίνει το κόμμα εκείνο που, σύμφωνα με άρθρα του Τύπου, ψηφίζεται σχεδόν από τα μισά μέλη της ελληνικής Αστυνομίας;
Σήμερα είναι η πρώτη μέρα της άνοιξης, είναι όμως και η Παγκόσμια μέρα της ποίησης, οπότε σκέφτηκα να κάνω ένα ποιητικό κουίζ, μια κι έχουμε καιρό να διοργανώσουμε, τόσο κουίζ γενικώς όσο και ειδικότερα ποιητικό. Θυμίζω τα προηγούμενα ποιητικά κουίζ μας, ένα «αλλιώτικο» λιπογραμματικό, ένα με ένα νεανικό ποίημα του Στρατή Τσίρκα, κι άλλο ένα με νεανικό επίσης ποίημα της Λιάνας Κανέλλη.
Το σημερινό κουίζ θα είναι περίπου στο ίδιο πνεύμα με της Κανέλλη, μια και θα σας δώσω να μου βρείτε ποιήματα γραμμένα από ανθρώπους που δεν είναι γνωστοί για ποιητές. Και είναι διπλό, επειδή το πρώτο σκέλος μού φάνηκε αρκετά εύκολο και φοβάμαι μην το βρείτε αμέσως, οπότε έβαλα κι ένα δεύτερο σκέλος που μου φαίνεται πολύ δύσκολο, για να πατσίσω.
Το πρώτο ποίημα είναι γραμμένο από κάποιον που δεν είναι γνωστός κυρίως για ποιητής, ωστόσο έχει εκδώσει ποιητικές συλλογές. Μονοτονίζω και εκσυγχρονίζω ορθογραφία.
Σήμερα έχουμε την πρώτη πιατέλα με μεζεδάκια για το 2011, δηλαδή με μικρά αξιοσχολίαστα, συνήθως ευτράπελα, συχνά μαργαριτάρια, που ψαρεύω, κυρίως από τον γραπτό Τύπο, και που δεν είναι τόσο σπουδαία ώστε να αξίζουν ιδιαίτερο σημείωμα. Οπότε, έχουμε ποδαρικό στα μεζεδάκια –με το δεξί παρακαλώ!
Ποδαρικό αργοπορημένο, επειδή λόγω της γιορταστικής ατμόσφαιρας, δεν παρακολουθώ εφημερίδες όσο συνήθως. Ευτυχώς παρακολουθούν άλλοι, κι έτσι επισημάνθηκε έγκαιρα μια σημαντική προσχώρηση στη Στρατιά των Ανύπαρχτων, που πραγματοποιήθηκε ανήμερα της πρωτοχρονιάς. Παρένθεση για τους νεοφερμένους: η Στρατιά των Ανύπαρχτων περιλαμβάνει στις γραμμές της όλους εκείνους που ήρθαν στον κόσμο όχι από μάνα και πατέρα αλλά από μεταφραστική ανικανότητα. Περισσότερα για τη στρατιά, δείτε εδώ ή εδώ. Το νέο απόκτημα, και μάλιστα σημαντικό, καθότι γαλαζοαίματος, είναι ο πρίγκιπας Ρήτζεντ. Στο πρωτότυπο είναι Prince Regent το οποίο σημαίνει πρίγκιπας αντιβασιλέας για τους πολλούς, όχι όμως και για τους μεταφραστές της ψηφιακής ΕΡΤ. Το μαργαριτάρι ψαρεύτηκε στη σύντομη παρουσίαση της ταινίας «The Gypsy and the Gentleman» στο ψηφιακό μενού της DIGEA. (σινέ+ 1/1/11, ώρα 16:15: «Ο Βαρώνος και η Τσιγγάνα», αγγλιστί «The Gypsy and the Gentleman» με την αείμνηστη Μελίνα). Επισημαίνεται το αρχοντικό η του Ρήτζεντ για να μην προσβληθεί ο πρίγκιψ.
Τα ψέματα τελειώσανε, όπως φαίνεται· όσο κι αν μερικοί τυχεροί χαίρουνται ακόμα τις ακρογιαλιές, οι περισσότεροι κατεργαραίοι έχουν αρχίσει να γυρίζουν, με βαριά βήματα και βλαστημώντας, στους πάγκους τους. Οι επισκέψεις του ιστολογίου έτσι μαρτυράνε: η κίνηση της εβδομάδας που μόλις τέλειωσε ήταν συγκρίσιμη με τα τέλη του Ιούνη. Βέβαια, για να φτάσουμε σε πλήρη λειτουργία πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία, σε δυο βδομάδες, οπότε να σας σερβίρω τώρα τα μεζεδάκια αυτής της μεταβατικής περιόδου, τα προσεπτεμβριανά.
Μάζεψα μερικά μεζεδάκια τις τελευταίες μέρες και σας τα παρουσιάζω εδώ, μια και βλέπω, με χαρά μου, ότι υπάρχει ενδιαφέρον και κίνηση, αν και βέβαια έχουμε και πολλές απουσίες βασικών φίλων του ιστολογίου. Να διευκρινίσω ότι την προκήρυξη της Σέχτας τη διάβασα, αλλά δεν αισθάνθηκα προς το παρόν την ανάγκη να γράψω κάτι. Υπάρχει βέβαια μια παλιά ανάρτηση, με ενδιαφέροντα σχόλια.
* Μια και μιλήσαμε για τους φούφουτους, πρόσεξα τις προάλλες στον κυριακάτικο Ριζοσπάστη το εξής απόσπασμα από το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη: Ποιος από τους βαρύγδουπους αρθρογράφους της Αθήνας, τους «φούφουτους» με τους οποίους υπέγραψε συμβόλαιο υποταγής η κυβέρνηση, φαντάζεται ότι στο Αιγαίο, στη Μήλο της φυσικής καλλονής που ο αδίδακτος στα σχολεία Ελύτης ύψωσε σε ποίηση, υπάρχουν, εκτός από λαμόγια, Ελληνες που ζούνε μόνο για την κατανάλωση και τις πιστωτικές τους κάρτες, τεμπέληδες του ήλιου και του καμακιού, και πολίτες με σκέψη κι ανάγκες υψηλής πολιτικής και ουσιαστικού πατριωτισμού;
Δεν θα διαφωνούσε κανείς στο περιεχόμενο της δήλωσης, αλλά παραξένεψε η αναφορά σε «Ερυθρό Στρατό», αντί του καθιερωμένου «Κόκκινος Στρατός». Τόσο πολύ παραξένεψε, που μπέρδεψε και τον εργαζόμενο της ΕΡΤ που έφτιαχνε τα σουπεράκια και τον οδήγησε στην κωμική γκάφα να γράψει για… Ερυθρό Σταυρό που απελευθέρωσε το Άουσβιτς.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 